دیابت و انواع آن

[sbu_post_image]

دیابت در واقع نوعی اختلال در فرآیند سوخت و ساز(متابولیسم) بدن است. برای این که اغلب سلول‌ها قادر به جذب گلوکز خون باشند، به هورمونی به‌نام”انسولین” نیاز دارند. این هورمون در بدن توسط لوزالمعده(پانکراس) تولید می‌شود. در افراد مبتلا به بیماری دیابت، لوزالمعده قادر به تولید انسولین نیست و یا مقدار انسولین کمی تولید می‌کند.

در رابطه با عملکرد لوزالمعده و دیابت ، ابتلا به دیابت نوع 1 ، سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس را از بین می‌برد. در این شرایط برای کنترل قند خون به تزریق مادام‌العمر انسولین نیاز است.

انواع بیماری دیابت

انواع مختلفی از بیماری دیابتی وجود دارد که تمامی آنها اختلال در عملکرد سلول b وجود دارد ولی در تعدادی از انواع هم پاسخ بدن نسبت به هورمون انسولین کارایی کمتری پیدا کرده است که این وضعیت تحت عنوان مقاومت به انسولین در نظر گرفته می شود. انجمن دیابت آمریکا دیابت را به چهار گروه اصلی تقسیم می کند:

1- دیابت نوع I

2- دیابت نوع دو (II)

3- سایر انواع خاص دیابت

4- دیابت حاملگی

دیابت نوع I

در نوع I که قبلاً با عنوان دیابت وابسته به انسولین و یا دیابت جوانی از آن یاد می شد، سیستم ایمنی خود بیمار به سلول های b خودش حمله کرده و آنها را تخریب می کند که این واکنش را به عنوان بیماری خود ایمنی می شناسند. بیمار برای کنترل قند خون خود نیاز به تزریق انسولین دارد. بسیاری از بیماران مبتلا به این نوع دیابت لاغر هستند.

دیابت نوع II

دیابت نوع 2 که قبلاً از آن به عنوان دیابت بزرگسالی و یا غیر وابسته به انسولین یاد می شد و شایعترین نوع دیابت هم می باشد. مقاومت نسبت به انسولین وجود دارد که سبب می شود که بدن به انسولین بیشتری برای کاهش قند خون نیاز داشته باشد. بیماران دیابت نوع 2 همچنین درجاتی از فقدان سلول های بتا در جزایر پانکراس را دارا می باشد ولی به وسعت نوع I نمی باشد. بسیاری از مبتلایان به این نوع دیابت اضافه وزن دارند و یا چاق هستند.

دیابت نوع III

نوع ناشایع تر دیابت است که برای اختلال عملکرد سلول های بتا و یا اختلال عملکرد انسولین علت مشخصی وجود دارد. برخی از این علل دخیل بسیار نادر هستند بنابراین بهتر است که ما فقط راجع به دلایل شایع تر صحبت کنیم:

دیابت در اثر جهش های ژنی

دیابت جوانان در هنگام بلوغ (MODY) به نوعی از دیابت اطلاق می شود که در سنین کودکی و یا نوجوانی (قبل از 25 سالگی) بروز می کند و نحوۀ ارث آن هم با الگوی اتوزومی غالب است که سبب می شود که اگر فردی مبتلا به آن باشد نیمی از بچه هایش هم به این بیماری مبتلا خواهند شد. در حدود یک درصد بیماران مبتلا به دیابت MODY دارند. برای این نوع دیابت، 6 نقص ژنتیکی کشف شده است. یکی از این نقص ها که سبب ایجاد MODY2 می شود در ژنی است که سبب می شود سلول های بتا سطح گلوکز خون را حس کنند (ژن گلوکنیاز) و در نتیجه سبب تنظیم رها سازی انسولین از این سلول ها می شود. MODY2 را می توان به آسانی توسط داروهای خوراکی که سبب تحریک رهاسازی انسولین می شود درمان کرد. بیماران مبتلا به این نوع معمولاً چاق نیستند. در حدود یک درصد بیماران دیابتی یک نقص ژنتیکی در میتوکندری (ماشین تولید انرژی سلول) دارند که سبب مرگ زودرس سلول های بتای آنها می شود. از آنجایی که میتوکندری همیشه از مادر به ارث می رسد، این نوع دیابت همیشه از مادر به ارث می رسد. این جهش در میتوکندری همچنین سبب تخریب سلول های عصبی گوش می شود و سبب می شود که بسیاری از بیماران مبتلا با این نوع ناشنوا باشند.

دیابت حاصل از مصرف دارو

اگر فردی عملکرد کاهش یافته سلول B را داشته باشد، استفاده از داروهایی که سبب کاهش کارایی انسولین و یا کاهش بیشتر عملکرد سلول B می شوند می توانند در فرد ایجاد دیابت کنند و برای مثال، استروئیدها مثل پردنیزولون و دگزامتازون که برای سرکوب التهاب استفاده می شوند می توانند سبب افزایش سطح گلوکز خون شوند. نیاسین نیز دارویی است که جهت کاهش تری گلیسیرید و بالا بردن HDL استفاده می شود نیز سبب کاهش کارایی انسولین و افزایش سطح گلوکز خون می شوند. داروهایی که سبب سرکوب سیستم ایمنی بعد از پیوند اعضا می شوند نیز سبب مقاومت به انسولین و هم سبب کاهش عملکرد سلول های بتا می شوند که در نهایت منجر به بروز دیابت خواهد شد.

دیابت حاملگی

حاملگی سبب افزایش نیاز بدن به انسولین می شود. دیابت وقتی ایجاد می شود که خانم حامله ظرفیت محدودی از لحاظ عملکرد سلول های بتا داشته باشد بطوریکه نتواند به این نیاز افزایش یافته انسولین پاسخ دهد که سبب ایجاد دیابت حاملگی می شود. اغلب سطح گلوکز خون بعد از حاملگی به سطح طبیعی برمی گردد ولی بیمار در ریسک بالاتری از لحاظ ابتلا به دیابت نوع II در آینده خواهد بود. عوارض کوتاه مدت بیماری در اثر سطح بالای گلوکز خون در طی ساعت ها، روزها و هفته ها ایجاد می شود. در حالیکه عوارض طولانی مدت در اثر سطح بالای گلوکز خون در طی سال ها ایجاد می شود.

منبع: هفت سیب