بیماری دیابت چیست؟

 بیماری دیابت وضعیتی است که بدن برخی غذاها را نمی تواند تحمل کند، به دلیل اینکه موجودی و تولید هورمون انسولین به مقدار کافی نیست. برای درک این بیماری بسیار پیچیده، اجازه دهید شروع به بحث درباره ی آن کنیم که چگونه بدنمان به طور طبیعی غذاهایی را که می خوریم به مصرف می رساند.

مرحله ی سوخت و ساز:

ذای بدنمان در روش های متعددی بکار گرفته می شود. مهمترین طبقات غذایی سه قسمت است که عبارتند از: کربوهیدرات ها: تقریباً در تمام غذاها وجود دارد. اکثر آنها مواد قندی و نشاسته ای است. میوه جات، عسل، نوشیدنی های ملایم از نظر مواد قندی غنی است، در حالیکه نان، غلات و ماکارونی سرشار از نشاسته است. سبزیجات نیز حاوی کربوهیدرات است، اما آنها، هم شامل مواد قندی و هم نشاسته ای است کربوهیدرات ها سوخت و سوز سریع بدن را از نظر گرما و انرژی تأمین می کنند. پروتئین ها: پروتئین در مواد غذایی نظیر گوشت، مرغ (ماکیان)، ماهی، سویا و کشک وجود دارد. در میان سایر مواد غذایی، پروتئین ها مواد ضروری بدن را می سازند و ماهیچه های بدن و سایر بافت ها و اندام ها را ترمیم می کنند. چربی ها: مواد خوراکی نظیر کره، روغن های طباخی و سُس مایونز حاوی چربی است. چربی ها همچنین کمک به سلول ها و بافت های بدن کرده و فراورده ذخیره ای سوخت و ساز و انرژی را تأمین می کنند. هر ماده ی غذایی که می خوریم و می آشامیم در معده و روده هضم می شود. در طول عمل  گوارش، برخی غدد شیره ی گوارشی منتشر می کنند. (آنزیم ها) در روده این آنزیم ها مواد غذایی را به مواد ساده تر تجزیه کرده در نتیجه آن می تواند جذب شود و در خون و لنفها پخش می شود. عمل گوارش اغاز دوره ی مداوم تغییراتی است که متابولیسم نامیده می شود. متابولیسم اشاره به تمام مراحلی است که بدن تجزیه می کند، تبدیل کرده، جذب کرده و به مصرف می رساند یا غذا را ذخیره می کند. متابولیسم همچنین تمام واکنش های شیمیایی را که در داخل بدن روی می دهد و هنگامی که در حال خوردن، خوابیدن، کار کردن یا بازی هستیم، مورد بحث قرار می دهد. زمانی که کربوهیدرات ها (مواد قندی و نشاسته ای) توسط شیره ی گوارشی مراحلی را طی می کنند، تبدیل به قندی به نام گلوکز می شوند. گلوکز نوعی قند است که در خون یافت می شود. توجه داشته باشید که گلوکز، با وجودیکه قند نامیده می شود همان شکر یا قندی نیست که معمولاً در آشپزی استفاده می کنیم یا در سفره یا میز می گذاریم آن ساکروز است. شکر خوردنی، مواد نشاسته ای و تمام کربوهیدرات ها در طول عمل گوارش تبدیل به گلوکز می شوند. گلوکز منبع اصلی سوخت و ساز برای انرژی است که بدن به آن نیاز دارد. گلوکز زمانی که نیاز داریم در بدن سوزانده می شود و یا برای مصارف بعدی ذخیره می شود. بعد از هضم کربوهیدرات، گلوکز در رگ های گردش خون پخش می شود، اگرچه، گلوکز به طور مؤثر جایی که نیاز به آن است، بدون انسولین نمی تواند وارد سلول های بدن شود. انسولین هورمونی است که به وسیله ی لوزالمعده تولید می شود، یعنی غده ای که عقب معده قرار دارد. ذخیره سازی: انسولین مراحلی را کنترل کرده و تمام سوخت بدن را ذخیره می کند (کربوهیدرات ها، پروتئین ها و چربی ها). اما در معالجه ی دیابت بیشتر نگران فعل و انفعال انسولین و عمل هضم کربوهیدرات ها یا گلوکز هستیم، انسولین وظایف متعددی دارد. انسولین به گلوکز یا قند خون کمک می کند تا از میان سلول های بدن عبور کرده و انرژی بدن را تأمین می کند. انسولین همچنین با ذخیره سازی فرآورده های اندوخته ای گلوکز در ماهیچه ها و کبد مورد بحث قرار می گیرد. این اندوخته ها در قالب گلیکوژن (Glycogen) ذخیره می شود، که در مواقع مورد نیاز به گلوکز تبدیل می شود. در این روش انسولین مقدار گلوکز حمل شده در رگ های خونی را تنظیم کرده و از ساختن آن ممانعت و جلوگیری می نماید.

