قاعدگی به زمانی در ماه گفته می‌شود که به علت بارور نشدن تخمک داخل رحم لایه‌ی تشکیل شده در رحم ریزش می‌کند و خونریزی رخ می‌دهد. به این حالت قاعدگی یا عادت ماهانه گفته می‌شود.
دوره‌ی زمانی قاعدگی در بین خانم‌ها بسیار متفاوت است. در برخی از خانم‌ها زمان قاعدگی کاملا منظم است و در برخی دیگر غیر قابل پیش بینی است. به طور میانگین چرخه‌ی عادت ماهانه در زنان بین ۲۴ تا ۳۸ روز است. طول مدت هر عادت ماهانه نیز تقریبا بین ۲ تا ۸ روز است. در برخی موارد ممکن است نامنظم بودن قاعدگی و لکه بینی بعد از پریود یا قبل از آن نیاز به اقدامات درمانی داشته باشد.
قاعدگی نامنظم چیست؟
دوره‌های قاعدگی شما نامنظم است اگر:
• مدت زمان بین دوره‌های قاعدگی، تغییر کند.
• نسبت به همیشه، خون کمتر یا بیشتری از بدنتان دفع شود.
• طول هر دوره‌ی قاعدگی به طور چشمگیری تغییر کند.
برای بینظمی و اختلالات مختلفی که در قاعدگی به وجود می‌آید، اصطلاحات متفاوتی وجود دارد که در ادامه به آن اشاره شده است:
• بینظمی در طول دوره‌ی قاعدگی : خونریزی بیش از ۲۰ روز در هر دوره‌ی قاعدگی که بیش از یک سال طول بکشد.
• فقدان خونریزی قاعدگی (آمنوره): قطع قاعدگی برای مدت بیش از ۹۰ روز.
• خونریزی شدید در دوران قاعدگی (HMB): از دست دادن خون زیاد طی دوره ماهانه که باعث اختلالات جسمی، روحی و اجتماعی شده و ممکن است همراه با سایر علائم، بروز کند.
• خونریزی شدید و طولانی در دروران قاعدگی (HPMB): این مشکل از مشکل قبلی (HMB) کمتر شایع است. تمایز قائل شدن بین این دو مشکل اهمیت بسیار زیادی دارد، چرا که این دو مشکل می‌توانند علل کاملا متفاوتی داشته باشند و روش درمان آنها نیز متفاوت است.
• خونریزی کم در دوران قاعدگی: این مورد بیشتر مربوط به شکایت یا نگرانی بیمار از وضعیت خود می‌شود و در موارد نادری به مشکلات آسیب شناسی مربوط می‌شود.
آیا بینظمی در قاعدگی نیاز به درمان دارد؟
نیاز به درمان بینظمی در قاعدگی به علت دیر پریود شدن و به علت زمینه‌ای آن و همچنین تصمیم شما مبنی بر بچه دار شدن در آینده، بستگی دارد. بینظمی در قاعدگی میتواند بر اثر عوامل مختلفی به وجود بیاید. تغییر در میزان ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون میتواند در الگوی عادی عادت‌های ماهانه‌ی شما اختلال ایجاد کند. علت بی‌نظمی‌های قاعدگی در اوایل دوران بلوغ و همچنین دوران نزدیک شدن به یائسگی نیز، همین تغییرات هورمونی است.
سایر علل بی‌نظمی‌در قاعدگی عبارتند از:
– داشتن دستگاه درونرحمی (IUD)
– تغییر در نوع قرص‌های ضد بارداری یا مصرف برخی داروهای خاص
– انجام ورزش پرفشار
– ابتلا به بیماری تخمدان پلی کستیک (PCOS)
– بارداری یا شیردهی
– استرس
– پرکاری یا کم کاری تیروئید
– ضخیم شدن دیواره‌ی رحم یا تشکیل پولیپ رحم
– فیبروم‌های رحم
یکی دیگر از دلایل بینظمی در قاعدگی که کمتر شایع است، چسبندگی در جداره داخلی رحم است که به نام سندرم آشرمن نیز شناخته می‌شود.
بینظمی در قاعدگی چگونه درمان می‌شود؟
در بسیاری موارد نیازی به اقدام برای درمان بی‌نظمی‌های قاعدگی که بر اثر شروع درون بلوغ یا یائسگی ایجاد شده، نیست. مگر این که این اختلالات بسیار شدید یا آزار‌دهنده و مشکل‌ساز باشند. همچنین در نظر داشته باشید که توقف قاعدگی در دوران بارداری نیز امری طبیعی است.
روش‌های درمان بینظمی در قاعدگی که بر اثر سایر عوامل ایجاد شده، میتواند شامل موارد زیر باشد:
– اصلاح یا درمان بیماری یا مشکل زمینه‌ای که باعث بروز اختلال در قاعدگی شده است.
– تغییر دادن روش پیشگیری از بارداری یا تغییر قرص های ضدبارداری.
– تغییرتی در الگوی کلی زندگی، از جمله کاهش وزن.
– انجام هورمون‌تراپی.
