کنترل و درمان تیروئید کم کار(هیپوتیروئیدیسم) با تغذیه در خانه
یک رژیم غذایی مناسب میتواند روی علائم هیپوتیروئیدیسم (hypothyroidism) یا همان کم کاری تیروئید تاثیرگذار باشد. بعضی خوراکی‌ها می‌توانند شرایط را بهبود بخشند و برخی دیگر می‌توانند آن را بدتر کنند یا با داروهایی که برای این وضعیت مصرف می‌شوند، تداخل داشته باشند. غده‌ی تیروئید، یک غده‌ی کوچک و پروانه مانندی در گلو است. ابتلا به هیپوتیروئیدیسم یا کم کاری تیروئید میتواند متابولیسم بدن را کند کرده و در نتیجه موجب اضافه وزن و نیز احساس خستگی شود.
در این مقاله، به تأثیر رژیم غذایی بر روی کم کاری تیروئید، غذاهایی که باید بخوریم و غذاهایی که از آن‌ها پرهیز کنیم و یک نمونه از یک برنامه‌ی غذایی یک هفته‌ای می‌پردازیم. در این مورد، پزشکان همچنین بررسی می‌کنند که این وضعیت چه تأثیری روی وزن بیمار می‌گذارد.
رژیم غذایی چه تأثیری روی کم کاری تیروئید دارد؟
هیپوتیروئیدی هنگامی رخ می‌دهد که بدن هورمون تیروئید کافی تولید نمی‌کند. اغلب اوقات، پزشکان هیپوتیروئیدیسم را با داروهایی درمان می‌کنند که جایگزین هورمون‌های تیروئیدی می‌شوند.
اگرچه غذا و خوراکی‌ها نمی‌توانند کم کاری تیروئید را درمان کنند ولی سه نقش عمده در کنترل این بیماری ایفا خواهند کرد:
- غذاهایی که حاوی مواد مغذی بخصوصی هستند، می‌توانند عملکرد مناسب تیروئید را حفظ کنند؛ مواد مغذی همچون ید، سلنیوم و زینک.
- غذاهایی که در عملکرد مناسب و نرمال تیروئید اختلال وارد می‌کنند، مانند غذاهایی که حاوی گیتروژنها (مواد گواترزا) و سویا هستند، پس محدود کردن مصرف آن‌ها میتواند علائم بیماری را کاهش دهد.
- بعضی خوراکی‌ها و مکمل‌ها می‌توانند در جذب کامل داروهای جایگزین هورمون تیروئید در بدن اختلال وارد کنند، پس باید از مصرف این خوراکی‌ها پرهیز کرد.
کم کاری تیروئید میتواند منجر به اضافه وزن شود زیرا متابولیسم بدن را کندتر می‌سازد؛ بنابراین، فرد مبتلا به کم کاری تیروئید باید برای جلوگیری از اضافه وزن و چاقی، رژیم غذایی سالمی را در پیش بگیرد. تغییر در رژیم غذایی میتواند تأثیری روی احساس بهبودی فرد از علائم بیماری داشته باشد و ممکن است کیفیت زندگی او را بهتر کند.
مواد خوراکی که باید و نباید برای کم کاری تیروئید مصرف کرد
ید
بدن برای تولید هورمون‌های تیروئیدی به ید نیاز دارد. اگرچه، بدن خود نمی‌تواند ید تولید کند، پس فرد باید ید مورد نیاز بدن خود را از خوراکی‌هایی که می‌خورد تأمین کند.
کمبود ید میتواند باعث بزرگ شدن غده‌ی تیروئید نیز گردد که به عنوان گواتر شناخته می‌شود.
خوراکی‌های غنی از ید عبارت‌اند از:
- پنیر
- شیر
- بستنی
- نمک یددار
- ماهی آب شور
- جلبک دریایی
- تخم مرغ کامل
نباید در مصرف ید زیاده روی کرد زیرا مقدار بیش از حد ید میتواند هیپوتیروئیدیسم (کم کاری تیروئید) و هایپرتیروئیدیسم (پرکاری تیروئید) را بدتر کند.
سلنیوم
سلنویم یک ماده‌ی ریزمغذی است که در تولید هورمون‌های تیروئید نقش داشته و خاصیت آنتی‌اکسیدانی نیز دارد. بافت غده‌ی تیروئید به‌طور طبیعی حاوی سلنویم می‌باشد.
در یک مقاله تحقیقاتی ثابت شده است که حفظ سطح سلنیوم در بدن، به افراد کمک می‌کند تا از بیماریهای تیروئیدی دور بمانند و سلامتی کلی بدن را ارتقا می‌بخشد.