 کمبود انسولین: به طورطبیعی، لوزالمعده، انسولین را در مقیاسی به نوع و مقدار غذای مصرف شده منتشر می کند: به طور کلی با غذای بیشتر، انسولین بیشتری رها می شود. با وجود این، در بیماری دیابت بدن مقدار کافی انسولین تولید نمی کند (یا احتمالاً اصلاً ترشح نمی کند) یا قادر نیست از فرآورده ی موجود به طور صحیح استفاده کند. دیابت یک بیماری سوخت و ساز است، که گاهی اوقات با متابولیسم بدن اشتباه می شود. بدون انسولین کافی، کربوهیدرات ها مراحلی را طی نمی کنند یا به طور مؤثر به کار گمارده نمی شوند. بیشتر گلوکز به جای اینکه مورد مصرف قرار گیرد یا ذخیره شود، در رگهای خونی باقی می ماند و بدن تمام انرژی را که بایستی بگیرد دریافت نمی کند. گلوکز غیر قابل استفاده در رگ های خونی ساخته می شود. ضمناً کلیه ها در حدود 40 گالن خون در روز تصفیه می کنند. مقداری از اب و فرآورده های زائد از بدن دفع شده، اما مقدار زیاد مواد تصفیه  شده ی دیگر شامل بیشتر گلوکز، دوباره به رگ های خونی جذب می شوند. اگر گلوکز موجود بیش از مقداری باشد که کلیه ها بتوانند جذب کنند در آن صورت به ادرار می ریزد. بنابراین مقداری گلوکز از بین می رود و به انرژی تبدیل نمی شود. در واقع نام کامل بیماری، دیابت بیماری، دیابت ملیتوز است.

انواع مختلف دیابت

 در واقع امروزه چنین تصور می شود که دیابت ملیتوز واقعاً از خانواده ی بیماری های مختلف است که مسائل متعددی را در سوخت و ساز کربوهیدرات ها وارد می کند. اما یک مورد به طور مشترک وجود دارد: اینکه موردی در فرآورده ی انسولین یا روشی که انسولین موجود استفاده می شود نادرست است، بنابراین در سطح بالایی قند در رگهای خونی پدید می آید. به دلیل اینکه انواع مختلف دیابت، علتهای متعددی دارد و متضمن مسائل گوناگونی است، درمان های مختلفی وجود دارد و جنبه های متعدد یادگیری زندگی با بیماری را مورد بحث قرار می دهد.

– افراد وابسته با انسولین

کلمه دیابت سبب می شود اکثر افراد تصوری روزانه از تزریق انسولین، رژیم غذایی سخت و دشوار و عوارض و عواقب جدی از این بیماری داشته باشند. نوع دیابتی که این افراد معمولاً درباره ی وابسته به انسولین دارند افکارشان بسیار طاقت فرسا و شدید است. در این نوع بیماری، لوزالمعده معمولاً انسولین به مقدار خیلی کم و یا اصلاً تولید نمی کند. بنابراین افراد در دیابت نوع اول، برای ادامه زندگی نیاز به تزریق انسولین به طور روزانه دارند، یعنی آنها افراد وابسته به انسولین هستند. این افراد باید بدقت غذای روزانه و فعالیتهایشان را با تزریق انسولین تنظیم کنند. سیستم سه قسمتی رژیم غذایی، فعالیت و انسولین پیچیده است. اگر این سیستم از تنظیم خارج شود فوریتهای دیابتی از قبیل لطمه و صدمه به انسولین اتفاق می افتد.

