انواع پرکاری تیروئید در کودکان
پرکاری تیروئید انواع مختلفی دارد که شایع ترین انواع آن به شرح زیر می‌باشند:
بیماری گریوز
بیماری گریوز زمانی به وجود می‌‌آید که سیستم ایمنی کودک به تولید آنتی بادی‌های بپردازد که به سلول‌های تیروئید می‌چسبند و باعث میشوند به تولید بیشتری از هورمون‌های تیروئید بپردازد. آنتی بادی‌هایی که ایمونوگلوبین تحریک کننده تیروئید نام دارند به گیرنده هورمون تحریک کننده تیروئید متصل میشوند و باعث تحریک و تولید غیر عادی هورمون تیروئید خواهند شد. بیماری گریوز در مقایسه با کم کاری خود ایمنی تیروئید شیوع کمتری دارد. این اختلال در میان دختران شایع تر از پسران است و شیوع آن در میان نوجوانان بیشتر است. بیماری گریوز از اسم یک دکتر ایرلندی به نام دکتر رابرت گریز گرفته شده است که برای اولین بار در اوایل قرن ۱۹ به توصیف این بیماری پرداخت. بیماری‌های خود ایمنی از قبیل بیماری گریز بیشتر در خانواده‌هایی به وجود می‌‌آید که در آن یک فرد دچار این بیماری شده باشد اما پیش بینی اینکه آیا یکی از اعضای خانواده دچار یک بیماری خود ایمنی میشود یا ممکن است دچار چه نوع بیماری شود کار دشواری است.
پرکاری تیروئید گره دار
پرکاری تیروئید گره دار یک نوع دیگر از پرکاری تیروئید است و زمانی به وجود می‌‌آید که یک یا چند گره در تیروئید کودک شروع به تولید بیش از حد هورمون تیروئید نمایند. در اکثر موارد گره‌های پرکاری تیروئید خوش خیم هستند با این حال اغلب آسپیراسیون برای اطمینان از خوش خیم بودن آنها انجام میشود سپس پزشک فرایند درمان را آغاز خواهد کرد.
التهاب غده تیروئید
التهاب غده تیروئید یا تیروئیدیت یک نوع دیگر از پرکاری غده تیروئید است و زمانی به وجود می‌‌آید که غده تیروئید فرزند شما ملتهب شود و به تولید بیش از حد هورمون تیروئید و آزادسازی آن درون جریان خون بپردازد. اگرچه معمولاً علت بروز التهاب تیروئید مشخص نیست یک نوع نادر از التهاب تیروئید میتواند باعث بروز درد در قطع تیروئید کودک شما شود. در اکثر مواقع التهاب تیروئید یک اختلال بدون درد است و به صورت خود به خود درمان میشود و عملکرد تیروئید به حالت عادی بر خواهد گشت.
طوفان تیروئیدی
طوفان تیروئیدی یک بیماری نادر و خطرناک است که به علت پرکاری تیروئید رخ می‌دهد. این بیماری معمولاً در کودکان رخ می‌دهد و باعث افزایش قابل توجه هورمون‌های تیروئید در بدن میشود. در صورت عدم درمان، میتواند به علایمی مانند تب، دفع آب بدن، اسهال، نامنظم شدن ضربان قلب و حتی خطر مرگ منجر شود.
کودکان مبتلا به طوفان تیروئیدی نیاز به مراقبت‌های درمانی ویژه دارند و معمولاً به بخش مراقبت‌های بیمارستانی منتقل میشوند. درمان این بیماری شامل استفاده از داروهای وریدی، استروئید، ید غیر رادیواکتیو، بتا بلاکرها و داروهای ضد تیروئید میشود. این درمان‌ها با هدف کاهش سطح هورمون‌های تیروئید و کنترل علایم بیماری انجام میشود.
علت پرکاری تیروئید چیست؟
در اکثر موارد پرکاری تیروئید به علت بیماری خود ایمنی پرکاری تیروئید یا همان بیماری گریوز به وجود می‌‌آید. پرکاری تیروئید میتواند به علت عملکرد مستقل یکی از گره‌های تیروئیدی و التهاب غیر خود ایمنی از قبیل عفونت ویروسی یا باکتریایی ایجاد شود.
چگونه بارداری بر پرکاری تیروئید تاثیر می‌گذارد؟
هنوز پزشکان به طور واضح نمی‌‌دانند که آیا بارداری باعث بدتر شدن پرکاری تیروئید میشود یا این باعث میشود که روند درمان در زنان مبتلا به این اختلال پیچیده شود.
