امروزه متاسفانه از عمل جراحی افزایش قد، که در اصل به منظورهای درمانی و برای رفع مشکلات مادرزادی انجام می‌شده است، به هدف بلندتر کردن قد استفاده میشود. این عمل بسیار خطرناک، پر هزینه و دردناک که بر اصل شکستن استخوانهای پا استوار است به هیچ عنوان برای افزایش قد مناسب نبوده و مضرات آن بیشتر از منافع ناچیز احتمالی آن می‌باشد. در این مقاله به معرفی خطرات و ریسک‌های این عمل و بیان دلایل مردود بودن آن پرداخته میشود.
جراحی افزایش قد عملی دشوار و پیچیده است که به منظور افزایش دائمی قد انجام میشود. استخوان در این عمل بریده میشود و سپس وسیله‌ای کار گذاشته میشود که فاصله بین دو قطعه استخوان را عریض‌تر میکند و استخوان جدید در آنجا رشد میکند. اما این روش بسیار پیچیده و هزینه آن سرسام‌آور است، شکی نیست که قد فرد به کمک این جراحی بلندتر میشود، بااین حال باید برآورد کرد که این کار به چه قیمتی انجام میشود و آیا این دستاورد ارزش قبول کردن اثرهای جانبی متعدد را دارد یا خیر. شایان ذکر است که یگانه هدف این جراحی بلندتر کردن قد نیست، بلکه با این عمل میتوان به افرادی کمک کرد که از مشکل نامساوی بودن پاها، کوتولگی و اختلال‌های گوناگون ساق پا رنج می‌برند. عامل‌های متعددی را میتوان در توضیح مناسب نبودن این روش درمانی برای افزایش قد برشمرد.
معایب عمل جراحی افزایش قد
هزینه بالا
هزینه جراحی بلند شدن قد سرسام‌آور است و بسیاری توان پرداخت آن را ندارند یا مجبورند برای پرداخت هزینه سنگین این عمل بخش قابل توجهی از پس‌انداز خود را برداشت نمایند. به علاوه نباید بهای سنگین خرید داروها و دیگر ضروریات را نیز فراموش کرد. بنابراین در مجموع مبلغ بالایی از حسابتان کسر خواهد شد.
مدت زمان طولانی درمان
بیمار پس از جراحی باید حدود ۳ ماه یا تا زمانی که استخوانها قدرت کافی برای تحمل درد را بیابد، استراحت مطلق داشته باشد. به این ترتیب بیمار کاملاً به دوستان یا خانواده خود وابسته خواهد شد و احتمال دارد به دلیل ناتوانی و درماندگی موقتی متحمل ضربه عاطفی شود.
به طور کلی یک فرد بالغ سالم برای افزایش معمول ۵ سانتی متری (۵۰ میلی متری) قد باید تحمل طی شدن فرایندی ۶ماهه را پس از عمل داشته باشد تا مجدداً بتواند راه برود؛ البته این روند گاهی طولانی‌تر میشود.
در حالی که سرعت رشد و احیاء استخوان ۱ میلی متر در روز است، اما چون عضله‌ها، رگ‌های خونی، عصب‌ها و تاندون‌ها سرعت رشد آهسته‌تری دارد، برآیند این دو باعث میشود برای یک فرد بالغ و سالم بیشینه سرعت افزایش طول استخوان درشت نی و استخوان ران به ترتیب ۰٫۶۶ میلی متر و ۱ میلی متر در روز باشد.
رنجش و آزردگی خانواده
از آنجایی که بیمار نباید کوچکترین حرکتی داشته باشد، یکی از اعضا خانواده یا دوستان باید همواره در کنار بیمار بستری حضور داشته باشد. این پرستاری مداوم که بدون تردید وظیفه‌ای پرمسئولیت و دشوار است، گاهی کلافه کننده میشود.
درد غیرقابل تحمل
درد دوره درمان بسیار توان‌فرسا و به جرات میتوان گفت که شبیه به شکنجه‌ای دردناک است. بیمار در اثر تحمل این درد دچار مشکلاتی مانند بی‌خوابی و ناآرامی شدید میشود. به علاوه بیمار به دلیل تحمل درد مداوم گاهی اوقات بسیار کلافه میشود و دست به حرکاتی جنون‌آمیز می‌زند. این درد چنان طاقت‌فرسا است که اکثر بیماران پس از عمل از انجام دادن این جراحی کاملاً نادم و پشیمان میشوند و آرزو میکنند که ای کاش هیچ‌گاه با انجام آن موافقت نکرده بودند.
درآمد نداشتن در مدت بهبود
بیمار با توجه به استراحت مطلق ۳ ماهه پس از جراحی قادر به کار کردن نیست و بنابراین فقدان درآمدی این چند ماه نیز به هزینه‌های درمان اضافه خواهد شد.
