علت کندی رشد قد کودک (عوامل ارثی، کمبود هورمون رشد و بیماری‌های خاص)

تأخیر در رشد زمانی اتفاق می افتد که کودک نسبت به سن خود به میزان عادی رشد نمی کند. تأخیر ممکن است در اثر یک وضعیت بهداشتی اساسی مانند کمبود هورمون رشد یا کم کاری تیروئید ایجاد شود. در بعضی موارد، درمان زودرس می تواند به کودک کمک کند تا به یک قد طبیعی یا تقریباً عادی برسد. اگر گمان می کنید فرزند شما به میزان عادی رشد نمی کند، با پزشک خود ملاقات کنید. این ممکن است نشانه ای از دیگر موارد بهداشتی باشد.

علل تاخیر در رشد کودک

رشد تاخیری می تواند علل مختلفی داشته باشد. شایع ترین دلایل آن عبارتند از:

سابقه  قد کوتاه در خانواده

وقتی والدین یا اعضای دیگر خانواده قد کوتاهی دارند، طبیعی است که کودک با سرعت کمتری نسبت به همسالانش رشد کند. تاخیر در رشد به دلیل وجود سابقه خانوادگی، نشانه‌ای از مشکل اساسی نیست. کودک ممکن است به دلایل ژنتیکی کوتاه‌تر از قد متوسط باشد.

تأخیر در رشد ذاتی

کودکان با این شرایط کوتاه‌تر از حد متوسط هستند اما با سرعت عادی رشد می کنند. آن‌ها معمولاً “سن استخوان” تاخیر یافته دارند، به این معنی که استخوان‌های آن‌ها با کندی نسبت به سن خود بالغ می‌شوند. آن‌ها همچنین نسبت به همسالان خود دارای بلوغ دیررس‌تری هستند. این امر منجر داشتن قد متوسط در سنین نوجوانی می‌شود، اما در عوض در بزرگسالی از نظر رشد قدی به همسالان خود می‌رسند.

کمبود هورمون رشد

در شرایط عادی، GH رشد بافت‌های بدن را تقویت می‌کند. كودكانی که كمبود GH جزئی یا كامل دارند، قادر نخواهند بود كه از رشدی سالم برخوردار باشند.

کم کاری تیروئید

نوزادان یا کودکان مبتلا به کم کاری تیروئید غده تیروئید کم تحرک دارند. تیروئید وظیفه آزاد کردن هورمون‌هایی را دارد که رشد طبیعی را ترویج می‌کنند، بنابراین رشد تاخیری نشانه احتمالی تیروئید ضعیف است.

سندرم ترنر

سندرم ترنر (TS) یک بیماری ژنتیکی است که بر زنانی که بخشی یا تمام یک کروموزوم X را از دست می‌دهند، تأثیر می‌گذارد. TS تقریباً در هر 2500 زن در یک نفر اتفاق می‌افتد. در حالی که کودکان مبتلا به TS مقادیر طبیعی GH را تولید می‌کنند، بدن آن‌ها به طور موثری از آن استفاده نمی‌کند.

علل دیگر رشد تاخیری

دلایل کمتر شایع رشد تاخیری عبارتند از:

• سندرم داون، یک بیماری ژنتیکی که در آن افراد به جای 46 عادی کروموزوم 47 کروموزوم داشته باشند
• دیسپلازی اسکلتی، گروهی از بیماری‌هایی که باعث ایجاد مشکل در رشد استخوان می‌شوند
• انواع خاصی از کم خونی، مانند کم خونی سلول داسی
• بیماری کلیه، قلب، گوارشی یا ریوی
• استفاده از برخی از داروهای مادر زایمان در دوران بارداری
• تغذیه ضعیف
• استرس شدید

علائم مرتبط با رشد تاخیری

اگر فرزند شما نسبت به همسنانش کوتاه‌تر است، احتمالاً با مشکل رشدی روبرو است. اگر قد فرزند شما نسبت به 95 درصد کودکان همسنش کوتاه‌تر است، این مسئله به عنوان یک مشکل پزشکی محسوب می‌شود و سرعت رشد آن کودک به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.

تاخیر در رشد ممکن است در کودکی شناخته شود، حتی اگر قد کودک در حد طبیعی باشد، اما سرعت رشد آن کاهش یافته است.

بسته به علت اصلی تاخیر در رشد، ممکن است علائم دیگری نیز وجود داشته باشد؛

• اگر اشکال خاصی از اندام کوتوله مانند وجود داشته باشد، به عنوان مثال اندازه بازوها یا پاهای کودک به تناسب طبیعی بدن نباشد.
• اگر میزان هورمون تیروکسین کم باشد، ممکن است از دست دادن انرژی، یبوست، خشکی پوست، موهای خشک و مشکل گرم ماندن ایجاد شود.
• اگر میزان سطح هورمون رشد کمی داشته باشد، ممکن است روی رشد صورت کودک تأثیر گذاشته و باعث شود کودک به طور غیر طبیعی جوان به نظر برسد.
• اگر تاخیر در رشد ناشی از بیماری معده یا روده باشد، ممکن است در مدفوع، اسهال، یبوست، استفراغ یا حالت تهوع خون وجود داشته باشد.

