جهان پزشکی درباره ی دیابت در طی سالهای اخیر مطالبی را تجربه کرده است. به دلیل بازرسی و اکتشاف اولیه وبرنامه های درمانی مناسب، اکثر دیابتی ها امروزه زندگی پرباری دارند. بیشتر افراد به مدت ۲۰، ۳۰ یا حتی ۵۰ سال یا بیشتر بیماری دیابتف دارند. از طرف دیگر این بیماری می تواند به تمام قسمت های بدن یعنی عضوها، بافتها و رگ های خونی اثر کند و افراد دیابتی بیش از افراد غیر دیابتی از برخی مسائل تندرستی رنج می برند. برخی از مسائل مربوط می شود به اینکه شدت بیماری چقدر است و چه مدت این بیماری را داشتید. با وجود این، مهمترین مورد نحوه ی خوب کنترل کردن آن است. بیشتر مسائل از طریق کنترل خوب گلوکز می تواند جلوگیری یا کم شود. به خاطر بسپارید که اگر چه بیشتر افراد ممکن است سرانجام عوارض و عواقب دیابت را توسعه دهند، شما ممکن است این کار را نکنید. دیابت بیماری پیچیده ای است که در هر فرد به طور متفاوت اثر می کند. تصور می کنیم دانستن مطالب و اطلاعات زیاد درباره ی این که چگونه این بیماری در بدن اثر می کند ممکن است برایتان مفید باشد.
سیستم گردش خون
قلب و رگهای خونی در کنار یکدیگر سیستم گردش خون را می سازند. همچنانکه قلبتان می تپد، خون و غذا (شامل گلوکز) را از طریق سیستم رگهای خونی، لوله های فنری مانندی که خون را به هر قسمت از بدنتان و پشت قلبتان هدایت می کنند پمپاژ می کند. قلب خونه را از سرخرگها گرفته و به سیاهرگها بر می گرداند. رگهای خونی کنار قلبتان بزرگ هستند، تقریباً به بزرگی شستتان است، سپس همچنانکه خون به قسمت های مختلف بدن می رود شبیه درختی به شاخ های کوچک و کوچکتر، شاخه ها و ترکه منشعب می شوند. کوچکترین شریانها، سرخرگها نامیده می شود که به مویرگهای بسیار کوچکی تقسیم می شوند. مویرگها در میان تمام سلول های بدن، از طریق دیواره های نازکشان مواد مغذی و اکسیژن را مستقیماً به سلول های اطراف رها می کنند. در همان موقع، مویرگها دی اکسیدکربن و سایر مواد زائد را از سلولها گرفته و آنها را کوچکترین وریدها که منتهی به سیاهرگ بزرگی است و پشت قلب عبور می دهند. این شبکه ی ارتباطی رگهای خونی در حدود ۷۰۰۰۰ میال طول دارد.
شریانهای بزرگ و تصلب شرائین
تصلب شرایین به فرآیند کلی جایی که فقدان قابلیت ارتجاع و سفت شدن شریانها اتفاق می افتد روی می دهد. Atherosclerosis نوعی به خصوص از تصلب شرائین است. یعنی محلی که اندوخته های چربی دار جمع شده، داخل شریان را باریک می کند. در طی سالها، مواد چربی دار به رگهای گردش خون حمل شده و در داخل دیواره های شریانهای بزرگ شروع به چسبیدن می کند. ماده ی چربی با گذر زمان ساخته شده، شکل گرفته و شریانهای داخل باریک و سفت می شود. شریانهای باریک شده برای رها کردن خون و اکسیژن کافی به سلول های مختلف، بافتها و عضوهای بدن زمان دشوارتری در پیش دارند. بدون غذای مناسب، سلول ها ممکن است از بین بروند و عضوها و اندام های بدن احتمالاً عقیم شوند. تصلب شرائین، یا سفت شدن شریانها یک مسئله و معضل است. شریانهایی که در اثر تصلب شرائین آسیب می بینند آنهایی هستند که منتهی به قلب، مغز و پاها می شود. هنگامی که جریان خون به وسیله ی شریانهای باریک شده به طور وسیعی کاهش یافته یا کاملاً در اثر لخته شدن خون، جریان خون قطع شده، نتیجه می تواند منتهی به حمله ی قلبی، ضربه یا فقدان جریان خون در پاها منجر شود. تصلب شرائین به آهستگی به انسان روی می آورد و با افزایش سن پیشرفت می کند. تصلب شرایین در افراد دیابتی سریعتر از افراد غیر دیابتی ترقی می کند. بیماران مبتلا به دیابت دو برابر سایر افراد، در معرض حمله قلبی یا ضربه هستند.
