در صورت عدم کنترل قند خون عوارض دیابت در اعضای بدن مانند پاها, چشم, کلیه, رگهای خونی و رگهای اعصاب ایجاد میشود.
عوارض حاد دیابت
بالا رفتن قند خون و كتواسيدوز در فرد دیابتی
علائم آن عبارت است از: پرخوري، پرنوشي، پرادراري، كم آبي بدن، ضعف عضلاني، درد شكم، خشكي دهان، ختلال بينايي و خواب آلودگی, استفراغ ,تنفس تندو …
كاهش قند خون در فرد دیابتی
كاهش قند خون يك مشكل عمده در بيماران ديابتي در كنار كتواسيدوزيس است. پائين آمدن قند خون به طور ناگهاني ايجاد مي شود و لازم است اطرافيان بيمار با اين موضوع آشنا شوند. شناخت علائم و آگاهي از درمان كاهش قند خون مي تواند كمك بزرگي در جلوگيري از ايجاد عوارض شديدتر آن و بستري در بيمارستان باشد. پس از هربار استفاده از انسولين امكان كاهش قند خون وجود دارد.
عوارض ميان مدت دیابت
كاهش رشد در كودكان دیابتی
یکی از مسائل عمده ای که درکودکان دیابتی مطرح است وضعیت رشدی آنها است کودکان دیابتی همانند کودکان طبیعی باید رشد کنند ودر زمان طبیعی وارد مرحله بلوغ شده و این مرحله را بخوبی پشت سر بگذارند اگر دیابت خوب کنترل شود یعنی قند خون نوسان زیادی نداشته باشد می توان گفت که شرایط رشدی یک کودک دیابتی مشابه یک کودک بدون دیابت می باشد. ولی اگر قند خون نوسان داشته باشد و دیابت بد کنترل باشد رشد کودک دچار اختلال می گردد.
سفتی مفاصل کوچک در فرد دیابتی
سفتی مفاصل کوچک خصوصاً دست و پا یکی از عوارضی است که درکودکان بیشتر از بزرگسالان دیده می شود. در صورتیکه دیابت کنترل خوبی نداشته باشد به علت رسوب قند متصل به کلاژن در مفاصل کوچک پس از مدتی این مفاصل دچار سفتی شده در نتیجه کودک دیابتی دچار اشکال درانجام تکالیف مدرسه می شود. وجود سفتی در مفاصل کوچک به عنوان یک علامت هشداردهنده از عدم کنترل قند خون است.
آب مرواريد (كاتاراكت) در فرد دیابتی
يكي از عوارض چشمي در ديابت است كه به دليل افزايش قند خون ايجاد ميشود. اين عارضه با عمل جراحي به خوبي قابل درمان مي باشد ولي عوارض جراحي در بيماران ديابتي دور از انتظار نيست .بنابراين جهت پيشگيري از آن لازم است قند خون كنترل شود.
عوارض طولانی مدت دیابت
عوارض چشمي در فرد دیابتی
آسيب ديدن چشمها به علت آسيب مويرگهاي چشم مي باشد كه در صورت عدم نظارت و جلوگيري، مي تواند به اختلال در بينايي بيانجامد. پيدايش اين عارضه ارتباط نزديكي با مدت و شدت افزايش قند خون دارد. در حال حاضر كاملا مشخص شده است كه كنترل قند خون بيشترين نقش را در به حداقل رسانيدن خطر پيدايش اين عارضه بر عهده دارد.
اختلال در سيستم عصبي ( نوروپاتي) در فرد دیابتی
اغلب با احساس مورمور شدن، بي حسي و درد در پاها، مشخص مي شود. كاهش حساسيت در برابر درد مي تواند باعث عدم احساس آسيب يا جراحت شده و در صورتي كه همزمان با اين حالت افزايش قند خون هم وجود داشته باشد محل آسيب ديده عفونت كرده و منجر به زخمهاي وسيعتر خواهد شد. علت صدمه اعصاب، صدمه خون رسانی و کاهش اکسیژن دریافتی می باشد. به علت کاهش اکسیژن غلاف عصبی صدمه دیده و جریان عصبی عضو مختل می شود به همین جهت شخص احساس گز گز، سوزش یا کرختی پیدا می کند. این اختلال حس در پا ها، دستها، شانه ها ایجاد می شود.
