عوارض حاد متابولیک

۳۰ آبان ۱۴۰۲

خانه » دسته بندی نشده » عوارض حاد متابولیک

[sbu_post_image]

عوارض دیابت شامل عوارض حاد متابولیک و عوارض دیر رس و همچنین ناهنجاری های متفرقه دیگر می باشد که در زیر با عوارض حاد متابولیک آشنا می شویم. این عوارض شامل هیپوگلیسمی، کتواسیدوز دیابتی و کمای هیپراسمولار غیر کتونیک می باشد که در مورد هر یک به صورت جداگانه به بحث می پردازیم.

هیپوگلیسمی

عارضه ی هیپوگلیسمی که در دیابتی های وابسته به انسولین، به خصوص در مواقعی که کوشش می شود سطح گلوکز خون در حالت ناشتا و هیپرگلیسمی پس از غذا در محدوده ی طبیعی حفظ شود، شایع است از عوارض حاد متابولیک می باشد. هیپوگلیسمی ممکن است به علت فراموش کردن یک وعده ی غذایی با انجام فعالیت های غیر قابل پیش بینی ایجاد شود، اما ممکن است بدون وقوع علت شناخته شده ای نیز پدیدار شود. بروز هیپوگلیسمی در عوارض حاد متابولیک و در طول روز با علایم سیستم اتونوم نظیر تعریق، تحریک پذیری، لرزش و گرسنگی مشخص می شود. اما در هنگام خواب ممکن است بدون علامت باشد یا منجر به تعریق شبانه، رؤیاهای ناخوشایند و سردرد صبحگاهی شود. حمله های هیپوگلیسمی در عوارض حاد متابولیک، خطرناک است و در صورت تکرار عاقبتی ناخوشایند یا حتی کشنده دارد. اگر بیمار هوشیار باشد می توان از شیرینی، آب نبات یا آشامیدنی های حاوی قند استفاده کرد و اگر بیمار هوشیار نباشد تزریق داخل وریدی گلوکز ضروری است.

کتواسیدوز دیابتی

این نوع عوارض حاد متابولیک در بیماران دیابت نوع یک مشاهده می‌شود و از نظر بالینی با علائمی مانند بی‌اشتهایی، سردرد، تهوع، استفراغ، تنفس عمیق و افزایش تولید ادرار آغاز می‌شود. همچنین ممکن است دچار درد شکمی شوند و در صورت عدم درمان این عوارض حاد متابولیک، ممکن است به کما بروند. کتواسیدوز دیابتی را می‌توان با تجویز انسولین به صورت داخل وریدی یا تزریق عضلانی (اما نه زیر پوستی) درمان کرد. همچنین در بیماران مبتلا به اسیدوز شدید (PH بالای 7)، به ویژه در صورت هیپوتانسیون، توصیه می‌شود که از بی‌کربنات درمانی استفاده کنند. همچنین برای درمان کتواسیدوز دیابتی و عوارض حاد متابولیک، باید از فسفات بی‌کربنات و پتاسیم استفاده کرد.

کمای هیپراسمولار (سندرم غیر کتونیک هیپراسمولار)

کمای دیابتی غیر کتونیک به عنوان یکی از عوارض حاد متابولیک و عوارض دیابت غیر وابسته به انسولین شناخته می‌شود. این سندرم با کمبود شدید آب در بدن ناشی از دیورز مداوم هیپرگلیسمی در شرایطی که بیمار قادر به نوشیدن مقادیر کافی آب برای جبران مایعات از دست رفته از طریق ادرار نیست، همراه است. بیماران دیابتی مسن که دچار انفارکتوس مغزی یا عفونت می‌شوند ممکن است دچار هیپرگلیسمی شدید شوند. گاهی از عواملی مانند تزریق زیاد کربوهیدرات، مصرف داروهایی مانند مانیتول و اوره و حتی استروئیدها نیز ممکن است باعث بروز کمای هیپراسمولار شوند. در عوارض حاد متابولیک از نظر بالینی، بیماران با هیپرگلیسمی شدید، افزایش اسمولالیته پلاسما و کاهش حجم پلاسما به همراه نشانه‌های مربوط به سیستم عصبی مرکزی از کاهش هوشیاری تا کما مشاهده می‌شوند. حرکت‌های صرعی گاهی از نوع جاکسونی ناشایع نیست و همی‌پلژی موقتی نیز ممکن است دیده شود.

میزان مرگ و میر در کمای هیپراسمولار بالاست، با بیشتر از 50 درصد مرگ و میر، اما در بعضی منابع گفته شده است که به تازگی این میزان به 10 تا 20 درصد کاهش یافته است. بنابراین، درمان فوری کمای هیپراسمولار در عوارض حاد متابولیک ضروری است. اقدام اصلی درمانی تجویز سریع مقادیر زیادی از مایعات داخل وریدی برای برقراری گردش خون و جریان ادرار است.