فشار خون بالا
همچنانکه خون از میان بدن عبور می کند، فشار درون دیواره های داخلی شریان می گذارد. هر زمانی که قلب منقبض می شود، فشار بالا می آید و در زمان استراحت فشار پایین می آید. فشار خونتان در طی روز متفاوت است. برای مثال بعد از خوردن غذای سنگین، و هنگامی که به طور هیجانی مضطرب هستید، فشار خون بالا می آید. در اوقات دیگر، هنگام استراحت یا دراز کشیدن فشار خون پایین می آید. گاه گاهی در دوره های کوتاه مدتی که فشار خون بالا می آید مسئله ساز نیست. اگر فشار خون به طور ثابت بالا باشد مسائل پیشرفت می کند. در چنین حالتی به آن بیماری فشار خون یا فشار خون بالا نامیده می شود. اکثر دیابتی ها دارای فشار خون بالا هستند. هم دیابت کنترل نشده و هم فشار خون بالا، عامل خطر مهمی در بیماری قلبی هستند. اگر دارای فشار خون بالا هستید، درمان آن بسیار مهم است. فشار خون بالا تقریباً همواره می تواند، به وسیله ی دارو پایین آورده شود. کم کردن وزن نیز می تواند کمک به پایین آوردن فشار خون کند، چون اکثر دیابتی ها دارای اضافه وزن هستند، با رژیم غذایی مناسب و کاهش وزن، فشار خونشان اغلب پایین می آید.
رگهای خونی کوچک
دیابت همچنین سبب تغییراتی در دیواره های رگهای خونی کوچک سراسر بدن، به ویژه در چشم ها و کلیه ها می شود. همچنانکه بیماری پیشرفت می کند، دیواره ها ضخیم تر اما ضعیف تر و شروع به سوراخ شدن می کند. این تغییرات به چگونگی شدت بیماری و اینکه چه مدت این بیماری را داشتید ارتباط پیدا می کند. نتایج جدی معمولاً در طی سالها روی نمی دهند. مطالعات نشان می دهد که از طریق کنترل دقیق خون مسائل و معضلات رگهای خونی کوچک ممکن است کم یا جلوگیری شود.
بیماری های کلیوی
بیماری و ناتوانی کلیوی می تواند نتیجه ی تعدادی از علت هایی شود که به بیماری دیابت متصل شده است. اگر تصلب شرائین، رگهای خونی بزرگ را باریک یا مسدود کرده، کلیه ها خون کافی برای انجام وظایفش دریافت نمی کند. اگر بیماری دیابت به رگهای خونی کوچک اثر کرده که شبکه ای با یکدیگر مانند صافی هایی عمل می کند، کلیه ها به طور مؤثر نمی تواند عمل تصفیه را انجام دهد و احتمالاً عاقبت از کار افتاده می شوند. با وجود این ممکن است زمان طولانی ۲۰ تا ۳۰ سال یا بیشتر طول بکشد قبل از این که این نتایج نشان داده شود. در ضمن خطر آسیب به کلیه ها در میان افراد وابسته به انسولین نسبت به افراد غیر وابسته به انسولین بیشتر است.