چگونه پر کاری تیروئید بر بارداری تاثیر می‌گذارد؟
پرکاری تیروئید میتواند تأثیرات زیادی بر مادر و جنین داشته باشد. تحقیقات نشان داده است که زنان باردار مبتلا به پرکاری تیروئید با خطرات بیشتری مانند فشار خون بالا روبرو هستند. آنتی بادی‌های تحریک کننده تیروئید می‌توانند باعث زایمان زودرس، متولد شدن جنین قبل از ۳۷ هفته، و وزن کم جنین شوند و همچنین ریسک بروز بیماری گریوز چشمی در جنین را افزایش دهند. اگرچه بیماری گریوز جنینی یک اختلال نادر است، اما حدود یک درصد از کودکانی که از مادران مبتلا به فعال یا دارای سابقه بیماری به دنیا می‌آیند ممکن است به این بیماری مبتلا شوند و در صورت عدم تشخیص و درمان صحیح، سلامت آنها به خطر می‌افتد.
بهترین راه برای پیشگیری از این مشکلات، مراجعه به پزشک قبل از بارداری است. پزشک میتواند با بررسی سلامت تیروئید شما و در صورت لزوم، اعمال درمان‌های مناسب، اطمینان حاصل کند که شما آمادگی بارداری را دارید. همچنین، در طول دوران بارداری نیز می‌بایست زیر نظر پزشک قرار بگیرید.
اگر قبل از بارداری به پزشک مراجعه نکرده و باردار شده‌اید، باید بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید تا آزمایشات مورد نیاز برای بررسی عملکرد تیروئید انجام شود و در صورت لزوم، تغییرات لازم در داروهای شما صورت بگیرد.
کنترل پرکاری تیروئید در طول دوران بارداری
درمان پرکاری تیروئید در افراد مختلف متفاوت است و به طور کلی هدف از درمان این است که هورمون‌های تیروئید در سطح متعادل قرار بگیرند. درمان این اختلال میتواند شامل موارد زیر باشد:
- بررسی منظم سطح هورمون‌های تیروئید در دوران بارداری
- استفاده از داروهای ضد تیروئید که باعث کاهش سطح هورمون‌های تیروئید در خون میشوند. البته مصرف برخی داروهای خاص بر روی جنین تاثیر می‌گذارد و منجر به بروز نقایص مادرزادی میشوند که نباید مصرف شوند.
- انجام عمل جراحی برای خارج کردن کامل یا بخشی از تیروئید در صورت ابتلا به تیروئید پرکار و گره دار
اگرچه ید رادیو اکتیو یک روش بسیار موثر در درمان پرکاری تیروئید است برای جلوگیری از آسیب دیدگی جنین این روش درمانی در زنان باردار انجام نمیشود. در زنانی که دچار پرکاری تیروئید هستند میتوان با شروع به موقع درمان و و مراجعه به پزشکی که در زمینه درمان این بیماری تخصص دارد شانس یک بارداری سالم را افزایش داد.
علائم و نشانه‌های پرکاری تیروئید در کودکان چیست؟
علائم و نشانه‌های پرکاری تیروئید در کودکان میتواند به صورت خفیف یا شدید به وجود بیاید. در برخی موارد شدت بروز علائم و نشانه‌های پرکاری تیروئید ربطی به سطح هورمون تیروئید دارد. برخی از کودکان از افزایش سطح هورمون تیروئید شکایت دارند حال آنکه برخی دیگر علیرغم علائم بالا بودن شدید هورمون تیروئید علائم و نشانه‌های چندانی ندارند. برخی از علائم و نشانه‌های پرکاری تیروئید به شرح زیر می‌باشند:
- بزرگ شدن غده تیروئید
- افزایش ضربان قلب و احساس تپش آن
- افزایش فشار خون
- لرزش خفیف بدن
- بر هم خوردن تعادل قاعدگی و از دست دادن برخی از دوره‌های پریود در زنان جوان و دختران نوجوان
- التهاب و بیرون زدگی چشم به همراه قرمزی یا قابل مشاهده بودن عروق خونی چشم روی بخش سفید آن، احساس درد در هنگام تکان دادن چشم، ناتوانی در باز کردن کامل پلک
- تغییرات خلق و خو از قبیل عصبانیت و تحریک پذیری و اضطراب
- افزایش سطح فعالیت جسمانی بی قراری و بیش فعالی
- افت کیفیت خواب و خواب ناآرام
- احساس خستگی
- افزایش اشتها با یا بدون افزایش وزن
- افزایش تعداد دفعات مدفوع کردن
- احساس گرما و عدم تحمل گرما
- کاهش عملکرد آموزشی کودک در مدرسه
- اختلال در تمرکز کردن
- احساس توده در گلو
آزمایش و تشخیص پرکاری تیروئید
تشخیص پرکاری تیروئید با انجام معاینات کامل جسمانی و بررسی سابقه پزشکی کودک شروع میشود. پزشک از روش‌های تشخیصی مختلفی برای تشخیص پرکاری تیروئید استفاده می‌کند که به شرح زیر می‌باشند:
- انجام آزمایش خون به پزشک برای کسب اطلاعات لازم در خصوص سطح هورمون‌های تیروئید کمک می‌کند. پرکاری تیروئید در زمان تشخیص داده میشود که سطح هورمون تحریک کننده تیروئید پایین تر از حد طبیعی باشد و سطح هورمون‌های T3 و T4 بالاتر از حد طبیعی باشد. در مراحل اولیه بیماری گریوز سطح هورمون T3 قبل از هورمون T4 افزایش پیدا می‌کند. وجود آنتی بادی‌های گیرنده تیروئید به تایید تشخیص کمک خواهد کرد.
