طول چرخه قاعدگی طبیعی در زنان ۲۸ روز است اما این دوره در افراد مختلف متفاوت است. قاعدگی نامنظم به وضعیتی گفته میشود که چرخه پریود بیش از ۳۵ روز باشد یا آنکه دوره عادت ماهیانه تغییر کند. پریود یا قاعدگی یک چرخه ماهیانه است که در این دوران دیواره داخلی رحم شروع به ریزش می‌کند و باعث خونریزی در رحم و خروج آن از واژن خواهد شد. معمولا عادت ماهیانه در دوران بلوغ و بین سنین ۱۰ تا ۱۶ سالگی شروع میشود و تا زمان یائسگی و تا سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی ادامه پیدا می‌کند. از نامنظم بودن پریود تحت عنوان الیگوامنوره نیز یاد میشود و تغییر در روش پیشگیری از بارداری، اختلال در سطح هورمون‌ها، تغییرات هورمونی در شروع دوران یائسگی یا تمرینات ورزشی سنگین باعث به وجود آمدن این وضعیت میشود. معمولاً درمان بی نظمی قاعدگی در دوران بلوغ و در نزدیکی یائسگی ضروری نیست اما در صورتی که بی نظمی پریود در سال‌های باروری رخ دهد مراجعه به پزشک ضروری خواهد بود.
علت نامنظم بودن عادت ماهیانه چیست؟
عوامل زیادی در بروز نامنظم بودن عادت ماهیانه نقش دارند. اکثر آنها به تولید هورمون ارتباط دارند. دو هورمونی که بر چرخه پریود تاثیر میگذارند استروژن و پروژسترون هستند. این هورمون‌ها در تنظیم چرخه قاعدگی نقش دارند.
تغییرات هورمونی
تغییرات در سبک زندگی میتواند بر تعادل هورمونی در دوران مختلفی از زندگی مانند بلوغ، یائسگی، بارداری، زایمان و شیردهی تأثیرگذار باشد و ممکن است باعث اختلال در چرخه قاعدگی شود. در دوران بلوغ، بدن تحت تغییرات زیادی قرار می‌گیرد و ممکن است چند سال طول بکشد تا سطح استروژن و پروژسترون به حالت طبیعی برسد، که نامنظمی در چرخه قاعدگی در این دوران رایج است. قبل از یائسگی، بیشتر زنان با نامنظمی در عادت ماهیانه مواجه می‌شوند و ممکن است حجم خونریزی آنها تغییر کند. با ورود به دوران یائسگی، دوره قاعدگی به طور کامل از بین می‌رود و به همین دلیل نامنظمی در چرخه قاعدگی در این دوران شایع نیست.
در دوران بارداری، پریود متوقف میشود و اکثر زنان دیگر پریود نمی‌شوند. حتی برخی از زنان در دوران شیردهی همچنان دوره قاعدگی را تجربه نخواهند کرد. مصرف داروهای ضد بارداری ممکن است باعث خونریزی غیرعادی شود. استفاده از دستگاه IUD نیز میتواند باعث خونریزی سنگین شود، در حالی که مصرف قرص ضد بارداری ممکن است باعث وقفه بین دوره‌های عادت ماهیانه شود. هنگامی که شخص برای اولین بار از قرص ضد بارداری استفاده می‌کند، ممکن است مقدار کمی خونریزی داشته باشد که معمولاً کمتر از حالت عادی است و ممکن است دوره قاعدگی او نیز کوتاه‌تر باشد. این وضعیت معمولاً پس از چند ماه بهبود می‌یابد.