غذاهای سرشار از سلنیوم عبارت‌اند از:
- جوز یا آجیل برزیلی
- ماهی تن
- میگو
- گوشت گاو
- گوشت بوقلمون
- گوشت مرغ
- تخم مرغ
- بلغور جوی دو سر
- نان سبوس دار
زینک
ماده مغذی دیگری که تأثیر مثبتی روی هورمون‌های تیروئیدی فرد دارد، زینک می‌باشد.
یک تحقیقی که در مقیاس کوچک انجام شد، نشان داد که مصرف مکمل زینک، هم به تنهایی و هم همراه با سلنیوم، سطح هورمون‌های تیروئید بنام T3 و T4 را به‌طور چشمگیری بالا می‌برد.
غذاهای سرشار از زینک عبارت‌اند از:
- صدف خوراکی
- گوشت گاو
- خرچنگ
- غلات غنی شده
- گوشت مرغ
- حبوبات
- تخم کدو
- ماست
لیست غذاهایی که باید از مصرف آن‌ها پرهیز کرد
برخی غذاها حاوی مواد مغذی هستند که سلامت تیروئید را با مشکل مواجه می‌کنند. اگرچه مصرف این خوراکی‌ها را نمی‌توان کاملاً متوقف کرد، اما محدود کردن مصرف آن‌ها میتواند سبب بهبودی‌هایی در سلامت فرد شود.
گیتروژن ها (مواد گواتر زا)
برخی خوراکی‌ها حاوی مواد گواترزا هستند که می‌توانند به‌طور بالقوه، تولید هورمون تیروئید را کاهش دهند.
غذاهایی که حاوی مواد گواترزا هستند، معمولاً سبزیجات سبز و کروسیفروس از جمله موارد زیر می‌باشند:
- کلم برگ
- کلم بروکسل
- کلم کیل قرمز روسی
- کلم بروکلی
- گل کلم
- کلم پیچ
اگرچه این سبزیجات فواید فراوانی برای سلامتی بدن نیز دارند.
البته افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید می‌توانند به مقداری متوسط این غذاها را مصرف کنند زیرا دانشمندان اعتقاد دارند که مواد گواترزا تنها وقتی بیش از اندازه مصرف شوند، ممکن است بروی هورمون‌های بدن تأثیر منفی بگذارند.
همچنین به نظر می‌آید که فرایند پخت و پز ممکن است اثرات مواد گواترزا را خنثی کند.
گلوتن
کم کاری تیروئید ممکن است به یک بیماری خود ایمنی زمینه‌ای ارتباط داشته باشد، بنابراین فرد ممکن است بیشتر درخطر ابتلا به بیماریهای خود ایمنی دیگر، مانند بیماری سلیاک، باشد.
بیماری سلیاک موجب التهاب مزمن و آسیب به روده‌ی کوچک ناشی از هضم گلوتن می‌شود. گلوتن یک پروتئین موجود در گندم و غلات دیگر، مانند جو، جوی دو سر، گندم سیاه (چاودار) است.
برای درمان بیماری سلیاک، باید یک رژیم غذایی بدون گلوتن را در پیش گرفت. افراد مبتلا به کم کاری تیروئید مرتبط با خود ایمنی می‌توانند گلوتن را از رژیم غذایی‌شان حذف کنند تا ببینند که آیا با این کار علائمشان بهبود می‌یابد یا خیر.
سویا
تحقیقات نشان داده‌اند که سویا ممکن است در تولید هورمون تیروئید بدن اختلال ایجاد کند.
در یک مطالعه‌ی موردی منتشر شده، یک خانم بعد از مصرف یک نوشیدنی سالم حاوی مقادیری از سویا برای ۶ ماه، دچار کم کاری شدید تیروئید شد. وضعیت او بعد از قطع نوشیدن و مصرف داروی جایگزین کننده‌ی هورمون تیروئید، بهبود یافت.
غذاهایی که حاوی سویا هستند عبارت‌اند از:
- شیر سویا
- سویا سس
- سویای نارس (سویای سبز و تازه)
- توفو (خمیر سویا که سفید و پنیر مانند است)
- میسو (نوعی فراورده تخمیری سویا که به نام چیانگ در چین شناخته می شود).
خوراکی‌های فرآوری شده
باید از مصرف غذاهای فرآوری شده که سرشار از کالری بوده و حاوی مواد مغذی و مفید کمی هستند خودداری کرد. این نوع خوراکی‌ها نیز اضافه وزن را بیشتر می‌کنند.
نمونه‌هایی از این خوراکی‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- غذاهای فست فود
- هات داگ
- دونات
- کیک‌ها
- کلوچه
نکات دیگری در رابطه با رژیم غذایی
غذاها و مکمل‌های بخصوصی می‌توانند تأثیر داروهای کم کاری تیروئید را کمتر کنند.