احتمال لزوم انجام جراحی دوم
چنانچه بدن پذیرای تغییرها نباشد یا جراحی اولیه به خوبی انجام نشده باشد، جراحی دیگری باید برای بهینه‌سازی نتیجه انجام شود. هزینه جراحی دوم به اندازه جراحی اول است و بیمار باید درد مشابهی را تحمل کند. از این گذشته زمان بهبود و التیام پس از جراحی دوم نیز همانند جراحی اول طولانی است.
بنابراین جراحی افزایش قد از نظر تخصصی بهترین روش بلند کردن قد محسوب نمیشود، چرا که بیمار هزینه بالایی متقبل میشود، انعطاف‌پذیری‌اش صدمه می‌بیند، در کار و کسب درآمد وقفه ایجاد میشود، عوارض جراحی قابل توجه است، بیمار تا ۳ ماه نیازمند کمک دیگران است و باید دردی عذاب‌آور را تحمل کند.
ریسک ها و خطرات عمل جراحی افزایش قد
عوارض و خطرهای اصلی
شکستگی و یکپارچه نبودن استخوان
در تمام روش های افزایش قد یک یا چند استخوان به دو بخش (استئوتومی یا شکستن استخوان) تقسیم و سپس دو بخش شکسته شده به آهستگی از هم جدا میشود. در مجموع تمام این روش‌ها بر توانایی طبیعی استخوان برای رشد و احیا متکی است. چنانچه سرعت جدا شدن از سرعت رشد استخوان بیشتر باشد، احتمال این که دو بخش استخوان کاملاً جدا از یکدیگر بماند و به صورت یکپارچه رشد نکند، بالا خواهد بود. این مورد گونه‌ای شکستگی و عارضه‌ای جدی است که منجر به معکوس شدن افزایش قد میشود و گاهی اوقات باید پیوند استخوان برای جبران و ترمیم آن انجام شود.
آسیب‌دیدگی عصب‌ها و رگ‌های خونی
پی‌آمد جراحی افزایش قد کشیده شدن رگ‌های خونی و اعصاب است که به نوبه خود به آسیب‌دیدگی آنها منجر میشود که برای درمان آن باید جراحی انجام شود یا داروهای خاصی تجویز گردد.
هر چند این نوع آسیب دیدگی متداول‌تر از شکستگی است، اما میتوان با اطمینان از این که سرعت افزایش قد در حدی است که بدن قادر به مدیریت آن است، امکان بروز این عوارض را کاهش داد.
به هم پیوستگی پیش از موعد
چنانچه سرعت افزایش طول استخوان بیش از حد آهسته باشد، التیام و جوش خوردن استخوان پیش از تکمیل فرایند افزایش قد رخ می‌دهد و به این ترتیب هدف انجام عمل محقق نمی‌گردد. با نظارت دقیق بر رشد استخوان میتوان از بروز این مشکل جلوگیری کرد، اما در صورت مواجهه با آن، جراحی خارج از برنامه باید انجام شود.
عوارض و خطرهای جزیی
عفونت
زمانی که دستگاه مخصوص افزایش قد در بدن قرار داده میشود، احتمال بروز عفونت در ناحیه‌های تماس آن با بافت‌های بدن وجود دارد. عفونت ناحیه‌های قرار گرفتن پین، یعنی محلی که پین پوست و استخوان را به یکدیگر متصل می‌سازد، در روش‌های بیرونی بسیار شایع است. حال آن که عفونت در روش‌های درونی نادر است، اما اگر بروز یابد، بسیار وخیم و جدی خواهد بود، چون عفونت درون بدن محبوس خواهد شد و گاهی تا مدت‌ها تشخیص داده نمیشود.
جای زخم
چون در جراحی افزایش قد برش‌های متعددی در پوست و گوشت ایجاد میشود، احتمال به جا ماندن اثر زخم بالا است. جای زخم به ویژه در صورت انجام روش‌های بیرونی ناخوشایند است، چرا که چندین جای زخم بر روی بدن باقی می‌ماند که بعضی از آنها بسیار طولانی و عمیق است.
دیگر عوارض
هر روش با خطرها و عوارض منحصر به فرد خود همراه است و پیش از هر گونه تصمیم‌گیری جراح باید بیمار را کاملاً از خطرهای احتمالی هر عمل مانند شکستگی پین در روش‌های بیرونی آگاه کند.
سوالات متداول
چه کسی برای عمل جراحی افزایش قد مناسب است؟
برای اینکه بتوانید عمل جراحی افزایش قد را انجام بدهید شما باید سیگاری نباشید و به بلوغ کامل اسکلتی رسیده باشید. همه کاندیداهای این عمل باید از نظر روانشناختی پایدار باشند و از سمت خانواده خود حمایت شوند. پزشکان الزامات اولیه‌ای را برای قد تعیین نمی‌کنند، زیرا آنها افراد را به صورت موردی ارزیابی میکنند.