مشکلات مربوط به چشم
اکثر دیابتی ها درباره ی از دست دادن بینایی شان نگرانند. این واقعیت دارد که افراد دیابتی ۲۵ برابر بیشتر در معرض از دست دادن قسمتی یا کل بینایی خود نسبت به افراد غیر دیابتی هستند، اما تقریباً هر کس مقداری از بینایی خود را در زمان سالخوردگی از دست می دهد. آب مروارید و کوری تدریجی در میان افراد مسن معمول است، اما این مسائل ممکن است زودتر و به میزان بالاتر در میان افراد دیابتی ظاهر شود. دیابت منجر به ضایعات بینایی می شود. دیابت سبب تغییراتی در چشم است، مثلاً در ظاهر و شکل عدسی، که می تواند در نامشخص به نظر آمدن یا کج شدن بینایی منتهی شود. هم نامشخص دیدن و هم بینایی به صورت دوبل، ممکن است در طول دوره هایی که میزان قند خون بسیار تغییر می یابد یا در مدت اولین هتفه های درمان اتفاق بیفتد. در واقع نامشخص دیدن یا دیدن به صورت دوبل اغلب یک علامت اولیه در دیابت است. اگرچه در طول این اوقات بینایی ممکن است ضعیف باشد، چنین مسائلی معمولاً آمادگی را مهیا می کند. به دلیل تغییر کردن میزان قند خون آزمایش بصری (مربوط به دیدن) ممکن است نادیده گرفته شود، عینک نباید متناسب باشد مگر اینکه دیابت ثابت و استور باشد. Retinopathy دیابت حالتی است که رگهای خونی بسیار کوچک در شبکیه ی چشم سوراخ می شود، علت آسیب شبکیه ی چشم، بافتی در پشت چشمها است که با می بینید. در نهایت، بیشتر مبتلایان به دیابت احتمالاً درجه ای از Retinopathy را تجربه می کنند. اما این تغییرات بسیار به آهستگی اتفاق افتاده و احتمالاً هرگز به بینایی اثر نمی کند. برخی متخصصان بر این عقیده اند که مراحل اولیه با تنظیم بهتر قند خون اغلب می تواند وارونه (معکوس) شود. مراحل آخر نیز می تواند درمان شود، به این دلیل است که پزشکتان چشمهای شما را به طور منظم معاینه می کند تا هرگونه علائمی از Retinopathy را پیدا کند. به طور خلاصه، اکثر دیابتی ها از بینایی شان کاسته شده، اما اغلب به نقطه ای برخورد کرده که به هیچگونه ضایعه ای نرسیده، در بعضی موارد آسیب های چشمی بهبود یافته. سنی که دچار دیابت شده اید، چه مدت این بیماری را داشتید و چگونگی کنترل آن از عواملی هستند که باید به آن توجه داشت.
سایر مشکلات رگهای خونی
سایر عواقب پیرامون رگهای خونی شامل رانها و پاها است. در میان افراد دیابتی مسائل مربوط به وریدها پنجاه برابر بیش از سایرین است. اگر در تصلب شرائین جریان خون در رانها کم شود ماهیچه های ران ممکن است هنگام راه رفتن دچار گرفتگی عضلات، ضعف وسستی یا ناراحتی شود. اگر خون به طور گسترده ای کم یا کاملاً قطع شود،بافت های نرم بیرونی خون مورد نیازشان را دریافت نمی کنند و این بافت ها شروع به لاغر شدن کرده یا می میرند. رنگ پوست ممکن است تیره یا تیره مایل به آبی شود و عضوی در اثر نرسیدن خون فاصل شود. احتمال قطع عضوی از بدن در اثر فاسد شدن در بیماری دیابت وجود دارد. اما امروزه، قطع عضوی از بدن به ندرت ضروری است. چون بیماری دیابت بهتر از گذشته کنترل می شود. مهارتهای عمل جراحی قادرند هنگامی که درد شدید است یا خون قطع شده، مسیر دوباره ی جریان خون را به پاها برگرداند. تشخیص زودهنگام (به موقع) و توجه اکید در مراقبت از پاها می تواند از مشکلات جلوگیری کند.
بیماری های سیستم عصبی
مجموع کلی سایر عوامل، گذرگاههای (معابر) عصبی سراسر بدن شامل پوست را درگیر می کند. این مشکلات تحت دوره ی مسیر یافته های عصبی توده شده که گاهی اوقات پس آماس نامیده می شود. اما فقط در حدود یک نفر از هر ۱۰ نفر چنین علائم پر دردسر را به طور جدی داراست. بیماری های مربوط به یاخته های عصبی بیشتر در بین افراد دیابتی میان سال و مسن معمول است و به چگونگی شدت دیابت ارتباطی ندارد. اما گاهی اوقات از یک دوره ی ضعیف کنترل شده ی دیابت پیروی می کند. بیماری های مربوط به یاخته های عصبی می تواند در هر جا همراه گذرگاههای عصبی در بدن روی دهد، اما این بیماری بیشتر در رانها، پاها و دستها معمول است. که می تواند ملایم (خفیف) یا کاملاً دردناک باشد این بیماری می تواند گاه گاهی اتفاق بیفتد و یا شب هنگام بدتر شود یا اینکه فقط شب ها به سراغ انسان بیاید. و چگونگی محسوس شدن این بیماری از یک بی حسی به سوزن سوزن شدن اندام خواب رفته به احساس مشتعل شدن احساسات می تواند متفاوت باشد. درد و ناراحتی ناشی از این بیماری می تواند بسیار آزاردهنده باشد. نگرانی بالقوه این است که اگر بیماری مربوط به یاخته های عصبی سبب فقدان احساس در دستها یا پاها شود، می توانید به خودتان آسیب برسانید و آن را حس نکنید. در یک بیماری ناشناخته و علاج ناپذیر، عفونت جدی می تواند شروع شود. برخی موارد این بیماری به سرعت واضح و آشکار و قابل توضیح است در حالیکه بعضی دیگر ممکن است به مدت ماهها یا سالها طول بکشد. اکثر متخصصان احساس می کنند که بهترین پیشگیری کنترل خوب قند خون است.
