مراحل تزریق انسولين هنگام استفاده از سرنگ:

1-قبل از تزریق انسولین باید دستها را شست همچنین محل تزریق باید تمیز باشد استفاده از الکل برای تمیز کردن محل تزریق ضرورتی ندارد.

  شستن دستها قبل از تزریق لازم است

 2- قبل از استفاده از انسولین(به خصوص NPH)شیشه انسولین را به آرامی بین دو کف دست بغلطانید ولی آنرا تکان ندهید.

3- سر پلاستیک شیشه انسولین را با پنبه الکلی تمیز کرده و بگذارید خشک شود.

 

4- به همان میزانی که انسولین لازم دارید هوا وارد شیشه انسولین کنیداگر از دو نوع انسولین به صورت مخلوط استفاده می کنید ابتدا هوا را وارد هر دو شیشه کنید.

                                                                                       

وارد کردن هوا به شیشه انسولین

1- شیشه را برگردانید میزان انسولین لازم را وارد سرنگ کنید

2- در تزریق دو نوع انسولین ابتدا انسولین کریستال را در سرنگ بکشید

3-سپس انسولینNPH را وارد سرنگ کنید.

5.کشیدن انسولین

 6-بعد از کشیدن انسولین به داخل سرنگ حبابهای هوا را خارج کنید با زدن چند ضربه به بدنه سرنگ حبابها به سطح میایند آنگاه با فشار مختصری به پیستون حبابها را خارج کنید.

7- زاویه تزریق در افراد چاق و لاغر متفاوت است در افراد چاق ابتدا باید پوست را بالا آورد و با زاویه90 درجه سر سوزن را وارد کرد اما در افراد لاغر زاویه تزریق با بازوها 45 درجه میباشد.

8- سر سوزن را به سرعت و با ملایمت وارد پوست نمایید.

 9- استفاده از سرنگ دیگران به دلیل احتمال آلودگی ممنوع میباشد

 

نکات عمده در تزريق انسولين

1- استفاده از انسولین های مخلوط که شامل N.P.H و رگولار است، مناسب نیست زیرا نسبت استفاده از دو نوع انسولین قابل تنظیم نیست. به عنوان مثال، اگر مقدار N.P.H را زیاد کنید، رگولار هم اضافه می‌شود یا برعکس، و این وضعیت تنظیم قند خون را بهم می‌زند.

2- مقدار انسولین بر حسب واحد تقسیم بندی می‌شود.

3- روش تزریق مکرر انسولین محدودیت‌های غذایی فرد دیابتی را کمتر می‌کند و تأثیر مثبت بر روی سلامت روانی او دارد و کنترل را هم بهتر می‌کند. این روش به عنوان MDI شناخته می‌شود که تقریباً تقلید کننده ترشح انسولین طبیعی بدن است.

4- اثر انسولین رگولار 30 دقیقه پس از تزریق شروع می‌شود، بنابراین بسیار مهم است که در عرض 30 دقیقه اول پس از تزریق، ماده غذایی نیز به فرد برسد، به ویژه در مورد صبحانه.

5- در کودکان خردسال، به دلیل کمتر بودن بافت چربی زیر جلد، پس از تزریق انسولین نیاز به صبر کردن نیست. همچنین، افرادی که از انسولین‌های سریع الاثر مانند آسپارت استفاده می‌کنند، به دلیل سرعت عمل انسولین، می‌توانند بلافاصله قبل یا حتی پس از غذا خوردن و با توجه به حجم غذای مصرفی، انسولین را تزریق کنند.

 

در خردسالان پس از تزریق انسولین نیازی به صبر کردن برای غذا خوردن نیست

6- اندازه‌گیری قند خون قبل از تزریق انسولین می‌تواند راهنمای خوبی برای تعیین فاصله زمانی بین تزریق انسولین و صرف غذا باشد. اگر قند خون پایین باشد، پس از تزریق انسولین، شخص می‌تواند غذا بخورد و اگر قند خون بالا بود، نیم تا یک ساعت بهتر است صبر کند.

7- اگر از انسولین لیسپرو یا آسپارت و غیره استفاده می‌شود، حتی می‌توان تزریق انسولین را پس از صرف غذا انجام داد.

8- به دلیل انجام فعالیت سوخت و ساز در طول شب در بدن (علی رغم دریافت غذا)، بدن نیاز به مقدار پایه‌ای از انسولین (مانند NPH یا لنتوز) دارد.

9- بهتر است نظم در مورد ساعات تزریق را رعایت کنید. به عنوان مثال، اگر زمان تزریق را هر شب تغییر دهید، امکان تنظیم قند خون ممکن نیست.

توجه: افرادی که از انسولین‌های جدید استفاده می‌کنند، در تنظیم وعده‌های غذایی و زمان تزریق انسولین آزادی عمل بیشتری دارند؛ به عنوان مثال، گلارژین همراه با آسپارت.

