تأخیر در رشد زمانی اتفاق می افتد که کودک نسبت به سن خود به میزان عادی رشد نمی کند. تأخیر ممکن است در اثر یک وضعیت بهداشتی اساسی مانند کمبود هورمون رشد یا کم کاری تیروئید ایجاد شود. در بعضی موارد، درمان زودرس می تواند به کودک کمک کند تا به یک قد طبیعی یا تقریباً عادی برسد. اگر گمان می کنید فرزند شما به میزان عادی رشد نمی کند، با پزشک خود ملاقات کنید. این ممکن است نشانه ای از دیگر موارد بهداشتی باشد.
علل تاخیر در رشد کودک
رشد تاخیری می تواند علل مختلفی داشته باشد. شایع ترین دلایل آن عبارتند از:
سابقه قد کوتاه در خانواده
اگر والدین یا سایر اعضای خانواده قد کوتاهی دارند، این امر طبیعی است که کودک با سرعت کمتری نسبت به همسالان خود رشد کند. تاخیر در رشد به دلیل سابقه خانوادگی نشانه مشکل اساسی نیست. کودک به دلایل ژنتیکی ممکن است کوتاه‌تر از حد متوسط باشد.
تأخیر در رشد ذاتی
کودکان با این شرایط کوتاه‌تر از حد متوسط هستند اما با سرعت عادی رشد می کنند. آن‌ها معمولاً “سن استخوان” تاخیر یافته دارند، به این معنی که استخوان‌های آن‌ها با کندی نسبت به سن خود بالغ می‌شوند. آن‌ها همچنین نسبت به همسالان خود دارای بلوغ دیررس‌تری هستند. این امر منجر داشتن قد متوسط در سنین نوجوانی می‌شود، اما در عوض در بزرگسالی از نظر رشد قدی به همسالان خود می‌رسند.
کمبود هورمون رشد
در شرایط عادی، GH رشد بافت‌های بدن را تقویت می‌کند. کودکانی که کمبود GH جزئی یا کامل دارند، قادر نخواهند بود که از رشدی سالم برخوردار باشند.
کم کاری تیروئید
نوزادان یا کودکان مبتلا به کم کاری تیروئید غده تیروئید کم تحرک دارند. تیروئید وظیفه آزاد کردن هورمون‌هایی را دارد که رشد طبیعی را ترویج می‌کنند، بنابراین رشد تاخیری نشانه احتمالی تیروئید ضعیف است.
سندرم ترنر
سندرم ترنر (TS) یک بیماری ژنتیکی است که بر زنانی که بخشی یا تمام یک کروموزوم X را از دست می‌دهند، تأثیر می‌گذارد. TS تقریباً در هر ۲۵۰۰ زن در یک نفر اتفاق می‌افتد. در حالی که کودکان مبتلا به TS مقادیر طبیعی GH را تولید می‌کنند، بدن آن‌ها به طور موثری از آن استفاده نمی‌کند.
علل دیگر رشد تاخیری
دلایل کمتر شایع رشد تاخیری عبارتند از:
- سندرم داون، یک بیماری ژنتیکی که در آن افراد به جای ۴۶ عادی کروموزوم ۴۷ کروموزوم داشته باشند
- دیسپلازی اسکلتی، گروهی از بیماری‌هایی که باعث ایجاد مشکل در رشد استخوان می‌شوند
- انواع خاصی از کم خونی، مانند کم خونی سلول داسی
- بیماری کلیه، قلب، گوارشی یا ریوی
- استفاده از برخی از داروهای مادر زایمان در دوران بارداری
- تغذیه ضعیف
- استرس شدید
علائم مرتبط با رشد تاخیری
اگر فرزند شما نسبت به سایر کودکان همسن خود کوتاه تر باشد، ممکن است مشکل رشدی داشته باشد. اگر فرزند شما نسبت به ۹۵ درصد کودکان همسن خود کوتاه تر است، معمولاً یک مسئله پزشکی محسوب می شود و قطعا سرعت رشد آن‌ها کند است.
تاخیر رشد ممکن است در کودکی نیز تشخیص داده شود که قد او در حد طبیعی است، اما سرعت رشد وی کاهش یافته است.
بسته به علت اصلی تأخیر رشد در کودکان، ممکن است علائم دیگری وجود داشته باشد:
- اگر اشکال خاصی از اندام کوتوله مانند وجود داشته باشد، یعنی اندازه بازوها یا پاهای آن‌ها ممکن است به تناسب طبیعی بدن آن‌ها نخورد.
- اگر میزان هورمون تیروکسین کم باشد، ممکن است از دست دادن انرژی، یبوست، خشکی پوست، موهای خشک و مشکل گرم ماندن ایجاد شود.
- اگر میزان سطح هورمون رشد کمی داشته باشد، می‌تواند روی رشد صورت آن‌ها تأثیر گذاشته و باعث شود آن‌ها به طور غیر طبیعی جوان به نظر برسند.
- اگر رشد تاخیری آن‌ها ناشی از بیماری معده یا روده باشد، ممکن است در مدفوع، اسهال، یبوست، استفراغ یا حالت تهوع خون وجود داشته باشد.