سایر تغییراتی که با نامنظم بودن چرخه‌ی پریود ارتباط دارند به شرح زیر می‌باشند:
- کاهش شدید وزن
- افزایش شدید وزن
- استرس و تنش روحی
- اختلال غذا خوردن از قبیل پرخوری یا کم خوری
- تمرینات ورزشی سنگین
علائم و نشانه‌های بی نظمی پریود شامل چه مواردی است؟
دوره قاعدگی معمولاً حدود ۲۸ روز طول می‌کشد، اما ممکن است در افراد مختلف از ۲۴ تا ۳۵ روز متغیر باشد. بیشتر زنان در طول سال بین ۱۱ تا ۱۳ بار پریود می‌شوند و معمولاً پریود حدود ۵ روز طول می‌کشد، اما طول چرخه قاعدگی نیز میتواند از ۲ تا ۷ روز متغیر باشد. وقتی پریود برای اولین بار شروع میشود، حدود ۱۰ سال طول می‌کشد تا چرخه‌های ماهیانه مرتب شود. پس از بلوغ، در اکثر زنان چرخه قاعدگی مرتب میشود. برخی زنان فاصله زمانی و مقدار خونریزی در هر دوره قاعدگی به طرز قابل توجهی متغیر است که این وضعیت به عنوان بی‌نظمی عادت ماهیانه شناخته میشود. علامت اصلی بی‌نظمی قاعدگی زمانی است که دوره پریود بیشتر از ۳۵ روز طول بکشد یا طول دوره قاعدگی متغیر باشد. همچنین، اگر هرگونه تغییر در جریان خون یا لخته‌های خونی به قطر بیش از دو و نیم سانتی‌متر مشاهده شود، این وضعیت به عنوان بی‌نظمی قاعدگی شناخته میشود.
عوارض بی نظمی عادت ماهیانه چیست؟
بی نظمی عادت ماهیانه میتواند گاهی اوقات نشان دهنده یک مشکل در سطح سلامت فرد باشد و برخی از این بی نظی قاعدگی میتواند باعث بروز مشکلات بیشتر از قبیل اختلال در باروری شود.
سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
سندروم تخمدان پلی کیستیک اختلالی است که در آن تعدادی کیسه کوچک پر از مایع که تحت عنوان کیست شناخته میشود در تخمدان‌ها به وجود می‌آید. زنانی که دچار سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند تخمک گذاری در آنها رخ نمی‌دهد و در آنها هر ماه تخمک آزاد نخواهد شد. علائم و نشانه‌های سندروم تخمدان پلی کیستیک عبارت است از بی نظمی عادت ماهیانه یا عدم پریود، چاقی، آکنه و رشد موهای زائد. زنانی که دچار سندروم تخمدان پلی کیستیک هستند به طور غیرعادی سطح هورمون‌های جنسی مردانه آندروژن یا تستسترون در آنها بالا است. طبق تحقیقاتی که انجام شده است این اختلال حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از زنانی که در سنین باروری هستند را درگیر می‌کند.
اختلال تیروئید
اختلال تیروئید میتواند باعث نامنظم شدن پریود شود. غده تیروئید وظیفه تولید هورمون‌هایی را بر عهده دارد که بر متابولیسم بدن تاثیر میگذارند.
اندومتریوز
اندومتریوز یک اختلال است که در آن سلول‌های اندومتریال، که به طور طبیعی در داخل رحم وجود دارند، شروع به رشد خارج از رحم می‌کنند. به عبارت دیگر، سلول‌های اندومتریال در دیواره بیرونی رحم مشاهده می‌شوند. این وضعیت بیشتر زنانی را درگیر می‌کند که در سنان باروری هستند، زیرا سلول‌های اندومتریال هر ماه در طول چرخه قاعدگی شروع به رشد و ریزش می‌کنند.
سلول‌های اندومتریال به طور عمومی سرطانی نیستند و ممکن است هیچ نشانه‌ای از وجود آنها نباشد، اما میتواند باعث احساس درد و مشکلات دیگری شود. اگر خون آزاد شده در اطراف جمع شود، ممکن است باعث آسیب دیدگی بافت، درد شدید، ناباروری و بی‌نظمی در چرخه قاعدگی شود.
بیماری التهاب لگن (PID)
بیماری التهابی لگن یک نوع بیماری مرتبط با سیستم تولید مثل زنان است. این اختلال، عارضه شایع ترین و شدیدترین بیماری‌های جنسی مقاربتی (به استثنای ایدز) در زنان است. اگر این بیماری در سنین پایین تشخیص داده شود، با استفاده از آنتی‌بیوتیک می‌توان آن را درمان کرد. اما اگر بیماری التهابی لگن پیشرفته باشد، میتواند منجر به آسیب دیدگی لوله‌های فالوپ و رحم شده و درد شدید و طولانی را به همراه داشته باشد. این اختلال دارای علائم و نشانه‌های متعددی است، از جمله خونریزی بعد از رابطه جنسی و در فواصل بین دوره‌های پریود.
