هیچ خانمی نیست که با خوشحالی و رضایت به استقبال یائسگی برود: یائسگی دورانی است که با گرگرفتگی، بی‌خوابی، چاقی، کاهش میل جنسی و علائم ناتوان کننده و آسیب‌زنندۀ بی‌شمار دیگری همراه است.
مشکل اینجا است که یائسگی حالتی اجتناب‌ناپذیر است و سیکل قاعدگی و تمام موارد مرتبط به آن در اکثر خانم‌ها تا سن ۵۱ سالگی متوقف می‌شود. بااین حال کارشناسان معتقدند که بخشی از یائسگی به عامل‌هایی مربوط می‌شود که اندکی کنترل بیشتری روی آنها داریم.
اهمیت به تعویق انداختن یائسگی
سن زنان در زمان یائسه شدن پی‌آمدهایی برای سلامتیشان دارد. نتایج یک پژوهش حکایت از آن دارد که یائسگی زودرس (قبل از ۴۰ سالگی) یا دیرهنگام (در سن ۵۵ سالگی یا بالاتر) سلامتی را به خطر می‌اندازد و مشکلاتی را به وجود می‌آورد. یائسه شدن در سن پایین منجر به کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان، بیماری‌های قلبی ـ عروقی، افسردگی و در بعضی موارد مرگ زودرس می‌شود.
هرچند یائسگی در سن بالاتر احتمالاً سالم‌تر است، اما به تاخیر افتادن بیش از حد یائسگی نیز خطر ابتلا به سرطان‌های سینه، تخمدان و آندومتر را افزایش می‌دهد. متوسط سن در زمان یائسگی ۵۱ سال است و زنانی که در پژوهش فوق شرکت کرده بودند، سنشان نزدیک به این حد و متوسط سنشان ۵۰٫۵ سال بود.
پیام پژوهش مزبور تا حد زیادی با توصیه‌های مربوط به پیشگیری از بیماری‌های مزمن و بیماری‌های قلبی ـ عروقی سازگاری دارد. رعایت یک رژیم غذایی مغذی و متعادل مزایای متعددی برای سلامتی دارد و یائسگی را نیز چند سالی به تعویق می‌اندازد.
تاثیر تغذیه بر یائسگی
پژوهشگران بر این باورند که آنتی اکسیدان‌های موجود در حبوبات و اسیدهای چرب امگا ـ ۳ موجود در بعضی ماهی‌ها اثر محاظفتی بر تخمک‌های زنان دارد و باعث حفظ تخمک‌ها برای مدتی طولانی‌تر و عقب افتادن یائسگی می‌شود.
از سوی دیگر، وجود منابع کربوهیدرات‌های تصفیه شده در رژیم غذایی یائسگی را تسریع می‌کند، چون این مواد غذایی خطر مقاومت به انسولین را که تولید هورمون‌ها را مختل می‌کند، افزایش می‌دهد.
همچنین پژوهشگران دریافته‌اند که مصرف بیشتر ویتامین B6 و روی نیز یائسگی را به ترتیب ۰٫۶ و ۰٫۳ سال به تاخیر می‌اندازد. به علاوه گیاهخواران نسبت به گوشتخواران در سن پایین‌تری یائسه می‌شوند.
روش‌های به تعویق انداختن یائسگی
دور انداختن تابه‌های قدیمی
شاید بعید به نظرتان برسد، اما تابه‌های نچسب قدیمی‌تر با ماده‌ای شیمیایی به نام پرفلوئورواکتانوئیک اسید (PFOA) پوشیده شده‌اند که تعادل هورمونی را به هم می‌زند. تحقیقات نشان داده است، زنانی که سطح این ماده در خونشان بالا بوده است، زودتر یائسه شده‌اند.
پزشکان هنوز از میزان تاثیر این مواد شیمیایی بر سن یائسگی اطلاع ندارند، اما به نظر می‌رسد که این مواد اثری تجمیعی بر طول عمر زنان داشته باشند. بنابراین از تابه‌ها و لوازم آشپزخانۀ نچسب استفاده نکنید، چرا که استفاده از آنها ارزش به جان خریدن احتمال تماس با مواد سمی را ندارد.
مصرف لبنیات کم‌چرب
مطالعات نشان داده است، زنانی که فرآورده‌های لبنی بدون چربی مانند پنیر و ماست کم‌چرب مصرف می‌کنند، تقریباً سه سال و نیم دیرتر یائسه می‌شوند. به نظر می‌رسد آنزیم‌های موجود در شیر گاو میزان استروژن را افزایش می‌دهد و در نتیجه سیستم تناسلی را تقویت می‌کند.
پنیر، ماست و شیر ارگانیک را جایگزین لبنیات پرچرب کنید. به علاوه ماست دارای باکتری‌های مفید است، پس سعی کنید ماست بیشتری میل کنید.
سلفون را فراموش کنید
پلاستیک به هیچ وجه تاثیر مثبتی بر سطح هورمون‌های بدن ندارد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که پلاستیک‌های نرمی، مانند سلفون دارای مواد شیمیایی مضری هستند که سیستم‌های هورمونی را تغییر می‌دهد البته میزان این اثر هنوز مشخص نیست. در هر حال بهتر است جانب احتیاط را رعایت کنید و هرگز غذا را در ظرف پلاستیکی گرم نکنید و همچنین مواد غذایی را در بسته‌بندی‌های پلاستیکی نگهداری نکنید.