                                                                          

•    لازم است تزریق انسولین در ساعتهای معینی انجام شود

 10- اگر در هنگام تزريق انسولين درد شديدي ايجاد شد بايستي سوزن را خارج كرده و در محل ديگري تزريق كرد.

11-اگر از محل تزريق هنگام خارج كردن سوزن يك قطره انسولين خارج شد بهتر است دقت بيشتري در زمان تزريق داشته باشيد و سوزن را ديرتر خارج كنيد.

12-گاهي ممكن است در تزريق انسولين متوسط اثر يا طولاني اثر با مشكل مسدود شدن سرنگ روبرو شويد در اين صورت سعي كنيد كه سرعت تزريق را تغيير دهيد يعني كمي آهسته تر يا سريعتر تزريق كنيد اين مشكل زماني كه از سرنگ هاي انسولين چندين بار استفاده شود بيشتر است چرا كه انسولين باقيمانده در سوزن كريستاليزه مي شود.

13- اگر هنگام تزريق انسولين سوزن با مويرگ كوچكي برخورد كند خونريزي كوچكي ايجاد شده و محل تزريق كبود مي شود كه پس از مدتي خون كاملا جذب بافتها مي شود.استفاده از سوزنهای نازکتر خونریزی کمتری ایجاد میکند.

14- اگر تزريق انسولين را مرتب در يك محل انجام دهيد سبب رشد بافت چربي در زير پوست شده و در صورت ادامه اين كار بافت چربي ضخيمي در زير پوست ايجاد مي شود كه به صورت برآمده و متورم ديده و احساس مي شود.سرعت جذب نيز در اين محل ها كاهش مي ياد و لازم است محل تزريق جا بجا شود.

14 – گاهي چند ساعت پس از تزريق انسولين پوست دچار قرمزي و خارش مي شود. در اين صورت بايد به پزشك اطلاع دهيد .

15- افزایش جریان خون محل تزریق ( مثلاً حمام ) سبب افزایش سرعت جذب می گردد و بر عکس با کاهش جریان خون محل تزریق ( مثل سرما-  کم آبی ) سرعت جذب انسولین کم می شود

16- ورزش سبب افزایش سرعت جذب می گردد حتی پس از پایان ورزش

 

تنظیم  میزان انسولین

 میزان انسولین مورد مصرف برای یک فرد ثابت نیست بر حسب میزان فعالیت بدنی ، میزان غذای مصرفی ، نوع غذا ، شرایط روحی و روانی ،  سن ، وزن ، ……. میزان نیاز تغییر می کند ولیکن باید همواره این نکته را به خاطر داشت که درابتدای ابتلا به دیابت مقدار نیاز به انسولین بیشتر است و پس از چند روز این نیاز کاهش می یابد .

در کسانی که تازه به دیابت مبتلا شده اند به نسبت افرادی که چندین سال از دیابت آنها گذشته است میزان نیاز به انسولین کمتر است . همینطور  کودکان خردسال به انسولین حساس تر هستند و انسولین کمتری نیاز دارند .

البته هر فرد دیابتی یا خانواده یک کودک دیابتی پس از آشنایی با واحد های غذایی و کنترل مکرر قند خون  در ساعات مختلف شبانه روز و  آموزش های لازم می توانند مقدار انسولین مورد نیاز را  تنظیم کنند .^(7و43)

توصیه های لازم دررابطه با غذا و انسولین

هنگامی که سطح گلوکز خون قبل از وعده غذا پایین است، می‌توانید مقدار کمی ترکیب قندی (مانند یک لیوان نوشیدنی) مصرف کنید و سپس پس از 10 تا 15 دقیقه انسولین را تزریق کنید. همچنین، می‌توانید مقدار انسولین را به میزان یک تا دو واحد کم کنید و سپس غذا بخورید، اما تزریق انسولین را حذف نکنید.

اگر سطح گلوکز خون قبل از وعده غذا بالا است، می‌توانید مقدار انسولین تزریقی را به میزان 10 تا 20٪ افزایش دهید و سپس غذا بخورید یا مقدار مصرفی غذا را کاهش دهید.

اگر قرار است مقدار غذای بیشتری مصرف شود، باید به خاطر داشت که هر یک واحد انسولین رگولار (شفاف) برای 10 گرم کربوهیدرات (ترکیب قندی) کافی است و بنابراین نیاز به مقدار بیشتری از انسولین است.

همچنین، اگر قرار است چند ساعت بعد فعالیت بدنی داشته باشید، بهتر است مقدار انسولین مصرفی را کمی کاهش دهید. باید به یاد داشت که معمولاً نباید هیچ وعده غذایی را حذف کنید؛ حذف غذا تنها یک راهکار موقت برای کاهش سطح گلوکز خون است.

