وضعیت سلامتی و مسئله رشد کودکان برای والدین از اهمیت به سزایی برخوردار است. دلایل متعددی می‌توانند باعث شوند که قد کودک به اندازه کافی رشد نکند. مصرف برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند نقش بسیار مهمی در افزایش قد و رشد کودک داشته باشد.
کوتاهی قد کودکان
کوتاهی قد در کودکان می‌تواند نشان‌دهنده وجود یک عارضه خطرناک باشد که به درمان پزشکی نیاز دارد. بسیاری از عارضه‌ها از جمله اختلال‌های تغذیه‌ای، سندرم سوء جذب روده، عارضه‌های مختلف قلبی، بیماری‌های ریه و کلیه، اختلال‌های استخوانی مانند دیسپلازی اسکلتی، تأخیر رشد داخل رحمی، سندرم ترنر، کمبود هورمون تیروئید و کمبود هورمون رشد می‌توانند باعث کوتاهی قد در کودکان شوند. برخی از عارضه‌های موثر در کوتاهی قد کودکان در اثر عوامل ژنتیکی یا بروز مشکلات جسمانی دیگر ایجاد می‌شوند. ممکن است برخی از این عارضه‌ها قابل پیشگیری و یا قابل درمان باشند.
آیا برای افزایش قد کودک، مصرف مولتی ویتامین الزامی است؟
مصرف مولتی ویتامین برای کودکانی که رشد طبیعی دارند ضروری نمی‌باشد. غذاهای سالم بهترین منبع مواد مغذی می‌باشند. مصرف مداوم مواد غذایی سالم می‌تواند تمامی مواد مورد نیاز بدن کودک را تأمین کند.
بسیاری از کودکان تمایلی به خوردن غذای زیاد ندارند. با این حال این کودکان لزوماً دچار کمبود مواد مغذی نیستند. بسیاری از مواد غذایی مانند غلات صبحانه، شیر و آب پرتقال دارای مواد ضروری بدن مانند ویتامین‌های B، ویتامین D، کلسیم و آهن هستند.
همچنین ممکن است مصرف مولتی ویتامین‌ها عوارضی به دنبال داشته باشد. مصرف بیش از حد مولتی ویتامین و مواد معدنی می‌تواند خطرناک باشد. به علاوه امکان دارد مولتی ویتامین‌ها و مواد معدنی با داروهای دیگری که کودک مصرف می‌کند تداخل داشته باشند.
در مورد میزان مناسب مولتی ویتامین و مواد معدنی مورد مصرف کودک، با پزشک کودک مشورت کنید. مصرف مولتی ویتامین در موارد زیر به کودک کمک می‌کند :
- در صورتی که رشد کودک با تأخیر انجام می‌شود (اختلال رشد)
- کودک مبتلا به بیماری مزمن است و یا به برخی از مواد غذایی آلرژی دارد.
- چنانچه کودک از رژیم غذایی خاص استفاده می‌کند (مانند رژیم گیاه‌خواری مطلق)
چنانچه پزشک مصرف مولتی ویتامین را برای کودک توصیه می‌کند، بایستی از مولتی ویتامینی استفاده شود که متناسب با گروه سنی کودک است و شامل مقادیر بیش از صد درصد ارزش روزانه ویتامین و مواد معدنی نباشد. همچنین مولتی ویتامین بایستی دور از دسترس کودک نگه داشته شود.
انواع ویتامین برای افزایش قد کودکان
مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی باعث حفظ تعادل مواد مغذی در بدن کودک می‌شوند. البته ویتامین و مواد معدنی بایستی طبق دستور پزشک مصرف شوند. امکان دارد محصولات بدون نیاز به نسخه پزشک که تحت عنوان محصولات افزایش قد موجود هستند تاثیری در افزایش رشد کودک نداشته باشند. پیش از مصرف این محصولات بایستی با پزشک مشورت شود.
عوامل ژنتیکی تأثیر به سزایی در قد کودک دارند؛ با این حال رژیم غذایی سالم و نحوه زندگی نیز در افزایش قد کودک مؤثر هستند. استفاده از رژیم غذایی سالم به بهبود سلامت جسمانی کودک نیز کمک می‌کند.