تشخیص رشد تاخیری

پزشک کودک شما با گرفتن یک تاریخچه پزشکی دقیق شروع می‌کند. آن‌ها اطلاعات مربوط به تاریخچه شخصی و خانوادگی فرزند شما را جمع آوری می‌کنند، از جمله:

• دوران بارداری مادر
• طول و وزن کودک در بدو تولد
• قد سایر افراد در خانواده خود
• اطلاعات در مورد سایر اعضای خانواده که دچار تاخیر در رشد هستند،

پزشک همچنین ممکن است رشد فرزند شما را به مدت شش ماه یا بیشتر بررسی کند. آزمایشات خاص و مطالعات تصویربرداری همچنین می‌تواند به پزشک در تشخیص بهتر کمک کند. پرتونگاری از دست و مچ دست می‌تواند اطلاعات مهم در مورد رشد استخوان فرزند شما را در رابطه با سن آن‌ها ارائه دهد. آزمایش خون می‌تواند مشکلات مربوط به عدم تعادل هورمون را تشخیص دهد یا به تشخیص برخی از بیماری‌های معده، روده، کلیه یا استخوان‌ها کمک کند. در بعضی موارد، پزشک ممکن است از کودک شما بخواهد تا یک شب در بیمارستان بماند تا آزمایش خون بدهد. این امر به این دلیل است که حدود دو سوم از تولید GH در حالی که کودک شما می‌خوابد اتفاق می‌افتد. همچنین، تاخیر در رشد و قد و قامت کوتاه ممکن است گاهی اوقات بخشی مورد انتظار از یک سندرم باشد که فرزند شما قبلاً به آن مبتلا شده باشد، مانند سندرم داون یا TS.

درمان رشد تاخیری در کودکان

برنامه درمانی فرزند شما بستگی به علت رشد تاخیری آن‌ها دارد. برای رشد تاخیری در ارتباط با سابقه خانوادگی یا تأخیر ذاتی، پزشکان معمولاً هیچ درمانی یا مداخله‌ای را توصیه نمی‌کنند.

برای سایر دلایل اساسی، درمان‌ها یا مداخلات زیر ممکن است به آن‌ها کمک کند تا رشد طبیعی خود را آغاز کنند.

کمبود هورمون رشد

اگر فرزند شما به نقص GH مبتلا شود، پزشک آن‌ها ممکن است توصیه کند که GH را به آن‌ها تزریق کند. تزریقات به طور معمول روزی یک بار توسط والدین در خانه انجام می شود.

به محض اینکه کودک شما به رشد خود ادامه می‌دهد، این درمان به احتمال زیاد چندین سال ادامه خواهد یافت. پزشک کودک شما تأثیر درمان GH را کنترل خواهد کرد و دوز را مطابق با آن تنظیم می کند.

کم کاری تیروئید

پزشک کودک شما ممکن است برای جبران کمبود غده تیروئید غیرفعال کودکتان، داروهای جایگزین هورمون تیروئید تجویز کند. در طول درمان، پزشک به طور منظم سطح هورمون تیروئید فرزندتان را بررسی خواهد کرد. برخی از کودکان به طور طبیعی در طی چند سال از این اختلال بهبود می‌یابند، اما برخی دیگر ممکن است نیاز به ادامه درمان تا پایان عمر داشته باشند.

سندرم ترنر

اگرچه کودکان مبتلا به TS به طور طبیعی هورمون رشد (GH) تولید می‌کنند، اما بدن آن‌ها می‌تواند از تزریق GH به طور مؤثرتری استفاده کند. در حدود چهار تا شش سالگی، پزشک ممکن است توصیه کند که تزریقات روزانه GH را افزایش دهید تا احتمال رسیدن فرزندتان به قد طبیعی را افزایش دهید.

همانند درمان کمبود GH، معمولاً می‌توانید تزریقات را در خانه انجام دهید. اگر تزریقات علائم مثبتی را نشان ندهند، پزشک ممکن است دوز را تنظیم کند.

همچنین، علل احتمالی بیشتری نیز وجود دارد که ممکن است نیاز به درمان‌های دیگر برای رشد تأخیر فرزند شما داشته باشد. برای اطلاعات بیشتر، با پزشک خود مشورت کنید تا در مورد راه‌های کمک به فرزندتان در رسیدن به قد طبیعی نسبت به همسالانش صحبت کنید.

چشم انداز کودکان دارای رشد تاخیری چیست؟

چشم انداز رشد فرزند شما به زمان شروع درمان و تأخیر در رشد بستگی دارد. اگر بیماری زودتر تشخیص داده شود و درمان شود، احتمالاً به قد طبیعی یا نزدیک به عادی می‌رسد.

تأخیر زیاد در شروع درمان ممکن است خطر کوتاه شدن قد و سایر عوارض را افزایش دهد. زمانی که صفحات رشد در انتهای استخوان‌ها بسته شده باشد، رشد بیشتری انتظار داده نمی‌شود.

از پزشک کودک خود بخواهید که اطلاعات بیشتری درباره وضعیت خاص و برنامه درمانی فرزندتان کسب کند. آن‌ها می‌توانند به شما در درک احتمال رسیدن فرزندتان به قد طبیعی و همچنین خطر عوارض کمک کنند.