 

• اگر قند خون بالا باشد می توان میان وعده را حذف کرد ولی وعده اصلی را با تاخیر باید مصرف کرد .
• از تزریقات انسولین با فواصل کوتاه  خودداری شود : در مورد لیسپرو کمتر از 3  ساعت
• د رمورد رگولار کمتر از  6 ساعت
• اگر قند خون در وسط روز بالا است که زمان دریافت غذا نیست بهتر است کمی آب نوشیده شود و اگر میزان قند خیلی بالاست به مقدار کم انسولین رگولار یا شفاف ( 1 تا 2 واحد) تزریق شده و 3 ساعت بعد مجدداً قند خون کنترل گردید .
• در زمان افزایش قند خون نوشیدن آب  به مقدار بیشتری لازم است
• اگر قند خون بطور مکرر بالاست و یا کتون ادرار مثبت است نشانه کمبود انسولین بوده و بایستی میزان انسولین دریافتی افزایش یابد
• دریک زمان بیش از یکبار میزان انسولین را تغییر ندهید و در یک زمان معین مقدار انسولین را بیش از 1 تا 2 واحد تغییر ندهید .
• برای اینکه اثر تغییر انسولین مشخص شود باید چند روز صبر کرد و در صورتی که تغییر مجدد لازم است بعد از چند روز این تغییر را اعمال نمود .
• نتایج قند خون های کنترل شده باید ثبت شده باشد و با مرور این قند خون ها

• می توان قضاوت صحیح تری داشت  و تصمیم عاقلانه ای گرفت . بنابراین داشتن دفتر چه یادداشت برای نوشتن  قند خون لازم است.
• ثبت قند خون د ردفترچه به کنترل بهتر دیابت کمک می کند
• اگر قند خون صبحگاهی بطور مکرر بالاست باید انسولین NPH   شب اضافه شود ولی به این نکته باید توجه کرد که قند خون بالالی صبحگاهی ممکن است بدنبال کاهش قند خون نیمه شب و پدیده جبرانی بدن ایجاد شده باشد دراین موارد کنترل قند خون نیمه هم لازم است تا تصمیم بهتری اتخاذ گردد یعنی اگر قند خون صبح بالا و نیمه شب پایین  بود(که نشان دهنده پدیده جبرانی است) میزان انسولین NPH   شب باید کم شود ولی اگر قند خون نیمه شب بالااست و  قند خون صبح هم بالا است باید انسولین NPH   شب اضافه شود .

                                       

•  در ساعات مختلف شبانه روز مقدار قند خون متفاوت میباشد که لازم است با کمک پزشک آنرا کنترل نمود
• اگر قند خون ظهر ها بالااست ( قبل از  نهار ) بایستی انسولین رگولار (شفاف ) افزایش یابد و برعکس اگر قند خون قبل از نهار پائین است انسولین رگولار صبح بایستی کم شود . همچنین به میزان دریافت میان وعده نیز باید توجه نمود، ممکن است علت قند خون بالای ظهر مصرف زیاد  میان وعده باشد .
• در صورتی که قند خون عصر بالا باشد دو حالت دارد یا میزان انسولین NPH   صبح کم است و یا میزان غذای خورده شده در وعده ظهر زیاد است . پس مروری بر روی مقدار غذای دریافتی داشته و در صورتی که لازم باشد انسولین NPH   صبح باید افزایش یابد . در بعضی از مواقع می توان از تزریق اضافی یک تا دو واحد انسولین شفاف قبل از نهار نیز استفاده  نمود .بخصوص در روزهای که غذای فرد دیابتی ترکیبی کربوهیدراته بیشتری دارد .
•  در مورد نوسانات قند خون آخر شب قبل از خواب : اگر قند خون آخر شب پائین است انسولین شفاف شب بایستی کم شود و اگر قند خون آخر شب بالا است انسولین شفاف شب باید افزایش یابد .  در مواردی که قند خون پائین است توصیه می شود میان وعده آخر شب حتماً مصرف شود .

• اگر شخص دیابتی در دوره بهبود موقت است ( دوره ماه عسل ) بهتر است تزریق انسولین حتی به مقدار کم  ادامه یابد و برای جلوگیری از کاهش قند خون میزان دریافت غذا را کمی افزود . تنظیم قند خون شبانه با خواب راحت کودک همراه خواهد بود
• با شروع بلوغ میزان نیاز به انسولین افزایش می یابد و این مسئله باید همواره مد نظر باشد که بدلیل افزایش ترشح هورمون رشد در دوران بلوغ  قند خون بالا  می رود و میزان نیاز به انسولین افزایش می یابد

 

• بلوغ دوره مهمی در زندگی است که با افزایش نیاز به انسولین همراه است