ریزش موی هورمونی در زنان و مردان و روش های درمان

دی هیدروتستوسترون (DHT)، یکی از مشتقات هورمون تستوسترون مردانه است که فولیکول‌های مو روی سر شما را تهدید می‌کند. به طور ساده، DHT با شرایط خاص فولیکول‌های مو را از بین می‌برد و این عمل ساده ریشه بسیاری از انواع ریزش مو است، بنابراین در ابتدا به آن می‌پردازیم.

ریزش موی هورمونی، تا حدی شناخته شده است و تنها از چند دهه پیش شروع به بررسی شد. در گذشته، دانشمندان تصور می‌کردند که ریزش موی هورمونی ناشی از غلبه هورمون جنسی مردانه، یعنی تستوسترون است که در شرایط عادی حتی زنان نیز مقدار کمی از آن را دارند. با این حال، در حال حاضر تصور می‌شود که DHT نیز یکی از دلایل اصلی ریزش مو است، هرچند تستوسترون عامل اصلی طاس شدن مو است.

بنابراین، DHT عاملی است که باید در نظر گرفته شود در صورتی که با ریزش موی هورمونی مواجه هستید.

هورمون‌ها چگونه بر روی فولیکول‌های مو تأثیر می‌گذارند

تستوسترون با کمک آنزیم 5- آلفا ردوکتاز نوع دو، که در غدد چربی فولیکول مو قرار دارد، به DHT تبدیل می‌شود. دانشمندان اکنون بر این باورند که مقدار تستوسترون موجود در گردش خون مشکل آفرین نیست بلکه میزان اتصال DHT به گیرنده‌های فولیکول‌های پوست سر است که سبب ایجاد مشکل می‌شود. DHT فولیکول‌های مو را از بین می‌برد و در نتیجه زنده ماندن موهای سالم را غیرممکن می‌کند.
روند هورمونی تبدیل تستوسترون به DHT، که در نهایت به فولیکول‌های مو آسیب می‌رساند هم در آقایان و هم در خانم‌ها اتفاق می‌افتد. در شرايط عادي، زنان مقدار کمی تستوسترون دارند که مردها نيز داراي آن هستند، اما حتي همین سطح كمتر نيز مي‌تواند باعث ريزش مو در DHT شود و مطمئناً وقتی این سطح بالا می‌رود، اثرات مخرب DHT حتی مشکل آفرین‌تر می‌شود. این سطوح می‌توانند در عین بالا بودن در محدوده‌ای قرار داشته باشند که پزشکان در آزمایش خون آن را “طبیعی” می‌دانند، حتی به اندازه‌ای که برای مشکل ایجاد کردن کافی باشد. ممکن است این سطح به هیچ وجه بالا نرود و همچنان برای شما مشکل ایجاد کند بخصوص اگر شما دچار مشکلاتی از قبیل حساسیت بیش از حد به مقادیر معمولی برخی از مواد شیمیایی از جمله هورمون‌ها باشید.
در حالیکه که هورمون‌ها وقتی در حد نرمال هستند، بهتر عمل می‌کنند، اما آندروژن‌ها که هورمون‌های مردانه نامیده می‌شوند، برای ایجاد مشکل نیازی به بالا رفتن ندارند. هورمون‌های زنانه وقتی پایین بیایند، باعث افزایش این دسته از آندروژن ها، مانند DHT می‌شود. چنین عدم تعادلی همچنین می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی از قبیل ریزش مو شود.
هورمون‌ها سیکل دارند. سطح تستوسترون در برخی از مردان هر دهه بعد از سی سالگی 10 درصد کاهش می‌یابد. با نزدیک شدن به یائسگی نیز سطح هورمون زنانه نیز کاهش می‌یابد و در دوران یائسگی و بعد از آن به شدت کاهش می‌یابد. ماهیت چرخه رشد مو و هورمون‌های ما یکی از دلایلی است که ریزش مو در کوتاه مدت را حتی در مواقعی که دچار ریزش موی طولانی مدت (و افزایش رشد مو) هستید را کنترل می‌کند و افزایش آن نیز باعث ریزش مو می‌شود.