– جراحی
در ادامه با برخی از این روش‌های درمانی آشنا می‌شویم:
درمان بیماری زمینه‌ای: درمان بیماری زمینه‌ای که موجب نامنظم شدن قاعدگی شده است اهمیت بسیار بالایی دارد. در صورتی که به اختلالات و بی‌نظمی‌های قاعدگی دچار شده‌اید، پزشک شما برای پی بردن به میزان هورمون‌های موجود در خون و عملکرد تیروئید شما، انجام آزمایش خون را تجویز می‌کند.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و کم‌کاری تیروئید دو علت بسیار شایع برای بی‌نظمی‌های قاعدگی در زنان هستند. به طور کلی، هدف درمان این بیماری‌ها، بازیابی تعادل هورمونی در بدن بیمار می‌باشد. خانم‌هایی که به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک مبتلا هستند قرص‌های ضدبارداری یا دیگر قرص‌های هورمونی تجویز می‌شود تا زمان پریود آنها منظم شود. در صورتی که این خانم‌ها قصد باردار شدن را داشته باشند، به آنها قرص‌های درمان ناباروری تجویز می‌شود. کم‌کاری تیروئید نیز با داروهای حاوی هورمون‌های تیروئید درمان می‌شود.
تغییر روش پیشگیری از بارداری: در صورتی که برای پیشگیری از بارداری از روش مصرف داروهای هورمونی استفاده می‌کنید و بعد از گذشت سه ماه از استفاده از این روش، قاعدگی شما همچنان نامنظم است، پزشک شما روش‌های دیگری را برای پیشگیری از بارداری به شما توصیه خواهد کرد. برخی از زنان با مصرف داروهایی مانند نکسپلانون٬ دپوپروِرا و یا IUD دچار عادت ماهیانه نامنظم می‌شوند. برای آنکه از عوارض هر یک از این داروها مطلع شوید بهتر است اطلاعات دارویی مربوط به آنها را مطالعه کنید.
تغییر در الگوی زندگی: در برخی از زنان به دلیل انجام ورزش پرفشار و تحرک زیاد، تغییراتی در عادت ماهیانه‌شان رخ می‌دهد. در واقع کاهش تعداد و شدت تمرینات میتواند باعث شود که عادت ماهیانه به روال عادی خود بازگردد. استرس و فشار به بروز تغییرات زیادی در بدن از جمله عادت ماهیانه نامنظم می‌انجامد. روش‌های شل کردن بدن، ریلکسیشن و مشاوره می‌توانند برای تغییر و درمان این وضعیت موثر باشند.
تغییر چشمگیر در میزان وزن شما میتواند بر عادت ماهیانه‌تان تأثیر بگذارد. افزایش وزن میتواند در بنیه و توانایی بدن برای تخمک‌گذاری که چرخه قاعدگی شما را کنترل می‌کند، تأثیرگذار باشد. کاهش وزن میتواند به بهبود وضعیت عادت ماهیانه نامنظم کمک کند اما کاهش شدید و ناگهانی وزن هم ممکن است به بروز عادت ماهیانه نامنظم منتهی شود.
هورمون درمانی: چرخه عادت ماهیانه نامنظم اغلب به خاطر کمبود یا عدم تعادل هورمون‌های خاص در بدن رخ می‌دهد. قرص‌های ضدبارداری، اغلب حاوی هورمون‌های استروژن و پروژسترون بوده و بیشتر برای کمک به کنترل عادت‌های ماهیانه نامنظم تجویز می‌شود. داروی هورمونی به نام پروژستین هم میتواند باعث تحریک عادت ماهانه در زنانی شود که دچار عادت ماهیانه نامنظم هستند.
سایر روش‌های درمانی با کمک هورمون هم برای زنانی که عادت ماهیانه نامنظم داشته و برای باردار شدن با مشکلاتی مواجه هستند تجویز می‌شوند.
جراحی: در برخی مواقع جراحت یا مشکلات ساختاری و یا بافتی در رحم یا لوله‌های فالوپ میتواند به بروز عادت‌های ماهیانه نامنظم بینجامد. در اینگونه موارد عمل جراحی برای درمان مشکلات ساختاری یا بارداری، خصوصا در زنانی که دوست دارند بچه‌دار شوند، صورت می‌گیرد. از طرفی ممکن است جراحی برای از بین بردن جراحت شدید بافتی (به هم چسبیدگی آنها) در مجرای تناسلی انجام گیرد.
چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر قبل از این عادت ماهیانه منظمی داشتید و حالا این نظم به هم خورده است لازم است به پزشک مراجعه کنید. پزشک ابتدا شما را معاینه فیزیکی می‌کند و احتمالا انجام آزمایشاتی را تجویز می‌کند، تا وضعیت بارداری یا سایر مشکلات مربوط به سلامتی شما را تشخیص دهد. اگر هر یک از علائم زیر را دیدید حتما به پزشک مراجعه کنید:
-اگر بیش از سه بار در سال دچار عادت ماهیانه نشدید.
-اگر عادت ماهیانه شما بیشتر از هر ۲۱ روز یکبار رخ می‌دهد.
-اگر عادت ماهیانه شما کمتر از هر ۳۵ روز یکبار رخ می‌دهد.
-اگر در دوره‌ی قاعدگی، خونریزی شما بیشتر از حد عادی بود.
-اگر خونریزی شما بیش از ۷ روز ادامه داشت.
-اگر در دوره‌ی قاعدگی، یش از حد طبیعی درد داشتید.