عفونت ها
معمولاً عفونت های پوستی در بهتر کنترل کردن دیابت نسبت به سایر افراد زیاد جدی نیستند. اگر جریان خون ضعیف است یا اگر بیماری دیابت به خوبی کنترل نشود عفونت های پوستی ممکن است در اغلب موارد روی دهد. افراد سالخورده دیابتی، به ویژه در پاهایشان احتمالاً مسئله دارند. از طرف دیگر، عفونت های ادراری به ویژه در زنان معمول است. عقیده بر این است که قند در ادرار ممکن است تولید باکتری بکند که سریعتر رشد کند. عفونت های ادراری می تواند منتهی به عفونتهای کلیوی شود، اما این موارد می تواند از طریق نگه داشتن میزان قند خون نزدیک به نرمال پیشگیری کند. زنان مبتلا به دیابت در خطر بیشتر عفونتهای مهبلی هستند. این نوع عفونت متمایل به اشتعال ناگهانی قند خون در سطح بالاست. آن می تواند بسیار ناراحت کننده و سوزش آور باشد، اما به طور کلی عکس العمل عفونت به درمان خوب است.
مسائل مربوط به پاها
مبتلایان به بیماری دیابت، نسبت به سایر افراد بیشتر دچار عوارض پاها و پایین رانها می شوند. پاهای شما دورترین قسمت بدنتان هم به قلب و هم به مغز هستند. به دلیل تصلب شرایین همچنانکه پا به سن می گذارید، جریان خون در پاهایتان ممکن است بدتر شود و آسیب های وارده به پاها احتمالاً به آهستگی التیام می یابد. در ضمن اگر دچار بیماری یاخته های عصبی باشید، پاهایتان ممکن است نسبت به درد یا آسیب حساسیت کمتری پیدا کند. اگر آسیبی روی دهد یا اگر عفونتی شروع شود احتمال دارد متوجه نشوید. ترکیب جریان خون ضعیف، حساسیت را کم کرده و آمادگی به عفونت خطر ویژه ای را در مبتلایان به دیابت بوجود می آورد. بوسیله ی محافظت کردن از آسیب ها و عفونتها این مشکلات پیشگیری می شود. کنترل کردن میزان قند خون نیز کمک به پیشگیری از معضلات است. مراقبت از پاهایتان یکی از بهترین کارهایی است که می توانید برای خود و دیابتتان انجام دهید.
نتایج
اگر هیچ کدام از این مسائل برایتان اتفاق نیفتاد، همواره به یاد داشته باشید که ممکن است روی ندهند. آمار بکار رفته از هر گونه، مربوط به تمام افراد مبتلایان به دیابت است و لزوماً با شما ارتباطی ندارد. در مورد این مشکلات با شما گفتگو می کنیم تا به وسیله ی آگاهی، از شما محافظت کرده و کمکی باشیم تا کمی بیشتر درباره ی سرشت پیچیده ی بیماری دیابت آگاهی یابید. بهترین شرط برای خوب زندگی کردن با بیماری دیابت آگاه بودن از بروز احتمالات بدون نگرانی بیش از حد است. بالاخره مراقبت خوب و کافی از بیماری دیابت و تندرستی کلی، بیشتر عامل مؤثری خواهد بود تا اینکه درباره ی چیزی که ممکن است یا احتمال ندارد حتی روی دهد نگران باشیم. به یاد داشته باشید، مطالعات نشان می دهد که اثرات مترقی بیماری دیابت در رگهای خونی کوچک است که می تواند از طریق کنترل خوب قند خون این ضایعات کم شود. همچنین می توانید بر علیه مشکلات رگهای خونی بزرگ بیماری های قلبی به وسیله ی کنترل کردن سایر عوامل خطر، از خودتان مراقبت و محافظت نمایید.
