تا به حال احساس کرده‌اید که گلوتان درد می‌کند و با نگرانی جلوی آینه می‌ایستید، دست‌های‌تان را روی گلوی‌تان می‌گذارید و متوجه می‌شوید که سایز آن کمی بزرگ‌تر از حد معمول شده؟! شاید هم با مصرف داروهایی که پزشک برای گلودرد‌تان تجویز کرده، یک یا دو روز بعد دوباره به حالت طبیعی برگردید، اما گاهی اوقات این دردها و تغییر سایز غدد ناحیه گردن با مصرف داروهای سرماخوردگی و آنفلوآنزا رفع نمی‌شود و مجبور می‌شوید بعد از مراجعه به چند درمانگاه و بیمارستان، از یک متخصص غدد وقت ویزیت بگیرید. این ممکن است نشانه‌ای از اختلال در غده تیروئید باشد. البته همه اختلالات تیروئید همراه با درد نیستند و ممکن است باعث افزایش یا کاهش ناگهانی وزن شوند.
سه شکل مختلف التهاب تیروئید
هر نوع التهابی در تیروئید، تیروئیدیت نامیده می‌شود. التهاب تیروئید 3 نوع مختلف دارد.
نوع اول
یک نوع آن حاد و چرکی است که البته خیلی شایع نیست. در این حالت بیمار برای مثال به دلیل نقص ایمنی یا دستکاری‌های اعمال شده روی تیروئید دچار یک عارضه حاد چرکی در تیروئید می‌شود. عامل این نوع التهاب معمولا باکتری‌ها هستند. درمان‌شان نیز معمولا با آنتی‌بیوتیک صورت می‌گیرد و گاهی که آبسه می‌شوند نیاز به جراحی پیدا می‌کنند.
گروه‌های خاص مثل خانم‌های باردار، خانم‌هایی که نازایی و اختلال عادت ماهانه دارند، تمام افرادی که چاق می‌شوند و وزن‌شان با رژیم‌های غذایی و ورزش پایین نمی‌آید و تمام افرادی که دچار افسردگی می‌شوند، باید به صورت مرتب آزمایش تیروئید بدهند
نوع دوم
نوع دوم و شایع‌تر التهاب تیروئید، تیروئیدیت تحت حاد یا بيماري«دکورون» یا گرانولوماتوزیس» نام دارد. عامل این تیروئیدیت ویروسی است و معمولا از فرم‌های حاد، طولانی‌تر است. فاز یا مرحله اول بیماری با پرکاری تیروئید تظاهر می‌کند به‌طوری که بیمار ناگهان در ناحیه تیروئید یا قاعده گردن دچار درد می‌شود زیرا داخل تیروئید گره‌های دردناک به‌وجود می‌آید. بیشتر این بیماران ابتدا به پزشک عمومی یا دکتر گوش و حلق و بینی مراجعه می‌کنند و با تشخیص گلو‌درد چرکی داروی سرماخوردگی می‌گیرند.
خیلی‌ها نیز چندین آمپول پنی‌سیلین می‌زنند و به طور مکرر به پزشک مراجعه می‌کنند اما بهتر نمی‌شوند تا اینکه به تدریج چون پرکاری تيروئيد ایجاد می‌کند باعث لاغری می‌شود. یعنی بیمار علاوه بر درد گردن دچار کاهش وزن نیز می‌شود و با نگرانی درمورد سرطانی شدن غدد لنفاوی به پزشکان مختلف مراجعه می‌کند. این بیماران به کورتون خیلی سریع جواب می‌دهند.
یعنی خیلی اوقات پزشک بدون اینکه بداند تشخیص بیمار چیست یک آمپول کورتون می‌زند و خیلی سریع ظرف 42 ساعت دردش از بین می‌رود اما اگر سریع درمان نشود دوباره بیماری وي برمی‌گردد. در این نوع تیروئیدیت فرد در یک تا 3 ماه اول دچار پرکاری خفیف تیروئید می‌شود، ESR خونش بالا می‌رود و در آزمایشی به نام جذب ید 42 ساعته یا اسکن تیروئید کاملا تشخیص بیماری داده می‌شود زیرا التهاب شدیدی که در تیروئید وجود دارد باعث می‌شود ید رادیواکتیو اصلا در تیروئید جذب نشود.
نوع سوم
تیروئیدیت مزمن یک نوع سوم از التهاب تیروئید است که از همه شایع‌تر است. این بیماری چند نوع مختلف دارد، اما شایع‌ترین آن تیروئیدیت مزمن لنفوسیتی یا هاشیموتو است، که به نام پروفسور هاشیموتو کاشف این بیماری نام‌گذاری شده است. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به تیروئید حمله می‌کند و باعث افزایش اندازه و سفتی آن می‌شود. این بیماری معمولا در خانم‌های جوان و میانسال شایع‌تر است و در آن‌ها 8 تا 9 برابر شايع تر از آقایان است.