–  افراد غیر وابسته به انسولین

چه موقع بیماری دیابت غیر وابسته به انسولین اتفاق می افتد؟

 دیابت در نزد افراد غیر وابسته به انسولین (نیدم) معمولاً در میان افراد بالغ روی می دهد. در حدود دو سوم از تمام موارد پس از سن 40 سالگی تشخیص داده می شود. بنابراین این نوع بیماری قبلاً به نام مرحله ی شروع در میان افراد بالغ یا حمله ی دیابتی بالغین نامیده می شد. در باقیمانده ی این کتاب از شرایط افراد وابسته به انسولین یا از شرایط افراد وابسته به انسولین صحبت خواهیم کرد.

علائم و نشانه ها

دیابت غیر وابسته به انسولین معمولاً، به آهستگی (بتدریج)، در طی سالها و بعد از شروع احتمالاً سال های مدید تشخیص داده نمی شود. چگونگی توسعه ی سریع آن و اینکه چه علائمی در آن ظاهر می شود از فردی به فرد دیگر متفاوت است. خیلی به ندرت، علائم اخطار دهنده ی اولیه وجود ندارد. گاه گاهی، یک علامت اولیه ممکن است نتیجه ی پیچیده ای از تشخیص ندادن دیابت باشد، نظیر عفونت در دستگاه ادراری یا مسائل و مشکلات بصری (دیداری) یا مسائل مربوط به جریان خون. سه نمونه از علائم بیماری دیابت، هنگام ظاهر شدن، افزایش تشنگی، گرسنگی و افزایش دفع ادرار است.

دفع ادرار مکرر و تشنگی زیاد:

 هنگامی که قند اضافی در رگ های خونی از میان کلیه ها طغیان می کند، آب بیشتری همراه با آن دفع می شود. شما مجبورید اغلب ادرار کنید. در نتیجه بدنتان آب زیادی از دست می دهد که این امر باعث تشنگی زیادتان می شود. پیوستن تشنگی با دفع ادرار مکرر و فکر نکردن درباره ی این مشکلات همانند علائمی از برخی نابهنجاری یا بیماری بدن امر ساده و آسانی است.

از دست دادن وزن و گرسنگی زیاد:

اگرچه مرض چاقی (فربهی)، همانطور که گفته شد، در افراد غیر وابسته به انسولین بسیار رایج است، اما از دست دادن وزن می تواند حتی قبل از تشخیص بیماری آغاز شود و کنترل آن را به دست آورد. در موارد نادر در افراد وابسته به انسولین، از دست دادن وزن به دلیل ناتوانی بدن در سوخت و ساز مواد قندی اتفاق می افتد. وقتی مقدار زیادی مواد قندی از طریق ادرار دفع می‌شود، به انرژی تبدیل نمی‌شود و بدن باید انرژی را از چربی‌ها و بافت‌های پروتئینی به دست آورد. در بعضی موارد، این موضوع باعث از دست دادن وزن و افزایش گرسنگی می‌شود. از دست دادن وزن حتی زمانی که مقدار کافی غذا مصرف شود، ادامه دارد تا احساس گرسنگی رفع شود. علائم مشترک دیگری که هنگام ظاهر شدن مرض چاقی ممکن است دیده شود، شامل یک یا چند مورد زیر است.

ضعف و خستگی:

هنگامی که گلوکز به طور کامل به منظور تأمین انرژی استفاده نمی شود و بدن مجبور است خودش آن انرژی را تأمین کند منجر به احساس کلی ضعف و خستگی می شود.

مسائل و مشکلات مربوط به پوست:

پوست، به ویژه در اطراف ناحیه ی تناسلی احتمالاً توأم با خارش است. احتمالاً عفونت های پوستی وجود دارد و بریدگی ها به تدریج التیام می یابد.

علائم دیگر:

دیابت همچنین می تواند سبب نامشخص به نظر آمدن بینایی یا سایر مسائل مربوط به چشم شود و بعضی اوقات همراه با دردهای معده یا استفراغ است. بعضی افراد احساس درد یا بی حسی یا خارش و سوزش در پنجه ی پا و انگشتان دارند. چنانکه می بینید، اکثر این علائم نسبتاً مبهم هستند. بنابراین قابل درک است که اکثر افراد درباره ی مراجعه به پزشک فکر نمی کنند. بعلاوه، در حدود یک سوم از افراد غیر وابسته به انسولین اصلاً علائمی ندارند. معمولاً بالاتر از 40 سال و دارای وزنی اضافه هستند. اینگونه افراد غالباً با یک آزمایش عادی به بیماری خود پی می برند.