علل ریزش مو

موارد زیر شایع‌ترین علل ریزش موی هورمونی زنان است:

آلوپسی آندوژنتیک

اکثر زنانی که مبتلا به آلوپسی آندروژنی هستند دچار ریزش مو در همه مناطق پوست سر می‌شوند. از طرف دیگر، مردان به ندرت دچار ریزش موی گسترده می‌شوند، اما در عوض الگوهای متمایزی از طاسی دارند. بعضی از خانم‌ها ممکن است دارای ترکیبی از این دو نوع الگو باشند. عامل آلوپسی آندروژنیک در زنان عمدتا متاثر از آندروژن‌ها یا همان هورمون‌های مردانه است که به طور معمول فقط در مقادیر کمی وجود دارند. آلوپسی آندروژنی به دلیل عوامل مختلفی که به عملکرد هورمون‌ها مربوط می‌شود، از جمله کیست تخمدان، مصرف قرص‌های ضد بارداری با آندروژن بالا، بارداری و یائسگی می‌تواند ایجاد شود. درست مثل مردان، هورمون DHT نیز حداقل تا حدی تاثیر دارد و سبب از بین رفتن فولیکول‌های مو در زنان مبتلا به طاسی الگوی زنانه می‌شود. وراثت نیز عامل اصلی این بیماری است.

افلوژیوم تلوژن

وقتی بدن شما به دلیل عللی مانند زایمان، سوء تغذیه، عفونت شدید یا جراحی و یا استرس شدید، تحت فشار قرار می‌گیرد، بیش از 90 درصد موهای شما ممکن است در مرحله آناژن (مرحله رشد) یا کاتاژن (استراحت) تغییر کنند و به طور ناگهانی وارد مرحله ریزش (تلوژن) شوند. حدود 6 هفته تا 3 ماه پس از وقوع شرایط استرس زا، پدیده‌ای به نام تلوژن افلوژیوم شروع می‌شود. از دست دادن موها ممکن است در مرحله افلوژیوم تلوژن شروع شود. در بیشتر موارد، اگر از وقایع شدید استرس زا جلوگیری نشود، ترمیم و بهبودی اتفاق نمی‌افتد. با این حال، برای برخی از زنان، افلوژیوم تلوژن یک اختلال مزمن و مرموز است و ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه داشته باشد، بدون اینکه علت محرک یا عوامل استرس زا مشخص باشند.

افلوژیوم آناژن

افلوژیوم آناژن، پس از هرگونه آسیبی به فولیکول مو رخ می‌دهد که فعالیت میتوزی یا متابولیک آن را مختل می‌کند. این ریزش مو معمولاً ناشی از شیمی درمانی است. زیرا در شیمی درمانی، سلول‌های سرطانی به سرعت تقسیم می‌شوند و سایر سلول‌های سریع تقسیم‌شده بدن مانند فولیکول‌های مو که در مرحله رشد (آناژن) هستند، بسیار تحت تأثیر قرار می‌گیرند. بنابراین، تقریباً 90 درصد یا بیشتر موها، به محض شروع شیمی درمانی، در حالی که هنوز در مرحله آناژن هستند، از بین می‌روند.

یافته‌ها نشان می‌دهد که در آناژن افلوژیوم، مرکز مو دچار شکنندگی می‌شود و در نتیجه آسیب به این بخش، هسته مو نازک می‌شود. در نهایت، این شکستگی در همان محل، باعث از بین رفتن مو می‌شود.

آلوپسی انقباضی

این حالت در اثر ترومای موضعی در فولیکول‌های مو ناشی از سفت بستن مو است که به مرور زمان موها را می‌کشد. اگر این مشکل زود تشخیص داده شود، مو دوباره رشد می‌کند. بافت مو، بستن خرگوشی، کش مو و گیره‌های سفت از رایج ترین دلایل مسبب این مشکل هستند.

