از مدت‌ها قبل شناخته شده است که رابطه پیچیده‌ای بین بیماری تیروئید، وزن بدن و متابولیسم وجود دارد. تیروئید هورمون‌ها را در بدن انسان‌ها و حیوانات تنظیم می‌کند. متابولیسم آن نیز با اندازه گیری میزان اکسیژن مورد استفاده بدن در مدت زمان مشخصی تعیین می‌شود. اگر اندازه گیری در حالت استراحت انجام شود، به عنوان میزان متابولیسم پایه (BMR) شناخته می‌شود. در واقع، اندازه گیری BMR یکی از اولین آزمایشاتی بود که برای ارزیابی وضعیت تیروئید بیمار مورد استفاده قرار گرفت. در بیمارانی که غدد تیروئید آنها کار نمی‌کرد، مشخص شده است که BMR کمتری دارند و افرادی که غدد تیروئید بیش فعال دارند، BMR بالایی داشتند. مطالعات بعدی این مشاهدات را با اندازه گیری سطح هورمون تیروئید پیوند داد و نشان داد که سطح پایین هورمون تیروئید با BMR پایین همراه است و سطح بالای هورمون تیروئید با BMR بالا همراه است. بیشتر پزشکان دیگر از BMR استفاده نمی‌کنند به دلیل اینکه BMR به غیر از تیروئید از بسیاری از عوامل دیگر نیز تاثیر می‌پذیرد.
رابطه بین BMR و وزن چیست؟
تفاوت در BMR با تغییرات تعادل انرژی همراه است. تعادل انرژی نشان دهنده تفاوت بین میزان کالری است که می‌خورید و همچنین مقدار کالری که بدن استفاده می‌کند. اگر افزایش BMR ناشی از تجویز داروهایی مانند آمفتامین ها باشد، حیوانات اغلب دچار تعادل انرژی منفی می‌شوند که منجر به کاهش وزن می‌شود. براساس چنین مطالعاتی بسیاری از افراد به این نتیجه رسیده‌اند که تغییر در سطح هورمون تیروئید، منجر به تغییر در BMR می‌شود، همچنین باید باعث ایجاد توازن انرژی و تغییرات مشابه در وزن بدن شود. با این حال، BMR فقط به وزن و تیروئید مربوط نیست، به عنوان مثال هنگامی که میزان متابولیسم حیوانات به روش‌های مختلفی کاهش می‌یابد (به عنوان مثال با کاهش دمای بدن)، این حیوانات اغلب افزایش وزن مورد انتظار را نشان نمی‌دهند. بنابراین رابطه بین میزان متابولیسم، تعادل انرژی و تغییرات وزن بسیار پیچیده است. بسیاری از هورمون‌های دیگر (به غیر از هورمون تیروئید)، پروتئین‌ها و سایر مواد شیمیایی وجود دارند که برای کنترل انرژی، مصرف مواد غذایی و وزن بدن بسیار مهم هستند. از آنجا که تمام این مواد مصرف انرژی در مغز و بافتهای مختلف بدن را کنترل می‌کنند، ما نمی‌توانیم تأثیر یکی از این عوامل (مانند هورمون تیروئید) را به تنهایی بر وزن بدن پیش بینی کنیم. به عنوان یک نتیجه گیری کلی، در حال حاضر ما قادر به پیش بینی تأثیر تغییر وضعیت تیروئید بر وزن بدن فرد نیستیم.
پرکاری تیروئید
ارتباط بین پرکاری تیروئید و وزن چگونه است؟
از آنجا که BMR در بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید افزایش می‌یابد، بسیاری از بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید در واقع کاهش وزن را تجربه می‌کنند. علاوه بر این، احتمال وقوع کاهش وزن با افزایش پرکاری تیروئید در ارتباط است. بنابراین، اگر تیروئید دچار پرکاری باشد، BMR فرد افزایش می‌یابد که منجر به افزایش کالری لازم برای حفظ وزن می‌شود. اگر فرد کالری مصرفی را برای جایگزینی کالری اضافی که سوزانده است، افزایش ندهد کاهش وزن به وجود می‌آید. همانطور که قبلاً مشخص شد، عواملی که اشتها، متابولیسم و فعالیت ما را کنترل می‌کنند بسیار پیچیده هستند و هورمون تیروئید تنها یکی از عوامل این سیستم پیچیده است. با این وجود، به طور متوسط تاثیر پرکاری تیروئید شدیدیتر است و کاهش وزن مشاهده می‌شود. کاهش وزن در سایر شرایطی که هورمون‌های تیروئید بالا می‌رود، مانند فاز سمی تیروئیدیت مشاهده می‌شود که در صورت مصرف بیش از حد قرص هورمون تیروئید اتفاق می‌افتد. از آنجا که پرکاری تیروئید اشتها را نیز افزایش می‌دهد، ممکن است برخی از بیماران وزن خود را از دست ندهند و برخی بسته به اینکه میزان کالری دریافتی آنها افزایش می‌یابد، ممکن است افزایش وزن پیدا کنند.