بارداری
بی نظمی پریود میتواند باعث اختلال در باروری شود اما این مسئله همیشه عمومیت ندارد. تخمک گذاری حتی در شرایطی که عادت ماهیانه فرد نامنظم است نیز رخ می‌دهد. در بخش زیر به چند نکته اشاره می‌کنیم که به شما برای تشخیص تخمک گذاری کمک خواهد کرد:
- دوره‌های پریود خود را روی تقویم علامت بزنید و الگوهایی که به دست می‌آورید را دنبال کنید.
- به تغییراتی که در مخاط دهانه رحم ایجاد میشود توجه کنید. با شروع تخمک گذاری مخاط این قسمت زیاد میشود و رنگ آن روشن، لغزنده و کش دار خواهد بود.
- هر روز دمای بدن خود را اندازه گیری کنید و به روزی که دمای بدن شما افزایش پیدا می‌کند توجه کنید چرا که این روز همان روز تخمک گذاری شما است.
در صورتی که بی نظمی پریود با مشکلات باروری ارتباط داشته باشد ثبت نکات بالا به پزشک برای تشخیص بهتر کمک می‌کند.
چگونه می‌توان بی نظمی عادت ماهیانه را درمان کرد؟
درمان بی نظمی عادت ماهیانه (در صورت لزوم) به علت ایجاد کننده آن بستگی دارد. درمان این اختلال به شرح زیر می باشد:
- بی نظمی پریود در دوران بلوغ و یائسگی معمولا نیازی به درمان ندارد زیرا طبیعی است.
- در صورتی که بی نظمی پریود با مصرف قرص ضد بارداری ارتباط داشته باشد و تا چند ماه طول بکشد و بیمار میتواند با پزشک خود درباره سایر روش‌های پیشگیری از بارداری صحبت کند.
- در چاقی و تخمدان پلی کیستیک کاهش وزن میتواند به پایدار کردن چرخه قاعدگی کمک کند.
- کاهش وزن به این معنا است که بدن نیاز به تولید انسولین بیشتر ندارد. این فرایند باعث کاهش سطح تستسترون و تخمک گذاری بهتر میشود.
- در مواردی که فرد دچار مشکلات مربوط به تیروئید است درمان این مشکل باعث بهبود چرخه قاعدگی میشود. مصرف دارو و انجام عمل جراحی یا دریافت ید رادیو اکتیو از جمله روش‌های موجود برای درمان اختلالات تیروئید است.
- استرس و اختلال خوردن از جمله مشکلاتی هستند که روان درمانی میتواند به بهبود وضعیت بیمار کمک کند. استفاده از روش‌های مخصوص آرام سازی بدن، کنترل استرس و مشاوره با روان پزشک میتواند به بهبود این وضعیت کمک نماید.
دارو درمانی برای بهبود اختلال پریود
پزشک ممکن است برای درمان اختلال در دوره قاعدگی، تجویز متفورمین را در نظر بگیرد. متفورمین یک داروی خوراکی است که برای کاهش سطح انسولین استفاده میشود و معمولاً در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ استفاده میشود. این دارو میتواند بهبودی در چرخه قاعدگی و تخمک‌گذاری شما را بهبود بخشد.
استفاده از قرص ضد بارداری با دوز پایین، که حاوی استروژن و پروژسترون است، نیز میتواند مفید باشد. این داروها ممکن است باعث کاهش تولید اندروژن شده و به درمان خونریزی غیرعادی کمک کنند. همچنین، مصرف پروژسترون به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز در ماه میتواند به مرتب شدن دوره قاعدگی کمک کند.
روش‌های خانگی برای درمان بی نظمی پریود
داشتن سبک زندگی سالم میتواند ریسک بروز بی نظمی قاعدگی را کاهش دهد. این موارد کمک کننده به شرح زیر می‌باشد:
- ورزش کردن به صورت منظم میتواند به کنترل استرس و تناسب اندام کند.
- داشتن رژیم غذایی سالم
برخی از داروهای گیاهی از قبیل ریشه شیرین بیان، زردچوبه، پنج انگشت و کوهش سیاه می‌توانند به مرتب شدن پریود کمک کنند اما تحقیقات اثرگذاری آنها را تایید نکرده است و ممکن است این داروهای گیاهی تاثیر معکوس داشته باشند به همین دلیل بهتر است با پزشک خود در این خصوص صحبت کنید.
