[sbu_post_image]
بلوغ زودرس (Precocious puberty):
بلوغ زودرس در دختران به عنوان ظاهر شدن صفات جنسی ثانویه در دختران کوچکتر از 8 سال تعریف می‌شود. این تعریف از مطالعه مارشال و تانر در دهه 1960 بر پایه اطلاعات جمع‌آوری شده از دختران انگلیسی استوار است. مطالعات اخیر نشان می‌دهد که اگر تکامل پستان یا ظهور موهای پوبیس در دختران سفیدپوست قبل از 7 سالگی و در دختران سیاه‌پوست قبل از 6 سالگی رخ دهد، باید آنها را از نظر بلوغ زودرس ارزیابی کرد. بلوغ زودرس به طور عمده منشأ مرکزی دارد و ناشی از فعال شدن زودرس محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- تخمدان است. بلوغ زودرس با افزایش ترشح LH و افزایش پاسخ LH و FSH و GnRH اگزوژن (تحریک 2 تا 3 برابر) مشخص می‌شود. زودرسی واقعی با پیشرفت بارز سن استخوانی به میزان بیش از 2 انحراف معیار (SD)، شرح حال افزایش سرعت رشد و ظاهر صفات جنسی ثانویه مشخص می‌شود.
در دختران بلوغ زودرس مرکزی تقریباً در 85 درصد موارد ایدیوپاتیک است؛ با این حال علل نوروژنیک نیز باید مورد توجه قرار گیرد. آگونیست‌های GnRH که غیرحساس‌سازی هیپوفیز را القا می‌کنند، پایه اصلی درمان بلوغ زودرس هستند و از بسته شدن زودرس اپی‌فیزی جلوگیری نموده و قد بزرگسالی را حفظ می‌کنند و در کنترل مسائل روانی-اجتماعی بلوغ زودرس مؤثر هستند.
بلوغ زودرس محیطی، ناشی از فعالیت محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-تخمدان نیست و با افزایش استرادیول در حضور گنادوتروپین‌های مهار شده تشخیص داده می‌شود. درمان بلوغ زودرس محیطی شامل درمان اختلالات زمینه‌ای و محدود کردن اثرات استروئیدهای گنادی با استفاده از مهارکننده‌های آروماتاز، مهارکننده‌های استروئیدوژنز و بلوک کننده‌های گیرنده استروژن است. باید توجه داشت که بلوغ زودرس مرکزی ممکن است در دخترانی که زودرسی آنها ناشی از عوامل محیطی است ایجاد شود (مانند سندرم مک کون آلبرایت و هیپرپلازی مادرزادی آدرنال). همچنین، ممکن است اشکال ناقص و متناوب بلوغ زودرس روی دهد. به عنوان مثال، تکامل زودرس پستان ممکن است بدون پیشرفت بعدی و بدون پیشرفت قابل توجه در سن استخوانی، تولید آندروژن یا مختل شدن قد، در دختران کوچکتر از 2 سال رخ دهد. همچنین، آدرنارک زودرس نیز در غیاب تکامل پیشرونده بلوغ رخ می‌دهد، اما باید آن را از هیپرپلازی مادرزادی آدرنال با شروع دیررس و تومورهای ترشح کننده آندروژن متمایز کرد. همچنین، آدرنارک زودرس ممکن است با چاقی، هیپرانسولینمی و احتمال ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) همراه باشد.
بلوغ دیررس (Delayed puberty):
بلوغ دیررس عبارت است از: فقدان صفات ثانویه جنسی در دختران تا سن 13 سالگی.
ملاحظات تشخیصی علائم بلوغ دیررس مشابهت بسیاری به ملاحظات آمنوره اولیه دارد. بین 25 تا 40 درصد بلوغ دیررس دختران، منشأ تخمدانی دارد و مبتلایان به سندرم ترنر، بخش اعظم بلوغ دیررس در دختران را تشکیل می دهند. هیپوگنادیسم هیپوگنادوتروپیک عملکردی دارای اتیولوژی های متنوعی مانند بیماری های سیستمیک (شامل بیماری سلیاک و بیماری مزمن کلیوی) و اندروکرینوپاتی هایی نظیر دیابت و هیپوتیروئیدی می باشد. علاوه بر این به نظر می رشد به ویژه دختران، مستعد اثرات زیان بار ناهنجاری های تعادل انرژی ناشی از ورزش، رژیم گرفتن و یا اختلالات غذا خوردن هستند. این شرایط برگشت پذیر روی هم رفته مسئولیت تقریباً 25درصد موارد بلوغ دیررس دختران را بر عهده دارند.
هیپوگنادیسم هیپوگنادوتروپیک مادرزادی در دختران و پسران ممکن است ناشی از جهش‌های مختلف در ژن‌ها یا ترکیبی از ژن‌ها باشد. تحقیقات خانوادگی نشان می‌دهند که برخی از ژن‌ها ممکن است با بلوغ دیررس همراه باشند. همچنین، گزارشات اخیر نشان می‌دهند که عوامل ژنتیکی و محیطی مانند رژیم غذایی و ورزش ممکن است موجب بلوغ دیررس و برخی موارد آمنوره عملکردی هیپوتالاموسی شوند. اگرچه علل نوروآناتومیک بلوغ دیررس در دختران کمتر شیوع دارند، اما تشخیص و درمان هیپوگنادیسم هیپوگنادوتروپیک در هر دو جنس اهمیت بالایی دارد.
خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطالب زیر را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بلوغ زودرس و دیررس مطالعه فرمایید.
نشانه های بلوغ زودرس
علت بلوغ زودرس
علل بلوغ دیررس
درمان بلوغ دیررس
منبع: کتاب غدد و متابولیسم