- از اسکن التراسوند برای بررسی غده تیروئید و گره‌های لنفاوی استفاده میشود و در این روش از امواج صدا استفاده میشود که هیچ گونه خطری متوجه کودک نخواهد شد. اطلاعاتی که در خصوص بیماری گویوز به دست آمده است نشان داده که بزرگ شدن غده تیروئید با افزایش سطح گردش خون در غده تیروئید همراه است. اولتراسوند تیروئید بهترین روش برای غربالگری آن و شناسایی گره‌های تیروئیدی است.
- اسکن هسته ای روشی است که در آن به کودک ید رادیو اکتیو داده میشود تا توسط بافت‌های تیروئید جذب شود. برای انجام این تست پزشک مقدار کمی از مواد رادیو اکتیو را به کودک شما می‌دهد سپس به بررسی میزان جذب آن توسط تیروئید میپردازد و الگوی توزیع در رادیو اکتیو در بافت تیروئید را ارزیابی خواهد کرد. در گذشته یافته‌های حاصل از بیماری گریوز شامل جذب و یا رادیو اکتیو و توزیع غیر هماهنگ آن در بافت تیروئید بود.
- آسپیراسیون روشی است که در آن یک سوزن کوچک وارد سلول‌های تیروئید میشود و پزشک به تهیه نمونه میپردازد. معمولاً این تست فقط زمانی انجام میشود که در هنگام انجام اسکن التراسوند از تیروئید تعدادی گره دیده شده باشد. این روش برای تشخیص خوش بینی یا بدخیمی گره‌های تیروئیدی بسیار مفید است.
درمان پرکاری تیروئید در کودکان
با توجه به علت پرکاری تیروئید کودکان میتوان از روش‌های درمانی زیر استفاده کرد:
- مصرف داروهای ضد تیروئید
- ید درمانی
- انجام عمل جراحی برای برداشتن کامل تیروئید یا بخشی از آن
داروهای ضد تیروئید
در اکثر موارد پس از تشخیص پرکاری تیروئید کودکان و نوجوانان دارو درمانی با قرص متی مازول شروع میشود. در افرادی که با علائم و نشانه‌های شدید از قبیل بالا رفتن ضربان قلب و تپش قلب و اضطراب مواجه هستند پزشک به تجویز یک نوع دارو میپردازد که بتا بلاکر نام دارد و برای درمان کاهش علائم و نشانه‌های کودک شما تجویز میشود تا داروهای تیروئید اثر خود را بگذارند. بیش از ۵۰ درصد از بیماران با این داروها درمان میشوند و معمولا شرایط آنها پایدار می‌گردد. متاسفانه ۳۰ تا ۴۰ درصد از بیمارانی که علائم آنها پایدار شده است دوباره دچار پرکاری تیروئید میشوند. کنترل پرکاری تیروئید در بیمارانی که بسیار جوان هستند و سطح هورمون‌های آنها در مرحله تشخیص بسیار بالا است دشوار می‌باشد. احتمال آنکه این افراد به طور کامل بهبود پیدا کنند کم است و باید تحت نظر یک متخصص غدد قرار داشته باشند تا مشکل آنها کنترل شود. کودکانی که دچار پرکاری تیروئید هستند و ممکن است به روش‌های درمانی دیگری نیاز داشته باشند به شرح زیر می‌باشند:
- کودکانی که تحمل داروهای ضد تیروئید را ندارند.
- کودکانی که مشکل آنها با روش‌های درمانی رایج کنترل نمیشود.
- کودکانی که علیرغم یک دوره طولانی درمان بهبود پیدا نکردند.
