دیابت بی مزه و هورمون آنتی دیورتیک

[sbu_post_image]

میزان آب پلاسما در اثر نوشیدن آب یا مواد آبکی و هم همچنین هنگام عرق کردن زیاد در هوای گرم تغییر می‌کند کلیه با توانایی ویژه تنظیم دفع آب ، میزان آن را در جهتی که موجب تثبیت مقدار آب پلاسما باشد، تغییر می‌دهند.

نقش هورمون آنتی دیورتیک در بیماری دیابت بی مزه

برای مثال ، فرض کنید که شخصی در هوای گرم شروع به ورزش کند در اثر افزایش گرمای بدن شدت عرق کردن افزایش می‌یابد. پس از مدتی از میزان آب پلاسما کاسته می‌شود. در حالی که در میزان املاح و سایر مواد خون چندان تغییری حاصل نمی‌آید. در نتیجه فشار اسمزی خون بالا می‌رود. این عمل از یکسو باعث جذب آب در اثر کیفیت اسمزی در لوله‌های پیچیده می‌شود و از سوی دیگر گیرنده‌های ویژه‌ای در هیپوتالاموس مغز به نام گیرنده‌های اسمزی را فعال می‌کند.

این گیرنده‌ها موجب می‌شوند که هورمونی به نام آنتی دیورتیک (ADH) که در هیپوتالاموس مغز ساخته می‌شود در خون ترشح شود. این هورمون وقتی از راه خون به کلیه رسید، بر روی مجرای پیچیده دور و لوله‌های جمع کننده ادرار اثر می‌کند و نفوذپذیری آنها را نسبت به آب زیاد می‌کند. فشار اسمزی مایعی که لوله‌های جمع کننده را در بر می‌گیرد نسبت به ادرار زیادتر است. در نتیجه آب موجود در ادرار تمایل به خروج از لوله را دارد. ولی معمولا جدار لوله نسبت به آب نفوذناپذیر است در حضور هورمون آنتی دیورتیک نفوذپذپری این جدار زیاد می‌شود و در نتیجه آب لوله جمع کننده ادرار را ترک می‌کند و وارد مایع بین سلولی و از آنجا وارد مویرگهای خونی می‌شود.

از اینرو تا زمانی که فشار اسمزی پلاسما به حد متعادل نرسد ترشح هورمون و جذب آب ادامه می‌یابد. به این دلیل است که در تابستان ، یا به هنگام ورزشهای شدید مقدار ادرار بسیار کم می‌شود. عکس این هنگام نوشیدن آب و مایعات دیگر صورت می‌گیرد در این موقع آب به مقدار زیاد از روده جذب می‌شود و فشار اسمزی پلاسمای خون پایین می‌آید. این امر سبب کاهش تحریک گیرنده‌های واقع در هیپوتالاموس و کم شدن ترشح هورمون آنتی دیورتیک می‌شود در نتیجه نفوذپذیری جدار لوله جمع کننده نسبتا نقصان می‌یابد و آب را از این لوله جذب نشده در ادرار باقی می‌ماند. بدین ترتیب پس از مدتی آب اضافی پلاسما از راه ادرار دفع می‌شود.

در کسانی که هورمون آنتی دیورتیک به علتی ترشح نمی‌شود روزانه مقدار زیادی آب (تا حد 40 لیتر) در ادرار دفع می‌شود. این بیمار به نام دیابت بی‌مزه معروف است، زیرا میزان ادرار زیاد است. ولی برعکس دیابت معمولی یا مرض قند ، در ادرار قند وجود ندارد.
دیابت بی مزه ناتوانی کلیه برای حفظ آب بدن است که باعث ادرار زیاد و تشنگیهای مکرر خواهد شد.

منبع: تبیان