ویتامین A
ویتامین A یکی از مهم‌ترین ویتامین‌های ضروری برای افزایش قد کودکان محسوب می‌شود. مواد غذایی مورد مصرف کودک بایستی حاوی مقادیر کافی این ویتامین باشد. ویتامین A در افزایش قد کودک مؤثر است. مواد غذایی مانند کلم بروکلی، هلو، شیر غنی شده و میوه‌ها حاوی مقادیر زیاد کلسیم می‌باشند.
ویتامین D
قد بسیاری از کودکان در اثر اختلال‌های ژنتیکی به صورت طبیعی رشد نمی‌کند. بنابراین مصرف مواد غذایی حاوی مقادیر کافی ویتامین D و مواد معدنی جهت افزایش قد کودک اهمیت زیادی دارد. این ویتامین همچنین از بروز راشیتیسم و ساییدگی استخوان جلوگیری می‌کند. ویتامین D با کمک به افزایش جذب فسفر و کلسیم به افزایش قد کودک کمک می‌کند.
ویتامین ب کمپلکس
ویتامین ب کمپلکس شامل 11 نوع ویتامین می‌باشد که این ویتامین‌ها در رشد کودک نقش مهمی دارند. ویتامین B12 یا کوبالامین بدون آسیب رساندن به استخوان‌ها و بافت‌های بدن، در افزایش قد کودک تأثیر مثبتی دارد. پزشک متخصص کودکان مصرف ویتامین ب کمپلکس را جهت کمک به رشد کودک توصیه می‌کند.
ویتامین C
ویتامین C یا اسید اسکوربیک جهت افزایش سرعت رشد و افزایش قد کودک مورد نیاز بدن می‌باشد. میوه‌های خانواده مرکبات، موز و آووکادو حاوی مقادیر زیاد ویتامین C هستند. این ویتامین باعث تقویت استخوان‌ها، تشکیل کلاژن جدید و تقویت عمومی بدن می‌شود.
ویتامین F
ویتامین F حاوی چربی با چند پیوند غیر اشباع و مواد ضروری دیگر جهت رشد سلول‌ها، بازسازی استخوان و جلوگیری از ضعف بدنی می‌باشد. این ویتامین در افزایش سرعت رشد کوکان نیز مؤثر است. ویتامین F در غذاهای دریایی، ماهی سالمون، ماهی ماکرل و در گیاهانی مانند کانولا وجود دارد.
ویتامین K
مصرف کلسیم برای رشد استخوان‌ها ضروری است. طبق تحقیقات انجام شده، ویتامین K باعث تنظیم سطح کلسیم و بهبود رشد بدن می‌شود. جهت جلوگیری از ساییدگی استخوان و کمک به افزایش قد، مصرف این ویتامین در کوکان الزامی است.
مواد معدنی مؤثر در افزایش قد کودکان
کلسیم
کلسیم یک ماده معدنی است که مصرف آن برای رشد و افزایش قد کودکان ضروری است. در برخی از مواقع مصرف ناکافی کلسیم باعث کمبود این ماده معدنی در بدن کودک می‌شود. مصرف محصولات لبنی مانند شیر، ماست و پنیر باعث حفظ سلامت استخوان و افزایش قد کودکان می‌شوند.
منیزیم
مصرف منیزیم باعث تقویت عضلات و استخوان‌ها می‌شود. این ماده معدنی به همراه فسفر در افزایش قد کودکان مؤثر است.
روی
مصرف روی در افزایش قد کودکان تأثیر به سزایی دارد. این ماده معدنی باعث رشد و استحکام استخوان می‌شود. روی در مواد غذایی مانند صدف، تخم مرغ و گوشت قرمز وجود دارد. مصرف رژیم غذایی حاوی مقادیر زیاد روی در افزایش قد کودکان مؤثر است.