ید درمانی
ید درمانی یکی از دو روش موجود برای درمان دائمی‌پرکاری تیروئید است که به تخریب غده تیروئید کودک میپردازد. برخی از مزایای ید درمانی به شرح زیر می‌باشند:
- یک داروی خوراکی است.
- نیاز به عمل جراحی ندارد به همین دلیل ریسک بیهوشی و تشکیل بافت اسکار مطرح نخواهد شد.
ید درمانی برای همه افراد توصیه نمیشود. برخی از خطرات و نگرانی‌هایی که در این خصوص وجود دارد به شرح زیر می‌باشند:
- معمولاً حدود دو تا سه ماه طول می‌‌کشد تا پرکاری تیروئید درمان شود.
- برای افراد زیر ۵ تا ۱۰ سال توصیه نمیشود.
- میتواند باعث بدتر شدن بیماری چشمی مرتبط با گریوز شود.
- یک روش درمانی سودمند برای بزرگ شدن غده تیروئید نیست و ممکن است بیمار به چند بار ید درمانی نیاز داشته باشد.
- برای کودکانی که هم بیماری گریوز و هم گره تیروئیدی دارند توصیه نمیشود.
- معمولاً برای درمان پرکاری گره‌های تیروئیدی در کودکان استفاده نمیشود.
جراحی برداشتن تیروئید
عمل جراحی برداشتن تیروئید دومین روش دائمی برای درمان پرکاری تیروئید محسوب میشود. لوبکتومی یا برداشتن نیمی از تیروئید در بیمارانی که دچار گره‌های خودکار هستند استفاده میشود. تیروئیدکتومی کامل یا برداشتن کامل غده تیروئید برای درمان بیماران مبتلا به گریوز توصیه میشود که در این روش جراحی تیروئید کودک به طور کامل برداشته میشود اما در لوبکتومی بخشی از غده تیروئید خارج میشود و اغلب از این روش برای درمان گره‌های تیروئیدی استفاده می‌گردد. برخی از مزایای این روش‌های جراحی به شرح زیر می‌باشند:
- هر دو به سرعت باعث درمان پرکاری تیروئید میشوند. در برداشتن کامل غده تیروئید دیگر نیازی به جراحی دوم نیست.
- هیچ خطری در ارتباط با بدتر شدن بیماری تیروئید چشمی وجود ندارد.
- جراحی تیروئیدکتومی در کودکانی که هم بیماری گریوز دارند و هم گره تیروئید دارند توصیه میشود.
این دو روش جراحی همانند همه عمل‌های جراحی با عوارض و خطراتی مواجه هستند که به شرح زیر می‌باشند:
- ریسک تشکیل بافت اسکار
- ریسک بروز عوارض حاصل از جراحی از قبیل آسیب دیدگی غدد پاراتیروئید که وظیفه کنترل کلسیم را برعهده دارند و نقاط اطراف از قبیل اعصابی که در تولید صدا نقش دارند و از مجرای هوا محافظت می‌کنند تا آب و مایعات و سایر مواد خوراکی وارد ریه‌ها نشوند.
- باید در یک مرکز جراحی تخصصی که سالانه بالغ بر ۳۰ عمل جراحی در آنجا انجام میشود صورت بگیرد و از پزشکان متخصص استفاده شود تا ریسک بروز عوارض جانبی به حداقل برسد.
برای کاهش ریسک بروز عوارض جانبی باید عمل جراحی تیروئید توسط یک جراح با تجربه انجام شود که در سال عمل‌های جراحی مختلفی را برای درمان تیروئید بیماران انجام می‌دهد.
مراقبت‌های بعد از عمل جراحی پرکاری تیروئید شامل چه مواردی است؟
مراقبت‌های بعد از عمل جراحی پرکاری تیروئید کودکان به نوع اختلالی که کودک شما دارد و نوع درمانی که قرار است انجام شود بستگی دارد. اگر کودک شما از داروهای ضد تیروئید استفاده می‌کند به مراقبت‌های بعد از عمل نیاز خواهد داشت تا پزشک از مناسب بودن دوز داروها در دوران رشد کودک اطمینان حاصل کند. در صورتی که کودک شما تحت درمان با ید درمانی یا جراحی برداشتن تیروئید قرارگرفته است به هورمون درمانی نیاز خواهد داشت. اگر در کودک شما جراحی برداشتن بخشی از تیروئید انجام شده است هورمون درمانی ضروری خواهد بود و کودک به روزی یک عدد قرص نیاز دارد و باید هر چند وقت یک بار به پزشک مراجعه کند تا آزمایش بدهد و در صورت لزوم دوز داروهای رو تنظیم گردد.
