بدن هر زنی دارای موهای زائد است، ولی در برخی از زنان این موها قابل مشاهدهتر هستند و در برخی رشد موها در صورت اتفاق میافتد. هیرسوتیسم یا پرمویی در زنان به وضعیتی گفته میشود که فرد دچار رشد بیش از اندازه مو شود. درمان هیرسوتیسم در زنان با معاینه فیزیکی بیمار توسط پزشک آغاز میشود تا پزشک تعیین کند که آیا رشد مو بعلت وجود یک عارضه پیش زمینهای است یا دلایل دیگری دارد. در تمام موارد، برخی از زنان سعی میکنند تا با شیو کردن، از ریشه کندن، وکس انداختن استفاده از پمادهای موبر پرمویی را پنهان کنند.
پرمویی میتواند ناشی از یک عارضه پیش زمینهای پزشکی باشد، از جمله:
· سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) که یک اختلال هورمونی است.
· هیپرپلازی آدرنال، اختلالی که بر تولید هورمونهای استروئید تأثیر میگذارد
· هایپرآندروژنیسم ایدیوپاتیک، عارضهای که در آن بدن بیش از اندازه آندروژن تولید میکند
· تومورهایی که هورمونهای اضافی ترشح میکنند
· اختلالات تیروئیدی که بر سطح هورمون اثر میگذارد
مگر در شرایطی که علت پرمویی ناشی از یک عارضه پزشکی پیش زمینهای باشد، در حالت معمولی هیرسوتیسم از نظر پزشکان یک مشکل پزشکی نیست.
علل پرموئی موهای زائد بدن
وجود مقداری مو روی بدن هم در زنان و هم در مردان طبیعی است. هورمونهایی موسوم به آندروژنها اصلیترین دلیل رشد موهای بدن هستند. پزشکان از آندروژن با عنوان هورمونهای مردانه یاد میکنند، ولی این هورمونها هم در مردان و هم در زنان تولید میشود. زمانی که بدن زن آندروژن بیش از اندازه تولید کند، موی بیشتری نسبت به حالت طبیعی رشد خواهد کرد. عارضههای پزشکی مختلفی میتوانند باعث شوند که بدن آندروژن زیادی تولید کند. سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) شایعترین علت رشد بیش از حد مو روی بدن در زنان است. سندروم تخمدان پلی کیستیک به عدم تعادل هورمونی گفته میشود که باعث میشود بدن مقدار زیادی آندروژن تولید کند.
پزشکان دقیقاً علل سندروم تخمدان پلی کیستیک را نشناختهاند، ولی بیماران میتوانند علائم بالینی این بیماری را با قرصهای کنترل زاد و ولد یا سایر درمانهای هورمونی کنترل کنند.
علل کمتر شایع پرمویی در زنان عبارتند از:
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال مجموعه اختلالی نادری است که بر غدد فوق کلیوی اثر میگذارد و باعث بروز علائم بالینی شدیدی میشود. زمانی که غدد فوق کلیوی به درستی کار نکنند، بدن هورمون آندروژن بیش از اندازهای تولید میکنند.
پزشکان برای پیدا کردن عارضههایی که باعث هیپرپلازی آدرنال میشوند غربالگری را از سنین پایین شروع میکنند ولی تشخیص موارد خفیف این بیماری تا بلوغ بیمار امکان پذیر نخواهد بود.
تومورها
۰٫۲ درصد از موارد هیرسوتیسم ناشی از تومورهایی است که آندروژن ترشح میکنند. موی بدن در این موارد به سرعت رشد میکنند و شاید علائم بالینی دیگر نیز از جمله وجود توده در شکم یا لگن بروز نماید.
دارو
برخی از داروها باعث رشد موی اضافی میشود. زنانی که پس از مصرف داروی جدید متوجه رشد موی جدید میشوند باید این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارند.
برخی از داروهایی که به هیرسوتیسم مرتبط هستند عبارتند از:
· داروهای ضد افسردگی
· برخی از آنتی بیوتیکها
· داروهای خواب
· هورمونها، از جمله استروژن و تستوسترون، بعلاوه داروهایی که تولید هورمون را تغییر میدهند
هیپرپرولاکتینمی
هیپرپرولاکتینمی عارضهای است که باعث میشود بدن مقدار زیادی هورمون پرولاکتین تولید کند. پرولاکتین مسئول تولید شیر مادر در دوران شیردهی زنان است. زنان مبتلا به این عارضه حتی وقتی که در دوره شیردهی هستند تولید شیر در بدن آنها قطع نمیشود.
برخی از مبتلایان به هیپرپرولاکتینمی دچار ناباروری میشوند یا ممکن است دوره پریودی را تجربه نکنند.
اختلالات تیروئیدی
تیروئید هورمونهایی تولید میکند که به تنظیم متابولیسم و حرارت بدن کمک مینماید. هنگامی که تیروئید دچار بدکاری میشود، تعادل هورمونها در بدن به هم خورده و باعث رشد بیرویه موهای بدن میشود.
سایر علل
گاهی اوقات هیروتیسم علت مشخصی ندارد و پزشکان نمیتوانند هیچگونه شواهدی را مبنی بر وجود یک اختلال زمینهای پیدا کنند. زمانی که یک عارضه دلیل مشخصی نداشته باشد، از آن عارضه تحت عنوان ایدیوپاتیک یاد میشود. هایپرآندروژنیسم ایدیوپاتیک عارضهای است که در بدن مبتلایان به آن، آندروژن بسیار زیادی بدون هیچ دلیل مشخصی تولید میشود. هیرسوتیسم ایدیوپاتیک هنگامی اتفاق میافتد که بدن موهای بسیار بیشتری نسبت به حالت طبیعی تولید کند و هیچ دلیل مشخصی برای آن وجود نداشته باشد. هنگامی که علت پرمویی ناشناخته است، ممکن است علت ژنتیکی داشته باشد.