استفاده از فرآورده‌های زیبایی غیرشیمیایی
احتمالاً برای مقابله با چین و چروک‌های پیری به وفور از مرطوب کننده‌ها و کرم‌های ضدپیری استفاده می‌کنید، اما باید دانید که اگر از فرآورده‌های طبیعی استفاده نکنید، پوستتان مواد شیمیایی موجود در این فرآورده‌ها را جذب می‌کند، در نتیجه تعادل هورمونی به هم می‌خورد و زودتر یائسه می‌شوید. بنابراین از فرآورده‌های مراقبت از پوستی مانند مرطوب کننده‌ها و دئودورانت‌های معطر یا حاوی پارابن استفاده نکنید.
خوردن ماهی
دربارۀ فواید ماهی برای سلامتی زیاد شنیده‌ایم، بنابراین تعجب نمی‌کنیم که اگر بشنویم ماهی به یائسگی نیز کمک می‌کند مطالعات علمی نشان داده است، زنانی که در هفته دو یا چند بار ماهی می‌خورند، دیرتر از بقیه یائسه می‌شوند.
چربی‌های ضروری امگا ۳ موجود در ماهی از طریق روان و لغزنده کردن مفاصل، پوست و واژن در واقع بدن را به نوعی”چرب”می‌کنند. چربی‌های امگا ۳ به برقراری تعادل هورمونی نیز کمک می‌کنند، متابولیسم بدن را تقویت می‌کنند و برای لاغر شدن نیز مفیدند.
تاثیر کربوهیدرات‌ها، ماهی و حبوبات بر یائسگی
سن متوسط یائسگی ۵۱ سال است. پژوهش‌ها نشان داده است که تغذیه در زمان شروع یائسگی نقش دارد. هر وعده کربوهیدراتی که در روز مصرف می‌شود، مانند پاستا و برنج، سن یائسگی را یک سال و نیم کاهش می‌دهد. در مقابل هر وعده ماهی و حبوبات تازه روزانه، مانند نخودفرنگی و لوبیا، شروع یائسگی را سه سال عقب می‌اندازد. به علاوه مصرف روزانه ویتامین B6 و روی نیز سن شروع یائسگی را افزایش می‌دهد.
پژوهشگران در مقایسۀ گیاهخواران با گوشتخواران دریافتند که خوردن گوشت قرمز موجب می‌شود که یائسگی یک سال به تعویق بیفتد. همچنین مصرف بیشتر انگور و ماکیان در خانم‌هایی که فرزند نداشتند، باعث به تاخیر افتادن یائسگی شده بود.
نقش رادیکال‌های آزاد در زمان یائسگی
دانشمندان در حال بررسی سازو کارهای احتمالی هستند که موجب تاثیر رادیکال‌های آزاد بر سن یائسگی می‌شود. به نظر می‌رسد گونه‌های واکنش‌پذیر اکسیژن یعنی همان رادیکال‌های آزاد یا مولکول‌های حاوی اکسیژن به DNA آسیب می‌زند.
رادیکال‌های آزاد اثر منفی بر بلوغ تخمک‌ها و آزاد شدن آنها می‌گذارند. حال آن که حبوبات حاوی آنتی اکسیدان هستند که می‌تواند با این اثرات منفی مقابله کند و شروع یائسگی را به تاخیر بیندازد. همچنین اسیدهای چرب امگا ۳ که در ماهی‌های چرب وجود دارند، باعث فعال شدن آنتی اکسیدان‌های موجود در بدن انسان می‌شوند. در مقابل، کربوهیدرات‌های تصفیه شده یکی از عامل‌های خطر بروز مقاومت به انسولین هستند که به نوبه خود تولید استروژن را افزایش می‌دهد و منجر به یائسگی زودرس می‌شود.
چیدن جورچین
فعال نگه داشتن ذهن بسیاری از مشکلات را از شما دور نگه می‌دارد، امروزه کارشناسان معتقدند که ذهن فعال یائسگی را نیز اندکی به تاخیر می‌اندازد.
قبل از این که به سن یائسگی برسید، ذهنتان را پویا و فعال نگه دارید. هر روز جدول و سودوکو حل کنید، مهارت جدیدی یاد بگیرید یا در کلاس‌های تناسب اندام شرکت کنید تا این فعالیت‌ها ذهنتان را فعال نگه دارد و سطح تمرکزتان را افزایش دهد.
پیشگیری از علائم یائسگی
رعایت توصیه‌های زیر به پیشگیری از علائم یائسگی کمک می‌کند:
- رژیم غذایی کامل و سالمی را رعایت کنید.
- به طور مرتب ورزش کنید: ورزش منظم علائم یائسگی را کاهش می‌دهد و حتی از بروز بعضی علائم یائسگی جلوگیری می‌کند.
- سیگار را ترک کنید.
- خواب کافی داشته باشید و در صورت لزوم مصرف کافئین را کاهش دهید تا بهتر بخوابید.
- سلامت استخوان را ارتقاء بدهید: تراکم استخوان به دلیل کم شدن میزان استروژن کاهش می‌یابد. بنابراین ورزش کنید، تغذیه سالم داشته باشید و تراکم استخوان را کنترل کنید. به این ترتیب احتمال ابتلا به پوکی استخوانی کاهش می‌یابد.
- سلامت قلب: خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی بعد از یائسگی افزایش می‌یابد. فشار خون را به طور مرتب کنترل کنید و غذاهای دوستدار قلب میل کنید.
