غدهٔ هیپوفیز عضوى به اندازهٔ یک انگشتانه است که درست زیر مغز قرار دارد. این غده، غدهٔ غالب خوانده شده است زیرا ترشحات آن فعالیت سایر غدد درون‌ریز را تنظیم مى‌کند و همچنین باعث رشد و تکامل مى‌شود. فعالیت غدهٔ هیپوفیز به نوبهٔ خود توسط بخشى از مغز که هیپوتالاموس خوانده مى‌شود تنظیم مى‌گردد. اکثر اختلالات غدهٔ هیپوفیز از تولید بسیار زیاد یاد بسیار کم یکى از شش هورمون آن ناشى مى‌شود. هورمون هایی که توسط هیپوفیز ترشح می گردند عبارتند از :
۱٫ پرولاکتین
۲٫ هورمون محرک جسم زرد
۳٫ هورمون محرک فولیکول
۵٫ هورمون آدرنو کورتیکو تروپ
اختلالات غده هیپوفیز
اکثر اختلالات غده هیپوفیز از تولید بسیار زیاد یاد بسیار کم هورمون‌های آن ناشى مى‌شود. چند نمونه از این اختلالات عبارتند از:
کوتولگى
کوتولگى هنگامى بروز مى‌کند که غده هیپوفیز قادر به تولید کافى هورمون رشد در دوران کودکى نباشد. این مسئله باعث تأخیر در رشد یا کوتولگى مى‌شود. تکامل جنسى نیز معمولا به تاخیر مى‌افتد. این اختلال نسبتاً نادر است و سوءتغذیه و بیمارى‌هاى مادرزادى قلبی از علل شایع‌تر توقف رشد هستند. اگر کودک شما از میزان رشد پیش‌بینى شده در جدول راهنماى رشد برخوردار نباشد، پزشک علاوه بر بررسى علل شایع‌تر، میزان هورمون رشد خون کودک را اندازه‌گیرى خواهد کرد. در صورت کشف زودرس کوتولگى هیپوفیزى، می توان آن را با تزریق هورمون رشد درمان کرد.
غول پیکرى
غول‌پیکرى هنگامى بروز مى‌کند که هیپوفیز در دوران کودکى مقدار بسیار زیادى هورمون رشد ترشح کند. در نتیجه تمامی قسمت‌هاى بدن براى رشد، بیش از حد تحریک مى‌شوند. علت شایع تولید بیش از حد هورمون رشد، غده هیپوفیز است که باعث رشد و تکامل بسیار زیاد و سریع کودک و نوجوان مى‌شود. در اینجا نیز ممکن است تکامل جنسى به تأخیر بیفتد. تومورهاى هیپوفیز معمولا با پرتودرمانى براى مهار بازده هورمونی، معالجه مى‌شوند.
کم کاری هیپوفیز
در این حالت برخی از هورمون های غده هیپوفیز کمتر از میزان لازم ترشح می‌شوند. علل کم‌کاری غده هیپوفیز عمل جراحی هیپوفیز، پرتو درمانی، تومورهای بزرگ، خون ریزی یا کاهش خون رسانی به غدد هیپوفیز و شرایط دیگر است. کم‌کاری هیپوفیز معمولا علائم خاصی ندارد. این علائم عبارتند از ضعف، کوفتگی و سرگیجه. کم‌کاری ناگهانی هیپوفیز که در اثر خونریزی و نرسیدن خون کافی به غده هیپوفیز بوجود می آید باعث سردرد شدید و گاهی از دست دادن هوشیاری می‌شود. درمان کم کاری هیپوفیز به شناسایی علت آن بستگی دارد. گاهی اوقات پس از درمان ترشح هورمون بهبودی خود را بدست می آورد (برای مثال پس از برداشتن تومور غده هیپوفیز ). اما اغلب عملکرد غده هیپوفیز کاهش پیدا کرده و نیاز به جایگزینی بلند مدت یک هورمون پیدا می‌کند.
افزایش پرولاکتین
اگر افزایش میزان پرولاکتین ادامه پیدا کند باعث اختلال در سیگنال‌های هورمون تولید مثلی شده که منجر به کاهش این هورمون (تستوسترون در مردان و استروژن در زنان) و بعلاوه شیردهی ناخواسته می‌شود. برخی از داروها یا تومورهای غده هیپوفیز (پرولاکتینوما) باعث افزایش میزان پرولاکتین می‌شوند. برای تشخیص علت افزایش پرولاکتین نیاز به انجام آزمایش مخصوص زیر نظر متخصص غدد است. اگر علت آن پرولاکتینوما تشخیص داده شود معمولا برای کاهش سطح پرولاکتین و کوچک کردن تومور نیاز به درمان های دارویی است. اگر اندازه ی تومور بزرگ باشد بر روی عصب بینایی فشار آورده و بر روی بینایی تاثیر می‌گذارد. اگر تومور بزرگ باشد و باعث ایجاد مشکلاتی مانند بینایی بشود نیاز به عمل جراحی است، در غیر اینصورت برای اکثر موارد نیازی به عمل جراحی نیست.
دیابت بى‌مزه
دیابت بى‌مزه هنگامى بروز مى‌کند که هیپوفیز مقدار بسیار کمى هورمون آنتى‌دیورتیک تولید نماید. علت این عارضه اغلب صدمات مغزى است. هورمون آنتى‌دیورتیک روى کلیه‌ها تأثیر کرده و آب بدن را حفظ مى‌کند. اگر تولید این هورمون خیلى ناچیز باشد، کلیه‌ها قادر به باز جذب آب نخواهند بود و در نتیجه تولید ادرار زیاد خواهد شد. این مسئله به‌نوبه‌ی خود ایجاد عطش سیرى‌ناپذیر خواهد کرد. درمان شامل داروهاى خوراکى و بوییدنى (از راه بینی) است که تولید ادرار را مهار مى‌کنند. هنگامى که دیابت بى‌مزه در اثر تومور هیپوفیز ایجاد مى‌شود، برداشتن تومور از طریق جراحى اغلب مۆثر است.
درمان
بررسی‌های تشخیصی ممکن است شامل آزمایش‌های خون برای ارزیابی سطح هورمون‌ها و عملکرد آنها، سی‌تی‌اسکن سر و رادیوگرافی جمجمه باشد. درمان با هدف برطرف کردن علت زمینه‌ای نارسایی هیپوفیز و تأمین جایگزین هورمونی کافی انجام می‌شود. جراحی برای برداشتن تومورها یا لخته‌های خون ناحیه هیپوفیز، در صورت لزوم انجام می‌گیرد. بیمار باید از یک دستبند یا گردنبند حاوی هشدارهای طبی که نشان‌دهنده کمبودهای هورمونی وی و راه درمان مناسب آنها باشد استفاده کند.
داروها
داروهای هورمونی برای جایگزین کردن هورمون‌هایی که هیپوفیز توانایی تولید آنها را ندارد.
مسکن ها پس از جراحی
آنتی بیوتیک‌ها یا داروهای ضدویروسی در مدتی که عامل این عارضه عفونت‌ها باشند.
