قاعدگی یا عادت ماهانه به زمانی در ماه گفته می‌شود که به علت بارور نشدن تخمک، لایه‌ی تشکیل شده در رحم ریزش می‌کند و خونریزی رخ می‌دهد. این وضعیت در برخی از خانم‌ها به صورت منظم و در برخی دیگر به صورت نامنظم رخ می‌دهد. میانگین چرخه‌ی عادت ماهانه در زنان بین 24 تا 38 روز است و طول مدت هر عادت ماهانه نیز تقریبا بین 2 تا 8 روز است. در برخی موارد، نامنظم بودن قاعدگی و لکه بینی بعد از پریود یا قبل از آن نیاز به اقدامات درمانی دارد. این وضعیت ممکن است به علت عوامل مختلفی از جمله اختلالات هورمونی، استرس، یا مشکلات جسمی دیگر ایجاد شود. بنابراین، برای تشخیص و درمان این مشکلات، مشاوره با پزشک توصیه می‌شود.
قاعدگی نامنظم چیست؟
علائم بینظمی در دوره‌های قاعدگی
دوره‌های قاعدگی شما ممکن است نامنظم باشد اگر:
• مدت زمان بین دوره‌های قاعدگی تغییر کند.
• حجم خون دفع شده در هر دوره‌ی قاعدگی، بیشتر یا کمتر از معمول باشد.
• طول هر دوره‌ی قاعدگی به طور چشمگیری تغییر کند.
برای شناسایی بینظمی و اختلالات مختلفی که در دوره‌های قاعدگی به وجود می‌آید، اصطلاحات متفاوتی وجود دارد که به آنها می‌پردازیم:
• بینظمی در طول دوره‌ی قاعدگی: این وضعیت شامل خونریزی بیش از 20 روز در هر دوره‌ی قاعدگی است که بیش از یک سال طول بکشد.
• فقدان خونریزی قاعدگی (آمنوره): این وضعیت وقفه‌ی قاعدگی برای مدت بیش از 90 روز است.
• خونریزی شدید در دوران قاعدگی (HMB): این وضعیت شامل از دست دادن خون زیاد طی دوره‌ی ماهانه است که ممکن است باعث اختلالات جسمی، روحی و اجتماعی شود.
• خونریزی شدید و طولانی در دوران قاعدگی (HPMB): این مشکل کمتر شایعتر از مشکل قبلی، یعنی خونریزی شدید و طولانی در دوران قاعدگی (HMB) است. تشخیص دادن این دو مشکل اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا ممکن است علل متفاوتی داشته باشند و روش‌های درمان آنها نیز متفاوت است.
• خونریزی کم در دوران قاعدگی: این وضعیت بیشتر مربوط به شکایت یا نگرانی بیمار از وضعیت خود می‌شود و در موارد نادری به مشکلات آسیب شناسی مربوط می‌شود.
آیا بینظمی در قاعدگی نیاز به درمان دارد؟
نیاز به درمان بینظمی در قاعدگی به علت دیر پریود شدن و به علت زمینه‌ای آن و همچنین تصمیم شما مبنی بر بچه دار شدن در آینده، بستگی دارد. بینظمی در قاعدگی میتواند بر اثر عوامل مختلفی به وجود بیاید. تغییر در میزان ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون میتواند در الگوی عادی عادت‌های ماهانه‌ی شما اختلال ایجاد کند. علت بی‌نظمی‌های قاعدگی در اوایل دوران بلوغ و همچنین دوران نزدیک شدن به یائسگی نیز، همین تغییرات هورمونی است.
سایر علل بی‌نظمی‌در قاعدگی عبارتند از:
– داشتن دستگاه درونرحمی (IUD)
– تغییر در نوع قرص‌های ضد بارداری یا مصرف برخی داروهای خاص
– انجام ورزش پرفشار
– ابتلا به بیماری تخمدان پلی کستیک (PCOS)
– بارداری یا شیردهی
– استرس
– پرکاری یا کم کاری تیروئید
– ضخیم شدن دیواره‌ی رحم یا تشکیل پولیپ رحم
– فیبروم‌های رحم
یکی دیگر از دلایل بینظمی در قاعدگی که کمتر شایع است، چسبندگی در جداره داخلی رحم است که به نام سندرم آشرمن نیز شناخته می‌شود.
بینظمی در قاعدگی چگونه درمان می‌شود؟
در بسیاری موارد نیازی به اقدام برای درمان بی‌نظمی‌های قاعدگی که بر اثر شروع درون بلوغ یا یائسگی ایجاد شده، نیست. مگر این که این اختلالات بسیار شدید یا آزار‌دهنده و مشکل‌ساز باشند. همچنین در نظر داشته باشید که توقف قاعدگی در دوران بارداری نیز امری طبیعی است.
روش‌های درمان بینظمی در قاعدگی که بر اثر سایر عوامل ایجاد شده، میتواند شامل موارد زیر باشد:
– اصلاح یا درمان بیماری یا مشکل زمینه‌ای که باعث بروز اختلال در قاعدگی شده است.
– تغییر دادن روش پیشگیری از بارداری یا تغییر قرص های ضدبارداری.
– تغییرتی در الگوی کلی زندگی، از جمله کاهش وزن.
– انجام هورمون‌تراپی.
