کمبود هورمون رشد وقتی است که غده هیپوفیز (غده کوچکی در مغز که سایر غدد بدن را کنترل می‌کند) هورمون رشد کافی تولید نمی‌کند. این امر باعث می‌شود کودک شما رشد کند تری داشته باشد.
یکی از روش‌های رایج درمان کمبود هورمون رشد در کودکان و بزرگسالان، استفاده از هورمون درمانی یا همان تزریق هورمون رشد به بدن است.
هورمون رشد، که به عنوان هورمون سوماتوتروپین نیز شناخته می‌شود، می‌تواند توسط بیمار خود یا یک عضو از خانواده‌اش تزریق شود (در صورتی که کودک دارای نقص در تولید و ترشح هورمون رشد باشد). این هورمون که به طور معمول در غده هیپوفیز تولید می‌شود، رشد و تحریک تولید سلول‌ها در بدن را تسهیل می‌کند.
رشد “عادی” را چگونه تعریف می‌کنید؟
نرخ رشد از یک کودک به کودک دیگر متفاوت است. اما با اندازه‌گیری قد ، متوسط رشد “طبیعی” اغلب به شرح زیر است:
- 0-12 ماه: حدود 10 اینچ در سال
- 1-2 سال: حدود 5 اینچ در سال
- 2-3 سال: حدود 3 اینچ در سال
- 3 سال تا بلوغ: حدود 2 تا 2 و نیم اینچ در سال
اگر رشد فرزند شما کمتر از 30 درصد میزان ذکر شده باشد ، می‌تواند یک بیانگر یک وضعیت قرمز و خطرناک از نظر تولید و ترشح هورمون رشد باشد.
علائم کمبود هورمون رشد چیست؟
شایع‌ترین علائم کمبود هورمون رشد در دوران کودکی قد کوتاه (قد کوتاه‌تر از حد معمول) و کاهش رشد (کندتر از حد معمول) است. کودکانی که کمبود هورمون رشد دارند همچنین ممکن است علائم زیر را داشته باشند:
- افزایش چربی بدن و شکم
- کاهش میزان عضلات در بدن
- صدای بلند
- تاخیر در سن استخوانی (از طریق یک آزمایش با اشعه ایکس به نام سن استخوان یافت می‌شود)
- قند خون کم (معمولاً در نوزادان و کودکان بسیار خردسال)
چه عواملی باعث کمبود هورمون رشد می‌شوند؟
پزشکان غالباً نمی‌دانند چه عواملی باعث کمبود هورمون رشد می‌شود و این عامل برای هر کودک متفاوت است. برخی از دلایل عمده کمبود هورمون رشد عبارت‌اند از:
- هنگامی که غده هیپوفیز قبل از به دنیا آمدن فرزند شما درست رشد نمی‌کند
- یک توده یا تومور که عملکرد غده هیپوفیز را مختل می‌کند
- پرتودرمانی برای درمان تومور مغز یا نوع دیگری از سرطان در مغز
- التهاب (sdoctorslling) غده هیپوفیز
- بیماری‌های ژنتیکی که عملکرد یا رشد غده هیپوفیز را مختل می‌کنند
پزشکان چگونه کمبود هورمون رشد را آزمایش می‌کنند؟
پزشکان از جهات مختلف کمبود هورمون رشد را آزمایش می‌کنند. این موارد شامل رادیوگرافی از استخوان ، آزمایش خون ، آزمایش تحریک هورمون رشد و MRI مغز است. پزشکان کودکان را از نظر کمبود هورمون رشد تنها در صورت عدم رشد صحیح آزمایش می‌کنند و پزشکان تنها در صورتی به این بیماری شک می‌کنند که علت‌های دیگر رشد کند آن‌ها را رد کرده باشند.
سن استخوان
برای اندازه‌گیری میزان بلوغ و رشد استخوان‌های فرزندتان، سن استخوانی را از طریق انجام اشعه ایکس دست چپ و مچ دست تعیین می‌کنند. در کودکانی که کمبود هورمون رشد دارند، استخوان‌های نابالغی نسبت به سنشان را مشاهده می‌کنیم، که به عبارتی می‌تواند تاخیری در رشد استخوانی باشد. به عنوان مثال، اگر فرزند شما 12 سال سن دارد، اما استخوان‌هایش ممکن است سطح بلوغ مورد انتظار برای یک کودک 9 ساله را نشان دهد؛ این می‌تواند به عنوان تاخیر در سن استخوانی توصیف شود.
آزمایش خون
برای آزمایش خون ، پزشکان میزان 2 پروتئین موجود در خون فرزند شما را آزمایش می‌کنند. به این 2 پروتئین IGF-1 * و IGFBP-3 ** گفته می‌شود. بدن شما وقتی پروتئین هورمون رشد را آزاد می‌کند ، این پروتئین‌ها را ایجاد می‌کند. هنگامی که سطح هورمون رشد فرزند شما پایین است ، ممکن است سطح این پروتئین‌ها نیز پایین باشد.