رژیم غذایی

بدن برای ساخت موهای جدید و حفظ فولیکول‌های مو به مواد مغذی احتیاج دارد. پروتئین یکی از عناصر اصلی سازنده مو است. ریز مغذی‌ها، که شامل ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند در چرخه رشد فولیکول مو نقش اساسی دارند. سوء تغذیه و کمبود ویتامین می‌تواند باعث ریزش مو شود. خوردن یک رژیم غذایی متنوع می‌تواند به تقویت و رشد مداوم موها و سلامتی آنها کمک کند.
استفاده از یک رژیم غذایی مغذی همچنین می‌تواند از مشکلات زیر در موهای آسیب دیده جلوگیری کند:
• شکنندگی مو
• ظاهری غیر شاداب
• خشکی
• شوره سر

کمبود ویتامین D

ویتامین D باعث تحریک فولیکول‌های مو و در نتیجه رشد مو می‌شود. هنگامی که فرد به اندازه کافی ویتامین D دریافت نکند، ممکن است در کنار سایر علائم، ریزش مو را نیز تجربه کند. برخی از تحقیقات کمبود ویتامین D را با آلوپسی آراتا مرتبط می‌دانند.

استرس

بعد از قرار گرفتن طولانی مدت در شرایط استرس زا، افراد ممکن است متوجه شوند که موهایشان از حالت معمول نازک تر شده است. به این حالت تلوژن افولوژیوم گفته می‌شود. در این موارد که استرس باعث نازک شدن موها می‌شود، فرد هنگامی که وضعیت استرس زا پایان می‌یابد ، متوجه می‌شود که موهایش به حالت عادی برگردد. پزشکان می‌توانند به این افراد در مدیریت استرس کمک کنند. صحبت کردن و رفتار درمانی می‌تواند به این افراد کمک کند. این افراد همچنین می‌توانند داروهای طبیعی را برای مقابله با استرس و اضطراب امتحان کنند.

بارداری

ممکن است افراد در دوران بارداری یا بعد از آن متوجه ریزش مو شوند. به طور معمول، رشد موها بدون هیچ گونه درمانی به حالت عادی بر می‌گردد.

درمان ریزش موی هورمونی

افراد می‌توانند از داروهای تجویز شده برای درمان ریزش مو استفاده کنند. سازمان غذا و دارو (FDA) به طور رسمی دو داروی تجویز شده برای درمان ریزش موی هورمونی را تصویب کرده است: مینوکسیدیل و فیناستراید.

ماینوکسیدیل

ماینوکسیدیل در اشکال 2٪ و 5٪ وجود دارد. مردم این محصول را مستقیماً در مناطقی که مو دچار ریزش شده است اعمال می‌کنند. این یک درمان ایمن و موثر برای ریزش موی هورمونی است. 6 تا 12 ماه طول می‌کشد تا رشد مو بهبود یابد. با این حال افرادی که مینوکسیدیل مصرف می‌کنند، مجبورند که آن را به طور دائم مصرف کنند در غیر اینصورت ریزش مو دوباره ظاهر می‌شود.
عوارض جانبی مصرف مینوکسیدیل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• درماتیت تماسی
• تحریک پوست
• رشد بیش از حد مو

فیناستراید

فیناستراید (Propecia) یک داروی خوراکی است. افرادی که دچار ریزش مو هستند، روزانه 1 میلی گرم از آن را مصرف می‌کنند. این یک داروی تجویزی برای مردانی است که قبلاً مینوکسیدیل را استفاده کرده اما نتیجه‌ای نگرفته‌اند.
عوارض جانبی مصرف فیناستراید می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• کاهش قدرت نعوظ
• کاهش میل جنسی
• ژنیکوماستی یا رشد بافت پستان

داروهای خانگی

افراد همچنین می‌توانند طیف وسیعی از داروهای خانگی را برای بهبود رشد مو امتحان کنند. با این وجود، همه داروهای خانگی پشتوانه علمی ندارند. به همین دلیل، افراد قبل از امتحان کردن هرگونه روش درمانی خانگی جدیدی برای ریزش مو باید با پزشک خود صحبت کنند. مطالعات مربوط به درمان‌های طبیعی بیشمار و نویدبخش است. با این حال، FDA داروهای گیاهی را تصویب نکرده و برای تأیید فواید آنها به تحقیقات بیشتری نیاز است.