تشخیص و درمان این بیماری بسیار اهمیت دارد زیرا ممکن است فرد دچار بیماریهای دیگر اختلال ایمنی شود. علاوه بر این، کم‌کاری تیروئید می‌تواند یکی از علل نازایی یا سقط در خانم‌های جوان باشد. بنابراین، درمان این بیماری بسیار اهمیت دارد تا از وقوع این مشکلات جلوگیری شود.
درمان زودتر، عود کمتر
در درمان اولیه تیروئیدیت تحت حاد برای بیمار معمولا آسپیرین یا کورتون تجویز می‌شود. رعایت دقیق طول مدت درمان در این بیماری بسیار مهم است. اگر فرد فقط برای مدت کوتاهی دارو بخورد بیماری با شدت بیشتری عود خواهد کرد. بنابراین به بیمار داروي کورتون با دوز نسبتا بالا يعني02 تا 04 میلی گرمی یا آسپیرین با دوز بالا داده می‌شود و بعد از 3 تا 6 هفته وضعیتش دوباره چک می‌شود. این بیماران اکثرا یک فاز هیپوتیروئید دارند یعنی بعد از یک مرحله پرکاری یک تا 3 ماهه وارد یک مرحله 6 تا 21ماهه کم‌کاری تیروئید می‌شوند. در این مرحله درد و تورم تیروئید از بین می‌رود، بیمار کمی چاق شده، دور چشم هایش ورم می‌کند و پوستش خشک می‌شود. بنابراین برای او داروی لووتیروکسین تجویز می‌شود. نکته مهم این است که اگر بیماری زودتر تشخیص داده شود و درمان زودتر شروع شود از عود‌های مکرر جلوگیری می‌شود.
اگر داروی ضدبارداری مصرف می‌کنید…
از انواع دیگر تیروئیدیت‌های مزمن، تیروئیدیت‌های پس از زایمان است. تقریبا 4تا 8 درصد از خانم‌ها حدودا 3 ماه پس از زایمان دچار افزایش وزن، عدم کاهش وزن، خواب آلودگی، خشکی پوست و علائم کم‌کاری تیروئید می‌شوند. این نوع تیروئیدیت «Silent» یا بدون درد نیز نامیده می‌شود و با فرم ویروسی متفاوت است. در این حالت فقط تیروئید بزرگ و کمی سفت می‌شود و به سمت کم کاری می‌رود. از انواع دیگر تیروئیدیت می‌توان به تیروئیدیت‌های دارویی اشاره کرد. برای مثال داروی «آمیودارون» که در بیماران قلبی به دلیل اختلال ریتم تجویز می‌شود، می‌تواند باعث ایجاد تیروئیدیت شود. این اختلال هم می‌تواند به‌صورت پرکاری و هم کم‌کاری تیروئید خود را نشان دهد. داروهای ضدبارداری LD در خود تیروئید اثری ندارند اما زمانی که فرد مبتلا به تیروئیدیت از داروهای ضدبارداری استفاده می‌کند مقدار نیازش به داروی تیروئید تغییر پیدا می‌کند و باید تحت‌نظر پزشک دوز دارویش را افزایش دهد.
چه کسانی باید آزمایش تیروئید بدهند؟
بیماریهای تیروئید با بیماری دیابت تفاوت دارند. در مورد دیابت، توصیه می‌شود که افراد بالای 54 سال هر یک تا 3 سال قند خون خود را بررسی کنند، اما در مورد بیماریهای تیروئید، غربالگری بیشتر در نوزادان اهمیت دارد. زیرا از بین هر 800 تا یک در 4 هزار نوزادی که به دنیا می‌آیند، برخی از آن‌ها دچار کم‌کاری مادرزادی تیروئید می‌شوند. اگر کم‌کاری مادرزادی تیروئید تشخیص داده نشود، می‌تواند بر روی رشد ذهنی و عقلانی کودک در سال اول تأثیر بگذارد و ممکن است تا آخر عمر منجر به کاهش IQ و عقب‌افتادگی ذهنی شود.
وزارت بهداشت و اساتید در حال حاضر به همت همکاری، از پاشنه پای تمام نوزادان بین روز سوم تا پنجم تولد، یک قطره خون گرفته و کم‌کاری تیروئید را غربالگری می‌کنند. علاوه بر این، در گروه‌های خاص مانند خانم‌های باردار، خانم‌هایی که اختلال عادت ماهانه دارند، افرادی که چاق می‌شوند و وزن‌شان با رژیم‌های غذایی و ورزش کاهش نمی‌یابد، و افرادی که دچار افسردگی می‌شوند، آزمایش تیروئید به‌صورت غربالگری انجام می‌شود.
