عوارض دیررس دیابت

۳۰ آبان ۱۴۰۲

خانه » دسته بندی نشده » عوارض دیررس دیابت

[sbu_post_image]

بیماران دیابتی علاوه بر عوارض حاد متابولیک به گروهی از عوارض دیررس که منجر به ناخوشی و مرگ زود هنگام می گردد مبتلا می شوند. این عوارض ممکن است هرگز ایجاد نشده یا اینکه چندین سال پس از بروز هیپرگلیسمی آشکار شوند. عوارض دیررس دیابت می توانند به صورت جداگانه یا همزمان باشند و شامل ناهنجاری های دستگاه گوارش، رتینوپاتی، نفروپاتی، نروپاتی و زخم های دیابتی و مشکلات دندان و لثه می باشند، که هریک را به صورت جداگانه بحث می کنیم.

ناهنجاری های دستگاه گردش خون

آترواسکلروسیس در بیماران مبتلا به دیابت نسبت به افراد طبیعی، طولانی‌تر و با انتشار گسترده‌تر ایجاد می‌شود. این امر به عوارض دیررس دیابت، مانند افزایش قدرت چسبندگی پلاکت‌ها و کاهش تولید پروستاسیکلین‌ها، بازمی‌گردد. ضایعات آترواسکلروتیک علایمی را در نقاط مختلف ایجاد می‌کنند. این رسوبات محیطی ممکن است باعث لنگش متناوب، گانگرن و در مردان، ناتوانی جنسی عضوی به دلیل ضایعات عروقی شوند. بیماری عروق کرونر و ضایعات عروق مغزی نیز در این بیماران شایع است. تصور می‌شود که شیوع انفارکتوس بی‌سر و صدای میوکارد در عوارض دیررس دیابت بیشتر است (تقریباً 6 برابر). همانند افراد غیر دیابتی، کشیدن سیگار، فشار خون بالا و چاقی از عوامل اصلی خطرساز برای بیماری عروق محیطی و عروق کرونر می‌باشد. کلسیفیکاسیون عروق لگنی و شریان فمورال در دیابتی‌های میانسال نیز شایع است. یک ضایعه ایسکمیک نامعمول، انفارکتوس عضله است که موجب ضایعات دردناک می‌شود ولی گانگرن ایجاد نمی‌کند. این ضایعه ممکن است با آبسه اشتباه شود. به طور کل 70 درصد از مرگ و میر دیابتی‌ها و عوارض دیررس دیابت به علت مشکلات عروقی است.

رتینوپاتی

بیماران دیابتی اغلب به عوارض دیررس دیابت مانند آب مروارید، آب سیاه و رتینوپاتی دیابتی دچار می‌شوند که می‌تواند علت کوری در این گروه از بیماران باشد. اما مهم است به این نکته توجه کرد که اغلب بیماران دیابتی هرگز کور نمی‌شوند. رتینوپاتی دیابتی به دو گروه اصلی ساده (زمینه‌ای) و پرولیفراتیو تقسیم می‌شود. اولین نشانه‌ی تغییرات شبکیه در این عارضه افزایش نفوذپذیری مویرگی است که با نشت رنگ به داخل مایع زجاجیه پس از تزریق فلوئورسین تأیید می‌شود. سپس مویرگ‌های شبکیه مسدود می‌شوند و آنوریسم‌های سارکولر و دوک مانندی ایجاد می‌شوند و شنت‌های شریانی – وریدی نیز ایجاد می‌شود. نقاط پنبه‌مانند که در واقع انفارکتوس‌های کوچک هستند، ایجاد می‌شوند که افزایش ناگهانی تعداد آن‌ها نشانگر پیش آگهی بد است. ویژگی اصلی رتینوپاتی پرولیفرانیو تشکیل عروق جدید و برجای ماندن آشکار است. محرک تشکیل عروق جدید ممکن است هیپوکسی شبکیه، ثانویه به انسداد مویرگی یا شریانچه‌ای باشد. دو عارضه‌ی جدی رتینوپاتی پرولیفراتیو، خونریزی زجاجیه و جداشدگی شبکیه است که اگر درمان نشوند می‌تواند منجر به کوری و درد چشم شود. درمان رتینوپاتی دیابتی و عوارض دیررس دیابت، انعقاد با استفاده از نور است که می‌تواند میزان وقوع خونریزی و ایجاد اسکار را کاهش دهد.

نفروپاتی دیابتی

بیماری کلیوی یکی از عوامل اصلی مرگ و میر و ناتوانی در افراد مبتلا به دیابت است. تقریباً 35-40 درصد از بیماران دیابت نوع یک به این عارضه از عوارض دیررس دیابت مبتلا می‌شوند. شیوع این عارضه در دیابت نوع دوم بین 1 تا 60 درصد است و بستگی به زمینه نژادی دارد. میزان شیوع بیشتر در هندی‌های پیما و کمتر در اروپایی‌ها مشاهده می‌شود. نفروپاتی دیابتی در عوارض دیررس دیابت به دو گروه مختلف تقسیم می‌شود که ممکن است هر دو یا تنها یکی از آن‌ها دیده شود. این دو گروه شامل انواع منتشر و گره‌ای است. نفروپاتی دیابتی نوع اول شایع‌تر است و با ضخیم شدن غشای پایه گلومرول‌ها همراه با افزایش ماتریکس مژانژیوم همراه است. در نوع گره‌ای آرتریواسکلروز هیالین در شریانچهای آوران و وابران گلومرول (که باعث کاهش کارایی کلیه و هیپرتانسیون می‌شود)، کلاهک‌های فیبرینی و انسداد گلومرول‌ها و رسوب آلبومین و پروتئین‌های دیگر در گلومرول‌ها و لوله‌ها مشاهده می‌شود. برای این نوع عوارض دیررس دیابت یعنی نفروپاتی دیابتی هیچ درمان ویژه‌ای وجود ندارد، اما کنترل فشار خون بسیار مهم است. همچنین استفاده از رژیم غذایی با پروتئین کم ممکن است برای درمان این عارضه مفید باشد. در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی به علت دیابت، دیالیز و پیوند کلیه معمول است.