غذاهایی بخورید که برای سلامت مو مفید است

تغذیه مناسب نقش بسیار مهمی در سلامت و قدرت موها ایفا می‌کند. پروتئین‌ها، چربی‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی خاص برای حفظ سلامت و رشد موها ضروری هستند. وجود مقادیر مناسب این عناصر غذایی در رژیم غذایی می‌تواند به تقویت و بهبود رشد موها کمک کند.

برخی از غذاهایی که ممکن است به رشد مو کمک کنند عبارتند از:
– تخم مرغ: حاوی پروتئین و بیوتین (یکی از ویتامین‌های گروه B) است که ممکن است به رشد مو کمک کند.
– بادام برزیلی: منبعی غنی از سلنیوم که بهبود سلامت موها را تقویت می‌کند.
– روغن ماهی: منبع خوبی از امگا 3 است که می‌تواند به رشد مو کمک کند.
– گردو: حاوی امگا 3 است که می‌تواند به بهبود رشد موها کمک کند.

ویتامین D بیشتری دریافت کنید

کمبود ویتامین D می‌تواند به ریزش موی هورمونی کمک کند. رفع این کمبود می‌تواند باعث نازک شدن موها شود.
افراد بیشتر ویتامین D را از قرار گرفتن در معرض نور خورشید و رژیم غذایی خود دریافت می‌کنند. غذاهای سرشار از ویتامین D شامل موارد زیر هستند:
• روغن ماهی
• جگر گاو
• پنیر
• زرده تخم مرغ
• قارچ
• غذاهای غنی شده، مانند شیر، غلات و آب میوه‌ها

روغن‌های گیاهی را امتحان کنید

برخی افراد برای تقویت رشد مو از روغن‌های گیاهی استفاده می‌کنند. تحقیقات کمی در مورد اثربخشی این روغن‌ها صورت گرفته است، اما بعید است که مضر باشند. در هنگام استفاده از روغن‌های ضروری، مردم همیشه باید آنها را در یک روغن حامل مانند روغن نارگیل یا روغن جوجوبا رقیق کنند تا تحریک نشوند. در بخش زیر بیشتر در مورد روغن‌های گیاهی اطلاعات بیشتری کسب می‌کنید.
متخصصان آروماتراپی ممکن است از روغن‌های زیر برای تقویت رشد مو استفاده کنند:

روغن رزماری

برخی از مطالعات بر روی حیوانات نشان داده است که روغن رزماری ممکن است جریان خون را افزایش داده و بنابراین می‌تواند سلامت پوست سر را بهبود بخشد. داشتن یک پوست سر سالم برای رشد سالم مو مهم است. یک مطالعه در سال 2015 روغن رزماری را با مینوکسیدیل 2٪ مقایسه کرده است. پس از 6 ماه، شرکت کنندگانی که از روغن رزماری و مینوکسیدیل موضعی استفاده کرده بودند، هر دو رشد موی قابل توجهی را تجربه کردند.

روغن نعناع

روغن نعناع نیز قادر به تحریک گردش خون است و از آن نیز به عنوان درمانی برای ریزش موی هورمونی استفاده می‌شود. در یک مطالعه حیوانی در سال 2014، دانشمندان دریافتند که در مقایسه با تیمارهایی که از آب نمک، روغن جوجوبا و مینوکسیدیل 3٪ استفاده شد، افرادی که از روغن نعناع استفاده می‌کنند بیشترین رشد مو را در طی 4 هفته تجربه کردند.
آنها رشد مو را با ارزیابی ضخامت مو، تعداد فولیکول‌ها و عمق فولیکول اندازه گیری کردند.