تست تحریک هورمون رشد
برای این آزمایش ، پزشکان از طریق داخل وریدی (یک لوله کوچک که به داخل رگ می رود) به فرزند شما دارو می‌دهند. این دارو به پزشک اجازه می‌دهد میزان هورمون رشد فرزند شما را در مطب پزشک هر 15-30 دقیقه به مدت 2-4 ساعت بررسی کند. پزشکان این آزمایش را تنها هنگامی انجام می‌دهند که فکر می‌کنند احتمال ابتلا فرزند شما به کمبود هورمون رشد وجود دارد.
MRI مغز
MRI مغز یک پرتونگاری ویژه با اشعه ایکس است که به پزشک می‌گوید آیا غده هیپوفیز فرزند شما به طور عادی در حال رشد است یا خیر. همچنین به پزشکان می‌گوید که آیا درمان فرزند شما با داروهای هورمون رشد بی‌خطر است یا خیر.
تست تحریک هورمون رشد
برای انجام آزمایش تحریک هورمون رشد، پزشکان از یک لوله داخل وریدی استفاده می‌کنند که از طریق بازوی کودک شما وارد رگ او می‌شود. این لوله کوچک و پلاستیکی، که خون‌گیری و تزریق داروهای خاص را آسان‌تر می‌کند، برای اندازه‌گیری مقدار هورمون رشد در خون کودک استفاده می‌شود. سپس، پزشکان از طریق این لوله داخل رگی، دارویی به کودک شما تزریق می‌کنند که باعث افزایش سطح هورمون رشد وی می‌شود.
پس از تزریق دارو، پزشکان به مدت 2-4 ساعت، هر 15 تا 30 دقیقه، سطح هورمون رشد فرزند شما را بررسی می‌کنند. این بررسی برای اطمینان از اینکه آیا کودک شما دچار کمبود هورمون رشد است یا خیر، و آیا سطح هورمون رشد وی به حد مطلوبی افزایش یافته یا خیر، انجام می‌شود.
آزمایش تحریک هورمون رشد معمولاً 2-5 ساعت طول می‌کشد و پزشکان برای اطمینان از دقت نتایج، سطح هورمون رشد فرزند شما را به طور مداوم در طول این زمان بررسی می‌کنند. این آزمایش تنها زمانی انجام می‌شود که پزشکان مشکوک به وجود کمبود هورمون رشد در فرزند شما باشند.
پزشکان چگونه کمبود هورمون رشد را درمان می‌کنند؟
پزشکان کمبود هورمون رشد را با دارویی بنام هورمون رشد درمان می‌کنند. داروی هورمون رشد دقیقاً مانند هورمون رشدی که بدن شما به طور طبیعی ایجاد می‌کند ، عمل می‌کند. شما معمولاً از طریق تزریق (تک دوزی) در خانه هورمون رشد فرزند خود را به او می‌دهید. سوزنی که برای تزریق استفاده می‌شود، بسیار کوچک است. بسیاری از کودکان می‌گویند که بعد از چند بار تزریق نسبت به تزریق این دارو عادت می‌کنند.
- هنگامی که پزشک به فرزند شما استفاده از هورمون درمانی تجویز کرد ، به طور معمول به یک دوز روزانه هورمون رشد احتیاج دارد. با این حال ، بسته به شدت بیماری فرزند شما ، او ممکن است بیشتر از یک تزریق در روز هورمون رشد نیز احتیاج داشته باشد.
- معمولاً لازم است هر 4 تا 8 هفته در طول درمان همراه با کودک خود به پزشک مراجعه کنید تا پزشک بتواند وضعیت فرزند شما را تحت نظر داشته باشد. او پیشرفت فرزند شما را آزمایش می‌کند و یک آزمایش خون انجام می‌دهد تا به تشخیص نیاز به هورمون رشد بیشتر، کمک کند. پزشک همچنین سطح کلسترول بیمار ، سطح گلوکز خون و تراکم استخوان کودک در حال تزریق هورمون رشد را به طور دوره‌ای کنترل می‌کند تا اطمینان حاصل کند که آن‌ها در سطح سالمی هستند. مصرف هورمون رشد می‌تواند بر نحوه پاسخ بدن به انسولین ، که سطح قند خون را کنترل می‌کند ، تأثیر بگذارد. کمبود هورمون رشد درمان نشده می‌تواند منجر به کلسترول بالا و پوکی استخوان شود.
همچنین برای کودکان ملاحظات ویژه‌ای وجود دارد. کودکانی که تزریق هورمون رشد را انجام می‌دهند به طور معمول در طول سال اول درمان 4 یا بیشتر از 4 اینچ رشد می‌کنند و طی 2 سال آینده می‌توانند 3 یا بیشتر از 3 اینچ رشد کنند. با این حال ، پس از آن ، سرعت رشد به آرامی شروع به کاهش می‌کند.