چرا وقتی پرکاری تیروئید درمان می‌شود دچار افزایش وزن می‌شوم؟
از آنجا که پرکاری تیروئید حالتی غیرطبیعی است، پزشکان می‌توانند پیش بینی کنند که هنگام بازگشت به حالت طبیعی، هرگونه کاهش وزن ناشی از این حالت غیر طبیعی برطرف شود. این در واقع همان چیزی است که پزشکان می‌خواهند. به طور متوسط، هر مقدار وزنی که در حالت پرکاری تیروئید از دست رفته باشد در هنگام درمان پرکاری تیروئید برمی‌گردد. یکی از نتایج این مطالعه اینست که استفاده از هورمون تیروئید برای درمان چاقی چندان مفید نیست. پس از قطع درمان هورمون تیروئید، هر میزان وزنی که هنگام درمان از دست رفته باشد، پس از قطع درمان دوباره به دست می‌آید.
پرکاری تیروئید و هورمون تیروئید
ارتباط بین کم کاری تیروئید و افزایش وزن چیست؟
از آنجا که BMR در بیمار مبتلا به کم کاری تیروئید کاهش می‌یابد، داشتن یک تیروئید کم کار به طور کلی با افزایش وزن همراه است . افزایش وزن اغلب در افرادی که تیروئید کم کارتری دارند، شدیدتر است. با این حال، کاهش BMR به دلیل کم کاری تیروئید معمولاً بسیار کمتر از افزایش پرکاری تیروئید است که منجر به تغییر متوسط وزن در اثر تیروئید کم کار می‌شود. علت افزایش وزن در افرادی که دچار کم کاری تیروئید هستند نیز پیچیده است و همیشه هم مربوط به تجمع بیش از حد چربی نیست. بیشتر اضافه وزنی که در افراد دارای کم کاری تیروئید مشاهده می‌شود، به دلیل تجمع بیش از حد نمک و آب است. افزایش وزن بیش از حد به ندرت با کم کاری تیروئید همراه است. به طور کلی بسته به شدت کم کاری تیروئید ممکن است ۵-۱۰ پوند اضافه وزن به تیروئید نسبت داده شود. در مجموع اگر افزایش وزن تنها علامت کم کاری تیروئید است، می‌توان این احتمال را داد که افزایش وزن فقط ناشی از تیروئید نباشد.
پس از درمان کم کاری تیروئید چقدر کاهش وزن را باید انتظار داشته باشم؟
از آنجا که بخش زیادی از افزایش وزن در کم کاری تیروئید به دلیل تجمع در نمک و آب است، هنگامی که کم کاری تیروئید درمان می‌شود، می‌توان کاهش وزن کمی (معمولاً کمتر از ۱۰٪ وزن بدن) را انتظار داشت. همانطور که در درمان پرکاری تیروئید، درمان این وضعیت غیر طبیعی باید منجر به بازگشت وزن بدن شود. با این حال، از آنجا که کم کاری تیروئید به طور معمول در طی یک دوره طولانی توسعه می‌یابد، بسیار عادی است که تشخیص دهیم که پس از درمان موفقیت آمیز کم کاری تیروئید، کاهش وزن قابل توجهی وجود نخواهد داشت و اگر سایر علائم کم کاری تیروئید، به استثنای افزایش وزن با درمان هورمون تیروئید برطرف شود، احتمالاً افزایش وزن فقط ناشی از تیروئید بوده است. پس از درمان کم کاری تیروئید و بازگشت سطح هورمون تیروئید به محدوده طبیعی، توانایی افزایش یا کاهش وزن به همان اندازه افرادی است که مشکل تیروئید ندارند.
آیا می‌توان از هورمون تیروئید برای کمک به کاهش وزن استفاده کرد؟
در گذشته از هورمون‌های تیروئید به عنوان ابزاری برای کاهش وزن استفاده می‌شد. بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که درمان بیش از حد هورمون تیروئید می‌تواند به کاهش وزن بیشتری نسبت به رژیم‌های غذایی کمک کند. اما به محض متوقف شدن مصرف هورمون اضافی تیروئید، این کاهش وزن معمولاً دوباره جبران می‌شود. علاوه بر این، عواقب منفی قابل توجهی در اثر استفاده از هورمون تیروئید برای کمک به کاهش وزن وجود دارد، مانند از بین رفتن پروتئین ماهیچه‌ها و از بین رفتن چربی بدن. افزایش دوز هورمون تیروئید برای افزایش سطح هورمون تیروئید بعید است که وزن را به میزان قابل توجهی تغییر دهد و ممکن است منجر به سایر مشکلات متابولیکی شود.