– جراحی
در ادامه با برخی از این روش‌های درمانی آشنا می‌شویم:
درمان نامنظمی قاعدگی: درمان بیماری زمینه‌ای که باعث نامنظمی قاعدگی می‌شود، اهمیت بسیاری دارد. اگر با نامنظمی‌ها و اختلالات قاعدگی مواجه هستید، پزشک شما ممکن است برای بررسی سطح هورمون‌ها و عملکرد تیروئید، آزمایش خون تجویز کند.
دو عامل شایع برای نامنظمی قاعدگی در زنان، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و کم‌کاری تیروئید هستند. هدف درمان این بیماری‌ها، بازیابی تعادل هورمونی در بدن است. در خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، ممکن است قرص‌های ضدبارداری یا دیگر قرص‌های هورمونی تجویز شوند تا دوره قاعدگی را منظم کنند. اگر این خانم‌ها قصد بارداری دارند، ممکن است به آنها قرص‌های درمان ناباروری تجویز شود. همچنین، کم‌کاری تیروئید با استفاده از داروهای حاوی هورمون‌های تیروئید قابل درمان است.
تغییر روش‌های پیشگیری از بارداری: اگر بعد از سه ماه استفاده از روش‌های مصرف داروهای هورمونی، قاعدگی شما همچنان نامنظم باشد، پزشک شما ممکن است روش‌های دیگری را برای پیشگیری از بارداری به شما توصیه کند. برخی از زنان با مصرف داروهایی مانند نکسپلانون٬ دپوپروِرا و یا IUD دچار عادت ماهیانه نامنظم می‌شوند. برای اطلاعات بیشتر در مورد عوارض احتمالی این داروها، مطالعه دقیق دارویی مرتبط با آنها توصیه می‌شود.
تغییر در الگوی زندگی: در برخی از زنان به دلیل انجام ورزش پرفشار و تحرک زیاد، تغییراتی در عادت ماهیانه‌شان رخ می‌دهد. در واقع کاهش تعداد و شدت تمرینات میتواند باعث شود که عادت ماهیانه به روال عادی خود بازگردد. استرس و فشار به بروز تغییرات زیادی در بدن از جمله عادت ماهیانه نامنظم می‌انجامد. روش‌های شل کردن بدن، ریلکسیشن و مشاوره می‌توانند برای تغییر و درمان این وضعیت موثر باشند.
تغییر چشمگیر در میزان وزن شما میتواند بر عادت ماهیانه‌تان تأثیر بگذارد. افزایش وزن میتواند در بنیه و توانایی بدن برای تخمک‌گذاری که چرخه قاعدگی شما را کنترل می‌کند، تأثیرگذار باشد. کاهش وزن میتواند به بهبود وضعیت عادت ماهیانه نامنظم کمک کند اما کاهش شدید و ناگهانی وزن هم ممکن است به بروز عادت ماهیانه نامنظم منتهی شود.
هورمون درمانی: چرخه عادت ماهیانه نامنظم اغلب به خاطر کمبود یا عدم تعادل هورمون‌های خاص در بدن رخ می‌دهد. قرص‌های ضدبارداری، اغلب حاوی هورمون‌های استروژن و پروژسترون بوده و بیشتر برای کمک به کنترل عادت‌های ماهیانه نامنظم تجویز می‌شود. داروی هورمونی به نام پروژستین هم میتواند باعث تحریک عادت ماهانه در زنانی شود که دچار عادت ماهیانه نامنظم هستند.
سایر روش‌های درمانی با کمک هورمون هم برای زنانی که عادت ماهیانه نامنظم داشته و برای باردار شدن با مشکلاتی مواجه هستند تجویز می‌شوند.
جراحی: در برخی موارد، وجود جراحت یا مشکلات ساختاری و بافتی در رحم یا لوله‌های فالوپ میتواند منجر به بروز عادت‌های ماهیانه نامنظم شود. در این نوع موارد، جراحی به عنوان روش درمانی برای حل مشکلات ساختاری یا بارداری، به ویژه در زنانی که تمایل دارند به مادر شدن، در نظر گرفته می‌شود. همچنین، ممکن است جراحی برای برطرف کردن جراحت شدید بافتی (مانند تشکیل عروق و تصاق بافت‌ها) در مجرای تناسلی انجام شود.
چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر قبل از این عادت ماهیانه منظمی داشتید و حالا این نظم به هم خورده است لازم است به پزشک مراجعه کنید. پزشک ابتدا شما را معاینه فیزیکی می‌کند و احتمالا انجام آزمایشاتی را تجویز می‌کند، تا وضعیت بارداری یا سایر مشکلات مربوط به سلامتی شما را تشخیص دهد. اگر هر یک از علائم زیر را دیدید حتما به پزشک مراجعه کنید:
-اگر بیش از سه بار در سال دچار عادت ماهیانه نشدید.
-اگر عادت ماهیانه شما بیشتر از هر 21 روز یکبار رخ می‌دهد.
-اگر عادت ماهیانه شما کمتر از هر 35 روز یکبار رخ می‌دهد.
-اگر در دوره‌ی قاعدگی، خونریزی شما بیشتر از حد عادی بود.
-اگر خونریزی شما بیش از ۷ روز ادامه داشت.
-اگر در دوره‌ی قاعدگی، یش از حد طبیعی درد داشتید.