بور
مصرف بور باعث حفظ تعادل ویتامین D در بدن می‌شود. با توجه به این که ویتامین D باعث افزایش جذب کلسیم می‌شود، مصرف مواد غذایی حاوی بور مانند بادام، لوبیا، کلم بروکلی، هویج، سیب و زردآلو در رژیم غذایی به منظور افزایش قد کودکان از اهمیت به سزایی برخوردار است.
نحوه انتخاب مکمل ویتامین مناسب
انتخاب مکمل ویتامین مناسب کودکان معمولاً برای والدین دشوار می‌باشد. رعایت نکات زیر در انتخاب نوع مکمل مناسب به والدین کمک می‌کند :
- معمولاً زمانی که والدین انواع رژیم‌های درمانی را برای کودک خود امتحان کرده باشند، پزشکان مکمل ویتامین را برای کودک تجویز می‌کنند.
- پزشک توصیه می‌کند که والدین در ارتباط با انتخاب نوع مکمل ویتامین مناسب با پزشک متخصص کودکان مشورت کنند.
- پزشکان مصرف مکمل‌های ویتامین را در کودکان زیر 4 سال توصیه نمی‌کنند. در صورتی که کودک نتواند از مکمل‌هایی که به شکل قرص یا شربت هستند استفاده کند، امکان دارد مصرف ویتامین‌های جویدنی برای کودکان راحت‌تر باشد.
- جهت جلوگیری از مصرف تصادفی یا مصرف بیش از حد ویتامین، مکمل‌های ویتامین بایستی دور از دسترس کودکان نگه داشته شوند. مصرف برخی از ویتامین‌ها به مقدار بیش از حد می‌تواند خطرناک باشد.
- پزشک در ارتباط با تداخل داروهای دیگر با مکمل‌های ویتامین، اطلاعات لازم را در اختیار والدین قرار می‌دهد.
راه‌های دیگر افزایش قد کودک
علاوه بر رعایت رژیم غذایی سالم، موارد زیر در افزایش قد کودک مؤثر هستند :
خواب کافی
در زمان خواب هورمون رشد در بدن ترشح می‌شود؛ بنابراین خواب کافی برای کودک از اهمیت زیادی برخوردار است. بسته به سن کودک، میزان ساعات مورد نیاز خواب متفاوت می‌باشد. نوزادان هر شب به حداقل 14 تا 17 ساعت خواب و کودکان 3 تا 11 ماهه هر شب به 12 تا 17 ساعت خواب نیاز دارند. با افزایش سن، نیاز به خواب در کودکان به اندازه 10 تا 13 ساعت برای سنین 3 تا 5 ساله کاهش می‌یابد.
ورزش
والدین بایستی کودک را هر روز به ورزش و بازی تشویق کنند. برخی از فعالیت‌ها و ورزش‌ها به طور روزانه باعث ساخت ویتامین D مورد نیاز بوسیله نور خورشید و همچنین سبب تقویت عضلات می‌شوند.
ورزش‌های مانند شنا و فعالیت‌هایی که نیاز به پریدن دارند (مانند بسکتبال)، برخی از حرکات یوگا، حرکات کششی، پریدن و دویدن در افزایش قد کودک در سال‌های رشد تأثیر به سزایی دارند. تأثیر ورزش به همراه مصرف مکمل و رژیم غذایی مناسب افزایش پیدا می‌کند.
وضعیت صحیح بدنی
رعایت وضعیت صحیح بدنی نه تنها باعث حفظ سلامت کمر و گردن کودک می‌شود، بلکه سبب می‌شود تا قد کودک بلندتر به نظر برسد. نشستن و ایستادن در حالت خمیده باعث می‌شود که قد کودک کوتاه‌تر به نظر برسد و همچنین باعث ایجاد درد در قسمت کمر و گردن می‌شود.
رژیم غذایی سالم
رعایت رژیم غذایی سالم تأثیر به سزایی در حفظ سلامت و افزایش قد کودک دارد. والدین و کودک بایستی از مصرف غذاهای ناسالم پرهیز کنند .همچنین جهت تغذیه کودک باید غذاهای خانگی استفاده شود. به این ترتیب والدین از وجود مواد غذایی سالم در رژیم غذایی کودک اطمینان حاصل می‌کنند.