عوارض كليوي در فرد دیابتی
افزايش مكرر قند خون در بيماران ديابتي باعث آسيب ديدن مويرگهاي كليه مي شود. يكي از موادي كه به هنگام آسيب به كليه ها در ادرار ظاهر مي شود پروتئيني به نام آلبومين است.
عوارض قلبي عروقي در فرد دیابتی
به علت تغييراتي كه در رگهاي خوني افراد ديابتي ايجاد مي شود، احتمال بروز بيماريهاي قلبي و بيماريهاي مغزي بيشتر از ساير افراد مي باشد. بروز بيماريهاي قلبي كه ناشي از افزايش ميزان چربيهاي مضر خون مانند LDL و تري گليسريد مي باشد اهميت بيشتري داشته و شايعتر است. بنابراين پيروي از رژيم غذايي صحيح كه ميزان چربي هاي اشباع شده آن مانند چربي گوشتها، روغن نباتي جامد، كره و … كاهش يافته باشد لازم است. همچنين كافي بودن مقدار انسولين تزريقي مي تواند به حفظ چربيهاي خون در سطح طبيعي كمك كند.
پرفشاري خون در فرد دیابتی
پرفشاري خون در ديابت منجر به آسيب هاي كليوي وچشمي مي شود بنابراين به منظور پيشگيري، پيروي از دستورات غذايي مناسب كه در آن مصرف موادي مانند سبزيجات، ميوه جات، شير كم چرب و مغزهاي روغني توصيه شده است لازم مي باشد.
عوارض پوستي در فرد دیابتی
بالا رفتن قند خون احتمال عفونت را بالا ميبرد در افراد ديابتي كه انسولين شروع نشده اغلب جوشها و كوركهايي در پوست ظاهر ميشود كه با انجام مراقبتهاي ديابتي لازم علائم برطرف خواهد شد.همچنین در برخی افراد به علت آسیب رگهای خونی, ناراحتیهای پوستی مانند سرخ شدن و نازک شدن پوسته ساق پا دیده میشود.نوع دیگری از عوارض پوستی باعث ضخیم شدن پوست خصوصا در ناحیه شانه ها و گردن میشود که مشکلاتی را برای فرد ایجاد میکند
عوارض روحی روانی دیابت
ابتلا به دیابت در تمامی مراحل زندگی ممکن است اثرات روحی روانی ایجاد کند این عارضه در ابتدای بیماری و یا در مراحل بعدی و یا حتی پس از سالها از ابتلابه دیابت ممکن است در فرد ایجاد شود. متاسفانه در هر مرحله ای از زندگی فرد دیابتی ممکن است مشکلات روحی و روانی بروز نماید که در مراحل سیر بیماری با ابتدای بیماری متفاوت است. در صورتی که مدتی از ابتلا به دیابت گذشته باشد بصورت احساس خسته شدن از بیماری، خسته شدن از تزریق، دوست نداشتن تزریق، عدم پذیرش برنامه غذایی وگاهی اوقات در شرایط بحرانی افسردگی، بی میلی در غذا خوردن، بی اشتهایی، عدم مصرف دارو و …… خواهد بود. سختگیری و مراقبتهای بیش از حد خانواده می توان عاملی در افزایش فشارهای روانی و آثار سوء ناشی از آن باشد بروز افسردگی در دیابت نوع 1 با خطر افزایش قند خون و سایر عوارض دیابت همراه است دراین موارد لازم است برای درمان به مراکز مشاوره و یا حتی روانپزشک مراجعه شود تا فرد را در بهبود کیفیت زندگی و کنترل مناسب قند خون کمک کنند.
عوارض استخوانی دیابت
در افراد دیابتی نوع 1 خطر وجود مشکلات استخوانی و شکستگی استخوان وجود دارداین عارضه خصوصا در خانمها بیشتر بوده و لازم است جهت جلوگیری از وجود این عوارض اقدامات پیشگیرانه با مشورت پزشک انجام شود مانند دریافت کلسیم از طریق غذاها (شیر و ماست کم چرب،انواع کلم،سویا،کنجد) یا دارو،ویتامین D،انجام ورزشهای مفیدو….
منبع:کتاب راهنمای دیابت نوع 1 در کودکان و نوجوانان از خانم زهرا سعید رضایی کارشناس تغذیه و خانم دکتر قائمی