تشخیص

بیماری دیابت با علائم یا بدون علائم بسیار ساده است. تشخیص آن توسط نمونه برداری از خون و ادرار و آزمایش آنها برای گلوکز انجام می گیرد. اگر مقدار گلوکز خیلی بالا باشد، مبتلا به بیماری دیابت هستید.

درمان

اگر چه دیابت غیر وابسته به انسولین بسیار رایج است، اما هنوز علت دقیق آن مشخص نشده است. با این حال، برخی عوامل در سوابق زندگی شما ممکن است باعث افزایش احتمال ابتلا به این بیماری شوند. یکی از عوامل مهم، سابقه خانوادگی بودن بیماری است. دیابت نوع 2 در زندگی بزرگسالان و بزرگسالان مسن توجه بیشتری به خود جلب می‌کند و معمولاً در افراد خانواده شایع است. افرادی که از اعضای خانواده‌ای با این بیماری رنج می‌برند، احتمال ابتلا به آن بیشتر است. اگر این بیماری به ارث برده‌اید، عوامل دیگری ممکن است باعث بروز دیابت شوند. اضافه وزن نیز یکی از عوامل شایع است. بیشتر افراد مبتلا به دیابت دارای اضافه وزن هستند و این امر می‌تواند برای شما مشکل‌ساز شود. اگرچه نمی‌توانید تاثیری بر سن یا سابقه خانوادگی‌تان بگذارید، اما اگر دارای اضافه وزن هستید، حداقل می‌توانید در این زمینه اقدام کنید. از دست دادن وزن، بخش مهمی از برنامه درمانی شما خواهد بود.

هدف اصلی درمان دیابت، بهبود مصرف انسولین توسط بدن، کاهش نیاز به انسولین، افزایش تولید انسولین و در نتیجه کنترل سطح گلوکز در خون است. این اهداف می‌تواند از طریق روش‌های مختلفی انجام شود. درمان دیابت نوع 2 در افراد غیر وابسته به انسولین شامل یک یا چند مورد زیر است.

رژیم غذایی:

اولین قدم در معالجه ی انواع مختلف بیماری دیابت، رژیم غذایی مناسب است. در صورت نیاز و یا نیاز نداشتن به کم کردن وزن، نوع و مقدار غذایی که می خورید مهم خواهد بود. در اکثر موارد در دیابت از نوع غیر وابسته به انسولین صرفاً توسط رژیم غذایی مناسب کنترل می شود. به طوریکه حتی گاهی اوقات قبل از این که وزن زیاد بدن کاهش یابد، گلوکز خون (قند خون) بسرعت شروع به پایین رفتن می کند. رژیم غذایی مبتلایان به بیماری دیابت مبنی بر غذاهای عادی، با تأکید در انواع و مقادیری است که باید مصرف شود. خوراکی هایی که غنی از مواد قندی است نظیر آبنبات (شیرینی جات) عسل و اکثر دسرها را از برنامه ی غذایی خود حذف کنید. اما بیشتر غذاهای مورد علاقه تان را حداقل گاه گاهی می توانید در برنامه ی غذایتان بگنجانید.

ورزش:

برای بیشتر افراد، پیاده روی زیاد یا یک برنامه ی ورزشی ممکن است توصیه شود. فعالیت فیزیکی (بدنی) منظم، گلوکز خون را پایین آورده و مصرف انسولین بدن را بهبود می یابد. فعالیت ورزشی کمک به کم کردن وزنتان کرده و خطر گرفتگی رگ های قلب را کم می کند.

کاهش وزن:

برای اکثر افراد مبتلا به بیماری دیابت که دارای اضافه وزن هستند، کاهش وزن از طریق رژیم غذایی و ورزش امری اجباری است.