نروپاتی دیابتی

نوروپاتی دیابتی ممکن است بخش های مختلفی از سیستم عصبی (موتوری، حسی، اتونوم) را احتمالاً به استثنای مغز در عوارض دیررس دیابت درگیر کند. البته در بعضی منابع گرفته شده که حتی می تواند هسته های سیستم عصبی مرکزی و گانگلیا را درگیر کند. در حالی که این عارضه به ندرت از علل مرگ و میر مستقیم به شمار می رود اما یکی از علت های مهم ناخوشی است. سندرم های مجزایی شناسایی شده اند و چندین نوع نوروپاتی دیابتی ممکن است در یک فرد دیده شود.

شایع ترین تصویر بالینی عوارض دیررس دیابت، پلی نروپاتی محیطی است. این عارضه در عوارض دیررس دیابت معمولاً دو طرفه است و نشانه های آن شامل: کرختی، گزگز شدن پوست، حساسیت شدید و غیر طبیعی به یک محرک و درد می باشد، درد ممکن است عمقی شدید و سوزشی باشد که بیشتر در عضلات ساق پا است و معمولاً هنگام شب بدتر می شود. گاهی نوع آن همانند تابس دُرسالیز تیرکشنده و برق آسا می باشد، خوشبختانه سندرم های درد شدید معمولاً خود محدود شونده هستند و در عرض چند ماه تا چند سال بهبود می یابند. درگیری رشته های عصبی که بیشتر مفاصل دیستال را درگیر می کند منجر به ناهنجاری های راه رفتن و ایجاد حالت هایی مثل مفصل شارکوت به خصوص در پاها می شود که در نتیجه از بین رفتن قوس همراه با شکستگی های متعدد استخوانی مچ پا از یافته های شایع در عکس رادیولوژی است. در معاینه ی فیزیکی، فقدان واکنش های کششی و از بین رفتن حس ارتعاشی و لمس از نشانه های اولیه است. نروپاتی دیابتی در عوارض دیررس دیابت ممکن است موجب تأخیر در بازگشت رفلکس تاندونی شود.

تصور می شود که مونونروپاتی نسبت به پلی نروپاتی از شیوع کمتری در عوارض دیررس دیابت برخوردار باشد. به طور اختصاصی وقوع ناگهانی افتادگی مچ دست و افتادگی پا یا فلج اعصاب جمجمه ای 3، 4 و 6 دیده می شود که منجر به لوچی، دوبینی و افتادن یک طرفه پلک ها می شود که می تواند همراه با درد پشت کره ی چشم، وقتی که چشم به سمت بالا حرکت می کند باشد. درگیری سایر اعصاب جداگانه، نظیر عصب راجعه ی حنجره ای و هم چنین اعصاب پرونئال و فمورال گزارش شده است. مونونروپاتی با درجه ی بالایی از برگشت پذیری خود به خود، معمولاً در عرض یک دوره ی چند هفته ای در عوارض دیررس دیابت مشخص می شود. آسیب ریشه های عصبی، یک سندرم حسی است که در آن، درد در نواحی انتشار یک یا چند عصب نخاعی، معمولاً در جدار قفسه ی سینه یا شکم ایجاد می شود. همانند مونونروپاتی، ضایعه، خود محدود شونده است.

نروپاتی اتونومیک ممکن است به اشکال مختلف در عوارض دیررس دیابت وجود داشته باشد. دستگاه گوارشی هدف اول است و ممکن است اختلال عمل مری با اشکال در بلع، تأخیر در تخلیه ی معده، یبوست یا اسهال مشاهده شود. نارسایی اسفنکتر داخلی مقعد ممکن است به صورت اسهال دیابتی خود را نشان دهد. هیپوتانسیون موضعی و سنکوپ واضح نیز ممکن است ایجاد شود. ایست قلبی و مرگ ناگهانی که تصور می شود تنها به علت نروپاتی اتونومیک ایجاد می گردد، گزارش شده است. اختلال در عملکرد یا فلج مثانه در عوارض دیررس دیابت معمولاً موجب احتباس ادرار می شود. ناتوانی جنسی و انزال رو به عقب از تظاهرات دیگر این عارضه در مردان است که به علت درگیری اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک که دستگاه تناسلی را عصب دهی می کند، می باشد. آمیوتروفی در دیابت احتمالاً نوعی نروپاتی است، آتروفی و ضعف عضلات بزرگ ران و کمربند لگنی شایع است. بی اشتهایی و افسردگی ممکن است باآمیوتروفی همراه باشد. درمان نروپاتی و عوارض دیررس دیابت در بسیاری از موارد، رضایت بخش نمی باشد. اما می توان از داروهایی مانند ضد دردهای مخدر یا ضددردهای غیر مخدر نظیر پنتازوسین استفاده کرد. همچنین می توان از آسپرین، استامینوفن کدئین استفاده کرد.