رشد موی “طبیعی” و “غیرطبیعی” در زنان
مقیاسی برای رشد مو میتواند به پزشکان کمک کند تا رشد بیش از اندازه موی بدن را تشخیص دهند. تعیین کردن آنچه که رشد بیش از اندازه موی بدن در نظر گرفته میشود میتواند دشوار باشد. بطور معمول زنان در سرتاسر بدن خود موهای ظریفی دارند، از جمله روی صورت. بسیاری از زنان هم موهای تیرهتر و ضخیمتری را در ناحیه شکم، چانه و قفسه سینه خود دارند.
مقیاس فریمن – گالوی بسته به مقدار رشد مویی که در هر نقطه از بدن بیمار وجود دارد، یک امتیاز را برای هر بیمار در نظر میگیرد. بر طبق این مقیاس، موی نازک “طبیعی” است، همانطور که وجود چند تار موی ضخیم طبیعی است. وقتی که مو در بسیاری از نقاط بدن ضخیم باشد، باحتمال زیاد مشکلی وجود دارد. در یک پژوهشی که در سال ۲۰۱۱ انجام شد، مدل سادهتری پیشنهاد شده است که با آن میتوان طبیعی بودن یا نبودن رشد مو را ارزیابی کرد. در این پژوهش پیشنهاد شده است که رشد مو در ناحیه چانه، بالای شکم و زیر شکم بررسی شود.
برای هر یک از این نواحی نمرهای بین ۰ تا ۴ داده میشود که هر نمره به ترتیب زیر توصیف میگردد.
· ۰: بدون رشد مو
· ۱: رشد موی نازک یا چند تار مو
· ۲: رشد موی ضخیمتر و متراکمتر
· ۳: رشد موی بسیار ضخیم و متراکم
· ۴: رشد مو با الگوی مردانه
سپس پزشک با جمع زدن این اعداد به عددی میرسد که اگر از ۸ بالاتر باشد نشان دهنده رشد موی بیش از اندازه یا هیرسوتیسم است.
تشخیص پرموئی در زنان
اگر معاینات اولیه نشان دهنده که زن دارای رشد موی بیش از اندازهای است، بعد از آن پزشک باید علت آن را مشخص کند.
آزمایشات عبارتند از:
· آزمایش خون برای اندازه گیری آندروژنو سطح دیگر هورمونها
· رسم نمودار عادات ماهیانه بیمار و رسیدن به یک نقشه تخمک گذاری با جزئیات بالا
· آزمایشات تصویربرداری برای بررسی وجود تومور و سایر موارد رشد بافت
گزینه های درمانی طبیعی
درمانهای طبیعی میتواند به از بین بردن رشد موی ناخواسته ناشی از سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) کمک کند.
این درمانها عبارتند از:
· تغییرات رژیم غذایی: برای زنانی که نسبت به انسولین مقاوم هستند، کاهش مصرف شکر و کربوهیدارتها موثر خواهد بود. برخی از زنان از رژیمهایی غذایی مختص سندروم PCOS پیروی میکنند، ولی تحقیقات کمی بر روی نحوه اثر گذاری این رژیمهای غذایی صورت گرفته است.
· کنترل وزن: کاهش وزن میتواند به کنترل بسیاری از علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک ( PCOS) کمک کند. برای بسیاری از زنان، ترکیب صحیح رژیم غذایی و ورزش کلید موفقیت است.
· حمایت سلامت روانی: سندروم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال پیچیده است که ظاهر، باروری و سلامت زن را دستخوش تغییرات میکند. بسیاری از زنان گروههای حمایتی، مشاوره درمانی و صحبتهای انگیزشی را در این دوران بسیار موثر خواهند یافت.
روشهای از بین بردن مو، مثل شیو کردن یا استفاده از پمادهای موبر میتواند موثر باشد. هرچند این روشهای علت پیش زمینهای رشد بیش از اندازه مو را برطرف نمیکند. زنانی که علت هیرسوتیسم در آنها تشخیص داده نشده و زنانی که علت پیش زمینهای این عارضه در آنها تشخیص داده شده است باید درباره درمان پزشکی با پزشک خود صحبت کنند.
درمانهای پزشکی برای رشد بیش از حد موها
پزشک نسبت به علت پرمویی، درمانهایی را برای رشد بیش از اندازه مو توصیه خواهد نمود. درمانهای پزشکی میتواند به درمان رشد موی بیش از اندازه یا ناخواسته ناشی از سندروم PCOS کمک کند. بسیاری از زنان گزارش کردهاند که مصرف قرصهای ضد باروری به تنظیم هورمونها و عادت ماهیانه آنها کمک کرده و در عین حال رشد موی این دسته از افراد را کاهش داده است. دسته دیگری از زنان هم نیاز دارند تا با مصرف انسولین دیابت خود را کنترل کنند.
دیگر درمان پزشکی عبارتست از مصرف اسپیرونولاکتون، دارویی که میتواند اثرات برخی هورمونهای خاص را کنترل کند. زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) که میخواهند باردار شوند به درمان با هورمونهای مصنوعی نیاز دارند تا باعث تخمکگذاری در بدن آنها شود. در مورد زنانی که به عارضهای بغیر از سندروم PCOS مبتلا هستند، درمان به نوع اختلال آنها، سابقه پزشکی وی و سایر عوامل بستگی دارد.
با درمانهای هورمونی میتوان تعادل هورمونی را بازگرداند، ولی با این حال شاید بیمار نیاز به درمانهای دیگری هم داشته باشد. برای مثال، وقتی توموری آندروژن تولید میکند، پزشکان باید تومور را با جراحی خارج کنند.