تشخیص رشد تاخیری
پزشک کودک شما با گرفتن یک تاریخچه پزشکی دقیق شروع می‌کند. آن‌ها اطلاعات مربوط به تاریخچه شخصی و خانوادگی فرزند شما را جمع آوری می‌کنند، از جمله:
- دوران بارداری مادر
- طول و وزن کودک در بدو تولد
- قد سایر افراد در خانواده خود
- اطلاعات در مورد سایر اعضای خانواده که دچار تاخیر در رشد هستند،
پزشک همچنین ممکن است رشد فرزند شما را به مدت شش ماه یا بیشتر بررسی کند. آزمایشات خاص و مطالعات تصویربرداری همچنین می‌تواند به پزشک در تشخیص بهتر کمک کند. پرتونگاری از دست و مچ دست می‌تواند اطلاعات مهم در مورد رشد استخوان فرزند شما را در رابطه با سن آن‌ها ارائه دهد. آزمایش خون می‌تواند مشکلات مربوط به عدم تعادل هورمون را تشخیص دهد یا به تشخیص برخی از بیماری‌های معده، روده، کلیه یا استخوان‌ها کمک کند. در بعضی موارد، پزشک ممکن است از کودک شما بخواهد تا یک شب در بیمارستان بماند تا آزمایش خون بدهد. این امر به این دلیل است که حدود دو سوم از تولید GH در حالی که کودک شما می‌خوابد اتفاق می‌افتد. همچنین، تاخیر در رشد و قد و قامت کوتاه ممکن است گاهی اوقات بخشی مورد انتظار از یک سندرم باشد که فرزند شما قبلاً به آن مبتلا شده باشد، مانند سندرم داون یا TS.
درمان رشد تاخیری در کودکان
برنامه درمانی فرزند شما بستگی به علت رشد تاخیری آن‌ها دارد. برای رشد تاخیری در ارتباط با سابقه خانوادگی یا تأخیر ذاتی، پزشکان معمولاً هیچ درمانی یا مداخله‌ای را توصیه نمی‌کنند.
برای سایر دلایل اساسی، درمان‌ها یا مداخلات زیر ممکن است به آن‌ها کمک کند تا رشد طبیعی خود را آغاز کنند.
کمبود هورمون رشد
اگر فرزند شما به نقص GH مبتلا شود، پزشک آن‌ها ممکن است توصیه کند که GH را به آن‌ها تزریق کند. تزریقات به طور معمول روزی یک بار توسط والدین در خانه انجام می شود.
به محض اینکه کودک شما به رشد خود ادامه می‌دهد، این درمان به احتمال زیاد چندین سال ادامه خواهد یافت. پزشک کودک شما تأثیر درمان GH را کنترل خواهد کرد و دوز را مطابق با آن تنظیم می کند.
کم کاری تیروئید
پزشک کودک شما ممکن است داروهای جایگزین هورمون تیروئید را برای جبران غده تیروئید غیر فعال کودک شما تجویز کند. در طول درمان، پزشک مرتباً سطح هورمون تیروئید فرزند شما را بررسی خواهد کرد. برخی از کودکان به طور طبیعی طی چند سال از این اختلال پیشی می‌گیرند، اما برخی دیگر ممکن است نیاز به ادامه درمان تا آخر عمر داشته باشند.
سندرم ترنر
اگرچه کودکان مبتلا به TS به طور طبیعی GH تولید می کنند اما بدن آن‌ها می‌تواند در صورت تزریق GH، از آن به طور مؤثرتری استفاده کنند. در حدود چهار تا شش سالگی، پزشک فرزند شما ممکن است توصیه کند روزانه تزریقات GH را افزایش دهید تا احتمال رسیدن کودک شما به قد طبیعی را افزایش دهد.
مشابه درمان کمبود GH ، معمولاً می توانید تزریقات کودک خود را در خانه انجام دهید. اگر تزریق ها علائم فرزند شما را کنترل نکنند، پزشک می‌تواند دوز را تنظیم کند.
علل اساسی احتمالی بیشتری نسبت به موارد ذکر شده در بالا وجود دارد. بسته به علت، ممکن است درمان‌های دیگری برای رشد تأخیر فرزند شما وجود داشته باشد. برای اطلاعات بیشتر، با پزشک خود در مورد چگونگی کمک به فرزند خود در رسیدن به قد طبیعی نسبت به همسالان خود صحبت کنید.
چشم انداز کودکان دارای رشد تاخیری چیست؟
چشم انداز فرزند شما به علت تأخیر رشد آن‌ها و زمان شروع درمان بستگی دارد. اگر بیماری آن‌ها زود تشخیص داده شود و درمان شود، ممکن است به قد طبیعی یا تقریباً عادی برسد.
انتظار طولانی برای شروع درمان می‌تواند خطر کوتاه بودن قد و سایر عوارض را افزایش دهد. هنگامی که صفحات رشد در انتهای استخوان‌هایشان در بزرگسالی بسته شد، دیگر رشدی را تجربه نخواهند کرد.
از پزشک کودک خود بخواهید که درباره وضعیت خاص، برنامه درمانی و چشم انداز بیماری کودک شما اطلاعات بیشتری کسب کند. آن‌ها می توانند به شما در درک شانس فرزندتان برای رسیدن به قد طبیعی و همچنین خطر عوارض احتمالی کمک کنند.