چه مدت کودک من مجبور است هورمون رشد را دریافت کند؟
تا زمانی که کودک شما در حال رشد است، ممکن است نیاز به دادن هورمون رشد به او داشته باشید. زمانی که کودک شما از هورمون رشد استفاده می‌کند، نیاز به آزمایش‌های مرتب در آزمایشگاه و نوشتن نسخه توسط پزشک هر 3-6 ماه وجود دارد. این اقدام به منظور اطمینان از اینکه کودک شما از دوز مناسب دارو استفاده می‌کند و همچنین بررسی عوارض جانبی استفاده از این داروها انجام می‌شود.
بسیاری از کودکانی که کمبود هورمون رشد دارند، پس از ورود به دوران نوجوانی نیازی به تزریق هورمون رشد ندارند. هنگامی که رشد کودک شما متوقف می‌شود، احتمالاً حداقل یک ماه پس از آن نیازی به تزریق هورمون رشد نخواهد بود. سپس، پزشکان او را مجدداً برای بررسی کمبود هورمون رشد مورد آزمایش قرار می‌دهند. اگر آزمایش‌ها نشان دهند که هنوز هم کمبود هورمون رشد دارد، ممکن است پس از ورود به دوران نوجوانی، کودک شما دوباره شروع به مصرف دوز کمتری از دارو کند.
عوارض جانبی درمان با هورمون رشد چیست؟
به طور کلی ، کودکان کمی وجود دارند که عوارض جانبی هورمون رشد را تجربه می‌کنند. عوارض جانبی که شرح داده شده شامل سردردهای شدید ، مشکلات لگنی و مشکلات مربوط به محل تزریق است. برای جلوگیری از ایجاد زخم ، باید تزریقات را در محل‌های مختلف انجام دهید. با این حال ، عوارض جانبی به طور کلی نادر است. لطفاً لیست کامل عوارض جانبی درج شده در داخل بسته هورمون تزریقی را مطالعه کنید. پس از شروع دوره درمان با هورمون رشد فرزندتان ، باید سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید تا او را در صورت داشتن عوارض زیر مطلع سازید:
- سردردهای شدید با یا بدون استفراغ
- به صورت لنگ راه رفتن
- درد زانو یا لگن
- راش یا جای زخم
در صورت وجود تورم یا قرمزی در محل تزریق با پزشک خود تماس بگیرید. او میزان هورمون رشد فرزند شما را تنظیم می‌کند. پس از تنظیم پزشک ، میزان مصرف هورمون توسط فرزند شما ، علائم به خودی خود از بین می رود.برخی از افراد هستند که نباید تزریق هورمون رشد را انجام دهند ، مانند افرادی که دارای تومور یا سرطان هستند. افرادی که به طور جدی بیمار هستند ، و از صدمات متعددی برخوردار هستند یا افرادی که مشکلات شدید تنفسی دارند نیز نباید تزریق هورمون رشد را انجام دهند.
دوز هورمون رشد چگونه تعیین می‌شود؟
پزشک متخصص غدد اطفال ، دوز اولیه را بر اساس وزن و شرایطی که کودک تحت درمان قرار می‌گیرد، محاسبه می‌کند. در ویزیت های بعدی ، پزشک میزان تأثیر و مرحله بلوغ و گاه براساس نتایج آزمایش خونی IGF-1 دوز دارو را تغییر می‌دهد. طول مدت درمان هورمون رشد بستگی به این دارد که قد کودک چگونه به تزریق هورمون رشد واکنش نشان می‌دهد و بلوغ و رشد کودک تا چه میزان تحت تأثیر دارو قرار دارد.
پیش آگهی کمبود هورمون رشد چیست؟
تزریق هورمون رشد معمولاً منجر به افزایش قد برای افراد کمبود هورمون رشد می‌شود ، تا زمانی که صفحات رشد به هم نپیوندند. دلیل کمبود هورمون رشد را باید درک کرد و مهم است که در هنگام بزرگ‌سالی ، کمبود هورمون رشد را بررسی کنید ، زیرا برخی از کودکان وقتی بزرگ می‌شوند دیگر همانند دوران کودکی میزان کمبود هورمون رشد خود را آزمایش نمی‌کنند.
سایر درمان‌های کمبود هورمون رشد
به‌جای درمان هورمونی، ممکن است نیاز به درمان‌های دیگر برای درمان کمبود هورمون رشد داشته باشید. به عنوان مثال، کوتاه بودن قد می‌تواند بر عزت نفس کودک تأثیر گذارد و همکلاسی‌ها ممکن است کودک را تا حدی اذیت یا مسخره کنند. به همین دلیل، درمان روانی و عاطفی اغلب بخش مهمی از روند درمان این مشکل است. یک مشاور یا روانشناس بهداشت روان می‌تواند از طریق صحبت کردن و آموزش نحوه مقابله با این مشکلات، نحوه مقابله با کمبود هورمون رشد را به شما یاد بدهد. همچنین، خواب کافی، خوردن یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم نیز بخش‌های مهمی از یک برنامه کلی درمان کمبود هورمون رشد هستند. پزشک شما می‌تواند نحوه ترکیب تزریق هورمون رشد را در یک سبک زندگی سالم به شما یاد بدهد.
