[sbu_post_image]
سرعت رشد قدی کمتر از 5 سانتیمتر در سال با قد کمتر از 2 انحراف معیار از قد طبیعی و تاخیر سن استخوانی 2 سال و بیشتر نسبت به سن وجنس، کوتاهی قد با کمبود هورمون رشد را مطرح مینماید. کمبود اکتسابی هورمون رشد در هر سنی ممکن است رخ دهد و در صورت شروع حاد آن ممکن است افزایش قد کودك در محدوده طبیعی باشد بنابراین شک بالینی قوی جهت اثبات این کمبود مهم است، زیرا تستهای آزمایشگاهی به اندازه کافی اختصاصی نیستند.
بعد از رد کم کاری تیروئید تعیین سطوح سرمی IGFBP3 و IGF1 دو تست تحریکی هورمون رشد انجام میگردد و در آنهایی که ضایعه مشخص سیستم عصبی مرکزی و یا شرح حال مثبت از دریافت اشعه و یا یک نقص مادرزادی دارند، انجام یک نوبت تست تحریکی هورمون رشد برای افزایش قد و جهت تشخیص کمبود هورمون رشد کافی است.
نکات مهم:
- کوتاهی قد طی دوران شیرخوارگی و اوایل کودکی درکودکان طبیعی و با کمبود هورمون رشد همپوشانی دارد.
- تشخیص قطعی کوتاهی قد با انجام تستهای تحریکی هورمون رشد صورت میگیرد و با تجویز انسولین، آرژنین ، کلونیدین و گلوکاگون انجام میگیرد. در موارد مزمن کمبود هورمون رشد نارسایی رشد، تاخیر سن استخوانی و افزایش قد و اوج ترشح هورمون رشد کمتر از 10 نانوگرم برمیلی لیتر در هر دو تست تحریکی مؤید کمبود این هورمون است، ولی در موارد حاد کمبود این هورمون شک قوی بالینی به همراه سطوح کمتر از 10 نانوگرم بر میلی لیتر با هر دو تست تحریکی هورمون رشد مؤید کمبود این هورمون میباشد.
- میزان مثبت کاذب با یک نوبت تست تحریکی هورمون رشد حدود 20 درصد است.
- زمانی که نقصان هورمون رشد ثابت شد، اثبات دیگری برای افزایش قد تا سن 18 سالگی نیاز نیست.
تست تحریک استروئیدهای جنسی برای افزایش قد
اشکال تست تحریکی هورمون رشد در دوران بلافاصله قبل از بلوغ برای درمان کوتاهی قد شناخته شده است و کاهش کاذب هورمون رشد در تستهای تحریکی بطور شایع رخ میدهد. با این حال اتفاق نظر در مورد استفاده از تحریک با استروئیدهای جنسی وجود ندارد و در صورت نیاز به صورت زیر عمل میگردد:
در دخترها 5 میلیگرم پرمارین(استروژن کنژوگه( خوراکی شب و صبح روز آزمایش و یا 50 تا 100 میکروگرم روزانه از اتینیل استرادیول برای سه روز متوالی قبل از تست استفاده گردد و در پسرها 3 روز قبل از آزمایش 100 میلی گرم depot Testosterone تزریق گردد.
سطح هورمون رشد همیشه در نوزادان با کاهش قند خون در غیاب اختلال متابولیکی قابل توجیه دیگر، باید تعیین گردد و اندازه گیری تصادفی هورمون رشد به روش سنجش رادیوایمنولوژی کمتر از 20 میکروگرم در لیتر پیشنهاد دهنده نقصان هورمون رشد در نوزاد است. همچنین تعیین سطوح سرمی IGFB-3 جهت تشخیص نقصان هورمون رشد در شیرخوارگی کمک کننده است.
عوامل موثر بر هورمون رشد و افزایش قد
نکته بسیار مهم این است که عوامل مؤثر بر محورIGF-1 -GHمانند نوع تغذیه و داروها از قبیل گلوکوکورتیکوئیدها و داروهای روان درمانی و شرایط روانشناختی- اجتماعی قبل از انجام آزمایشات مورد ارزیابی قرار گیرد.
مواردی که هورمون رشد و افزایش قد طبیعی است ولی IGF-1 در بررسی ها کاهش دارد مطرح میگردد و جهت تایید آن ترشح هورمون رشد طی 12 ساعت تعیین می شود.
در بیماران با سابقه اشعه درمانی مغز و یا ناهنجاری هیپوتالاموس و یا هیپوفیز، ممکن است نقصان هورمون رشد بعدها ایجاد شود. بنابراین تکرار آزمایشها جهت ارزیابی محور هیپوفیزوIGF1ضروری است.
علاوه بر اثبات نقصان هورمون رشد، ضروری است عملکرد سایر هورمونهای غده هیپوفیز نیز بررسی شود . بنابراین سطوح ACTH, T4 ،TSH ،کورتیزول و گنادوتروپین ها و هورمونهای جنسی نیز تعیین میگردند. در صورت پاسخ مثبت به هورمونهای آزادکننده هیپوتالاموس ، نقص در هیپوتالاموس میباشد. همچنین افزایش سطح سرمی پرولاکتین همزمان با کم کاری هیپوفیز، قویا مؤید نقص در هیپوتالاموس است.