داروهای خوراکی:

 اگرچه، محققان علاج این بیماری را نیافته اند، با وجود این پیشرفت زیادی در کنترل کردن بیماری دیابت به عمل آمده است. بعلاوه در انواع مختلف انسولین، داروهای ضد دیابت مانند sulfonylureas موجود است. در مبتلایان به بیماری دیابت غیر وابسته به انسولین به نظر می رسد که داروی sulfonylureas موجود است. در مبتلایان به بیماری دیابت غیر وابسته به انسولین به نظر می رسد که داروی sulfonylureas باعث می شود که انسولین بدن بهتر کارکند، همچنین سبب تحریک لوزالمعده برای تولید بیشتر انسولین می شود. اکثر مبتلایان به بیماری دیابت غیر وابسته به انسولین که تحت کنترل رژیم غذایی و ورزش نیستند می توانند به وسیله داروهای خوراکی که متصل به رژیم غذایی است کنترل شوند. برای این دسته از افرادی که رژیم غذایی کاهش وزن و داروی sulfonylureas خوراکی اثر نکرده است ممکن است نیاز به تزریق انسولین داشته باشند.

انسولین:

گاه گاه، برای شروع درمان در مبتلایان به بیماری قند، غیر وابسته به انسولین، تزریق انسولین توصیه می شود تا قند خون را به طور سریع پایین آورد. در سایر موارد، نظیر در طول بیماری جدی و خطرناک یا مواقع اضطراب آور و پرهیجان، تزریق انسولین نیز ممکن است لازم شود. تزریق کردن به خودتان ممکن است کمی هراس آور باشد. اما اگر نیاز به انسولین دارید، پزشک یا پرستارتان به نگرانی تان پی برده و یاری تان می کند. همچنین به یاد داشته باشید که حتی اگر به طور موقتی نیاز به تزریق انسولین دارید، یا اگر جزء افراد غیر وابسته به انسولین هستید که نسبت به رژیم غذایی و کاهش وزن عکس العمل نشان ندادید، و ممکن است با انسولین کنترل شوید، حتی در این موقع نیز، نوع دیابت شما تغییر نمی کند، از نوع افراد غیر وابسته محسوب شده و از نوع افراد وابسته به انسولین به شمار نمی ریود. ممکن است فقط قادر به برگشتن به رژیم غذایی و ورزش شوید، یا با یک داروی ضد دیابت کنترل شوید.

آزمایش:

 قسمت  دیگربرنامه ی درمانی تان، آزمایش کردن خونتان و احتمالاً ادرار است تا میزان قندتان بررسی شود. که به نظر امری ناراحت کننده است اما مهم می باشد. در ابتدا این آزمایش نشان خواهد داد که چگونه درمان خوب اثر کرده است. بعد از این که بیماری دیابت تان تحت کنترل در آمد، آزمایش ساده تغییر و تحولات بدنتان را نشان خواهد داد. این آزمایش همچنین کمک می کند که احساس کنید تندرستی تان تحت کنترل است.

دیابت و طول عمر

 اگر به چگونگی تأثیر بیماری دیابت در بدنتان پی ببرید، احتمالاً باعث کاهش اضطراب و نگرانی تان خواهد شد. در دیابت افراد غیر وابسته به انسولین، با وجودیکه موارد غیر منتظره ی مبتلایان به بیماری دیابت از قبیل اغماء (بیهوشی) می تواند اتفاق بیفتد (هنگامی که قند خون خیلی بالا یا خیلی پایین می رود (چنین مواردی کمیاب هستند. موقعی که قندخون خیلی بالا است در آن موقعیت ها به خوبی محافظت شده اید چون هنوز مقداری انسولین ترشح می کنید. براساس برنامه ی درمانی تان، اگرچه احتمالاً گاه گاهی علائم آگاه کننده ی فوری از قند خون پایین ممکن است داشته باشید، اما این علائم معمولاً آسان و ساده در کشف کردن و درمان هستند. اکنون چنین تصور می شود که بعضی از عوارض بیماری می تواند پیشگیری و یا توسط کنترل کردن قند خون کند شود. دیگران به وسیله ی مراقبت کردن از سلامتی کلی تان می توانند به شما کمک کنند. با تشخیص به موقع بیماری، و برنامه های درمانی مناسب، اکثر مبتلایان به بیماری قند احساس راحتی کرده و همانند افراد معمولی و سالم به مدت طولانی عمر می کنند.