[sbu_post_image]
گواتر (Goiter) عبارت است از بزرگ شدن غده تیروئید، نقایص بیوسنتز، کمبود ید، بیماری های خود ایمن و بیماری های گرهی (نُدولر) تیرویید همگی می توانند منجر به گواتر شوند، هر چند مکانیسم آنها متفاوت است. بیماری گریوز و تیروییدیت (التهاب تیرویید) هاشی موتو هم با گواتر همراه اند. به دلیل آنکه درمان گواتر به شناخت علت ایجاد آن بستگی دارد باید بعد از تشخیص بزرگی تیرویید به وسیله معاینه، بررسی بیشتر برای تشخیص علت بزرگی تیروئید به عمل آید..
نکته:
بزرگی تیروئید در زنان شایع تر از مردان است که احتمالاً دلیل آن، شیوع بیشتر بیماری های خود ایمن زمینه ای و افزایش نیاز به ید در دوران بارداری است.
در مناطق دچار کمبود ید، بزرگی تیرویید در اثر تلاش جبرانی برای به دام انداختن ید و تولید هورمون کافی در شرایطی که سنتز هورمون تیروئید نسبتاً ناکافی است ایجاد می شود. معمولاً سطح TSH، طبیعی یا کمی بالاست .اگر عملکرد تیرویید حفظ شود، در مورد علائم گواتر ، اکثر گواترها بدون علامت هستند. خونریزی خود به خود به داخل یک کیست یا گره می تواند موجب درد ناگهانی و تورم موضعی تیرویید شود. در تمام بیماران مبتلا به گواتر، باید تست های بزرگی تیرویید برای رد وجود تیروتوکسیکوز یا کم کاری تیرویید انجام شود. سونوگرافی تیرویید معمولاً برای ارزیابی بیماری گواتر توصیه نمی شود، مگر در صورتی که در معاینه گره قابل لمس وجود داشته باشد.
درمان جایگزین بزرگی تیروئید با یُد یا هورمون تیرویید در موارد کمبود ید، باعث پسرفت گواتر می شود. معمولاً پسرفت قابل ملاحظه در مدت 3 تا 6 ماه پس از شروع درمان با لووتیروکسین دیده می شود. به ندرت برای درمان بزرگی تیروئید منتشر، عمل جراحی ضرورت می یابد. گواتر چند گرهی (مولتی ندولر) سمی (بیماری پلامر یا آدنوم سمی) و گواتر چند گرهی (مولتی ندولر) غیر سمی نیز از انواع گواترها به شمار می آیند که شرح بیشتری در باره ی آنها در کتاب «تیرویید و بیماری های آن» از همین مجموعه کتاب ها ذکر شده است.
التهاب تیرویید (تیروییدیت)
التهاب تیرویید (تیروییدیت؛ thyroiditis) ممکن است حاد، تحت حاد یا مزمن باشد. تیروییدیت حاد نادر است و در اثر عفونت چرکی تیرویید ایجاد می شود که اغلب، عامل آن میکروب هایی مانند استافیلوکوک یا استرپتوکوک هستند. درد التهاب تیرویید که اغلب به گلو یا گوش ها انتشار می یابد و گواتر کوچک و حساس که ممکن است غیر قرینه باشد، تب، اشکال در بلع، و قرمزی روی تیرویید شایع اند. تیروییدیت تحت حاد، تیروییدیت دوکِروَن یا تیروییدیت ویروسی هم نامیده می شود و بسیاری از ویروس ها، مثل ویروس اوریون، کوکساکی، آنفلوآنزا، آدنوویروس ها و اکوویروس ها در ایجاد آن نقش دارند.
نکته:
تشخیص تیروییدیت تحت حاد اغلب نادیده گرفته می شود زیرا علایم آن می تواند علایم فارنژیت (التهاب حلق) را تقلید کند.
حداکثر شیوع تیروییدیت تحت حاد، در 30 تا 50 سالگی دیده می شود و بیماری در زنان سه برابر شایع تر است. معمولاً تیرویید، بزرگ و دردناک است و گاهی تب وجود دارد. ممکن است علایم تیروتوکسیکوز یا کم کاری تیرویید، بر حسب مرحله ی بیماری موجود باشد. چند هفته قبل از بروز علایم مربوط تیرویید، ممکن است بی حالی و نشانه های عفونت دستگاه تنفسی فوقانی دیده شود. در سایر بیماران، شروع بیماری، حاد و شدید است و علایم مقدماتی واضح وجود ندارد. بیمار دچار گلودرد است و در معاینه، گواتر کوچک بسیار حساسی لمس می شود. درد غالباً به فک و گوش انتشار می یابد. معمولاً تیروییدیت به طور کامل بهبود می یابد ولی ممکن است کم کاری تیرویید دائمی ایجاد شود. تشخیص بیماری با آزمایش های عملکرد تیرویید صورت می گیرد. برای درمان تیروییدیت از مقادیر نسبتاً زیاد آسپیرین یا داروهای ضدالتهاب غیر کورتون استفاده می شود و در صورت ناکافی بودن این داروها یا موجود بودن نشانه های موضعی یا سیستمیک، می توان کورتون تجویز کرد.
تیروییدیت مزمن آشکار، بیش از همه از نوع تیروییدیت هاشی موتو است که نوعی اختلال خود ایمنی است که اغلب با گواتر سفت یا سختی با اندازه ی متغیر دیده می شود. در تیروییدیت مزمن آشکار که به اسم «هاکارو هاشی موتو» جراح ژاپنی نام گذاری شده و تیروییدیت لنفوسیک مزمن هم نامیده می شود، غده تیرویید، مورد تهاجم سلول های لنفوسیت و پلاسما سل قرار می گیرد و دچار بزرگی منتشر می شود. بیماری در خانم ها شایع تر است.
تیروییدیت ریدل (Ridedl’s thyroiditis) اختلال نادری است که به طور معمول در خانم های میانسال روی می دهد و با بزرگ شدن غده تیروئید بی سر و صدا و بدون درد، توأم با نشانه های موضعی ناشی از وارد آمدن فشار بر مری، نای، سیاهرگ های گردن ، یا اعصاب راجعه ی حنجره تظاهر می یابد. بزرگی تیروئید سخت، غیر حساس و اغلب نامتقارن و بی حرکت ایجاد می شود. تشخیص این نوع تیروئیدیت با بیوپسی باز صورت می گیرد و برای درمان، باید نشانه های ناشی از وارد آمدن فشار را با عمل جراحی برطرف کرد. تاموکسیفن هم ممکن است مفید واقع شود.
برای آشنایی با ” درمان گواتر ” بر روی لینک کلیک کنید.
منبع: کتاب بیماری های غدد