داروها و مکمل‌هایی که در پایین نام می‌بریم، ممکن است در جذب هورمون تیروئیدی در بدن اختلال وارد کنند:
- آنتاسیدها یا داروهای کاهنده‌ی اسید
- مکمل‌های کلسیم
- مکمل‌های آهن
- غذاهایی با فیبر بالا، مانند برن فلکس (صبحانه‌ای شبیه به کورن فلکس)، فیبرهای نوشیدنی یا خوراکی بسته بندی شده
- غذاهای سرشار از ید
- غذاهایی بر پایه‌ی سویا
افرادی که به طور معمول این داروها، مکمل‌ها یا غذاها را مصرف می‌کنند باید درباره‌ی بهترین راههای مدیریت و کنترل داروها و سطح هورمون تیروئیدشان با پزشک خود صحبت کنند.
برنامه‌ی غذایی ۷ روزه برای کم کاری تیروئید
بهترین رژیم غذایی برای بیمار مبتلا به هیپوتیروئیدیسم میتواند حاوی میوه‌ها و سبزیجات فراوان، پروتئین‌های کم چرب و مقدار متوسطی از کربوهیدرات‌های سالم باشد.
در اینجا به یک نمونه از یک برنامه غذایی یک هفته‌ای برای فرد مبتلا به کم کاری تیروئید، می‌پردازیم:
شنبه
- صبحانه- تخم مرغ هم زده با پنیر چدار و نان تست بدون گلوتن یا نان گندم سبوس دار
- ناهار: سالاد با میگوی گریل شده
- شام: گوشت گاو تفت داده شده با سبزیجات و برنج قهوه‌ای.
یکشنبه
- صبحانه: بلغور جو به همراه توت (هر نوع توت)
- ناهار: سالاد با گوشت مرغ گریل شده و تخم کدو
- شام: ماهی سالمون پخته شده با سبزیجات کباب شده
دوشنبه
- صبحانه: املت با قارچ، کدو سبز و پنیر
- ناهار: سوپ لوبیا با نان گندم سبوس دار یا نان بدون گلوتن.
- شام: خوراک گوشت گاو با فلفل و پیاز و نان ذرت (نوعی غذا به نام فاهیتای گوشت گاو)
سه‌شنبه
- صبحانه: ماست یونانی ساده با گرانولا (از جو دو سر و گندم و کنجد و عسل و قطعات میوه‌های خشک و غیره درست شده و بیشتر برای صبحانه خورده می‌شود)
- ناهار: ساندویچ بوقلمون و پنیر روی نان سبوس‌دار یا بدون گلوتن
- شام: جوجه کباب شده یا لوبیای پخته
چهارشنبه
- صبحانه: اسموتی با ماست، موز و توت فرنگی
- ناهار: تن ماهی با نان سبوس‌دار یا نان بدون گلوتن
- شام: استیک گریل شده با سالاد
پنج شنبه
- صبحانه: غلات صبحانه غنی شده با ماست و میوه
- ناهار: برگر بوقلمون روی نان سبوس‌دار یا نان بدون گلوتن
- شام: ماهی سرخ‌شده یا برنج قهوه‌ای و سبزیجات
جمعه
- صبحانه: کوکوی گوشت دار با سبزیجات
- ساندویچ سالاد مرغ با نان سبوس‌دار یا نان بدون گلوتن
- شام: میگوی کبابی سیخ زده با فلفل دلمه‌ای
نکاتی برای کاهش وزن در شرایط ابتلا به هیپوتروئیدیسم
افراد مبتلا به هیپوتروئیدیسم یا همان کم کاری تیروئید متوجه می‌شوند که بیشتر و راحت‌تر از افراد دیگری که به این مشکل دچار نیستند، ممکن است اضافه وزن پیدا کنند. دلیل این امر آن است که کم کاری تیروئید میتواند متابولیسم بدن را کاهش دهد.
فرد مبتلا به کم کاری تیروئید باید روی یک رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه‌ها، سبزی ها و پروتئین‌های کم‌چرب تمرکز کند. این غذاها، کم‌کالری هستند و کمک می‌کنند تا فرد به مدت طولانی‌تری احساس سیری کند و این امر خود میتواند به این افراد کمک کند تا خود را در وزن مناسبی نگه دارند.
انجام ورزش‌های منظم ایروبیک و هوازی با شدتی متوسط تا زیاد میتواند به افزایش متابولیسم بدن و در نتیجه کاهش وزن کمک کند. انجام فعالیت‌های بیشتر نیز میتواند منجر به بهبود انرژی بدن و خواب شود.
گاهی اوقات، ممکن است فرد در هنگام مصرف داروهایی برای درمان هیپوتیروئیدیسم، کمی کاهش وزن داشته باشد – معمولاً حدود ۱۰ درصد.