در طول مشاوره اولیه چه اتفاقی می‌افتد؟
اولین قدم، قرار ملاقات با پزشک برای ارزیابی دقیق است. در این ویزیت، پزشک شما را معاینه میکند و در مورد طول قد شما صحبت میکند. همچنین پزشک از اشعه ایکس مناسب استفاده میکند تا بتواند برای انجام این عمل با دقت برنامه‌ریزی کند.
کدام استخوانها قابلیت بلندتر شدن را دارند ؟
پزشکان توصیه میکنند که افزایش قد در استخوانهای ران انجام شود. در طی این عمل جراحی، دو دستگاه داخلی Femoral Precice یا Precice Stryde وارد بدن میشوند.
بعد از جراحی اولیه چه اتفاقی می‌افتد؟
انتظار داشته باشید که بعد از عمل سه روز در بیمارستان بمانید. در مدتی که در بیمارستان هستید، فیزیوتراپی را شروع خواهید کرد و در کل مراحل افزایش قد، آن را ادامه خواهید داد. فیزیوتراپی برای موفقیت عمل افزایش قد ضروری است.
در طی عمل افزایش قد، لازم است که هر ۱۰-۱۴ روز برای جراحی اشعه ایکس و معاینه فیزیکی توسط جراح خود در کلینیک معاینه شوید. برای تسهیل رفت و آمد در مسافت‌های طولانی، از صندلی چرخدار برای شما استفاده میشود. در طول معاینه‌های بعد از عمل، از اشعه ایکس برای نظارت بر بهبود استخوان استفاده میشود. براساس اشعه ایکس و همچنین انعطاف‌پذیری مفصل، پزشکان ممکن است سرعت رشد را افزایش دهند یا آن را کند کنند.
آیا هورمون رشد میتواند اندازه قد افراد را تعیین کند؟
هورمون رشد یک ماده شیمیایی است که توسط یک غده تولید میشود. هورمون رشد برای رشد و نمو طبیعی بسیار مهم است. هورمون رشد علاوه بر اینکه باعث بلندتر شدن قد کودکان میشود، نقشهای حیاتی دیگری را نیز ایفا میکند، از جمله:
- تضمین استخوانهای قوی و سالم
- تنظیم سوخت و ساز بدن، به ویژه تعادل بین عضلات و چربی
- ارتقاء سطح بهزیستی و سطح انرژی.
هورمون رشد با ایجاد سایر هورمون‌ها و فاکتورهای رشد در بدن کار میکند. این فاکتورهای رشد همراه با هورمون رشد از طریق جریان خون حرکت میکنند و باعث ایجاد رشد و نمو در بدن میشوند.
چگونه میتوان هورمون رشد را برای افزایش قد تزریق کرد؟
دستورالعمل پزشک خود را دقیقاً دنبال کنید. این تزریق‌ها معمولاً در عضله یا درست زیر پوست انجام میشوند. ممکن است خودتان بتوانید نزریق را انجام دهید یا شخصی را در خانه داشته باشید که این کار را برای شما انجام دهد. برای راهنمایی در مورد دوز مصرفی ویژه خود، برچسب روی دارو را بررسی کنید. مطمئن باشید که می‌دانید چه زمانی و چگونه می‌توانید تزریق را انجام دهید. از پزشک یا داروساز خود در مورد هر چیزی که متوجه نمی‌شوید سوال کنید.
این دارو به صورت پودر یا در دستگاههای آماده تزریق تولید میشوند. نحوه تزریق را کاملا دقیق یاد بگیرید. اگر داروی شما باید با مایع مخلوط شود، حتماً چگونگی مخلوط کردن دارو را یاد بگیرید. اگر نمیدانید که چگونه از دستگاههای تزریق یا سرنگهای یکبار مصرف استفاده کنید، یا نمیدانید که چگونه باید دارو را مخلوط کنید، از پزشک یا داروساز خود بخواهید که به شما آموزش دهد. فقط یکبار از سرنگ و سوزن یکبار مصرف استفاده کنید و با رعایت دستورالعملهای پزشک خود، آنها را با خیال راحت دور بیندازید.
چه چیزی قد افراد را تعیین میکند؟
قد توسط عوامل مختلفی تعیین میشود، از جمله:
- ژنتیک
- جنسیت
- شرایط پزشکی خاص
- تغذیه
- ورزش
درصد زیادی از قد افراد تحت تاثیر ژنتیک است . مطالعات در مورد دوقلوهای همسان نشان می‌دهد که بزرگترین عامل برای تعیین نوع بدن وراثت است.
بر این اساس، اگر والدین شما قد بلندی داشته باشند، احتمالاً شما نیز قد بلندی خواهید داشت. اگر والدین شما کوتاه باشند، احتمال کوتاه شدن قد شما بسیار زیاد است.
جنسیت نیز یکی دیگر از عوامل زیست شناختی است که در تعیین قد کلی فرد نقش دارد. به طور کلی زنان قد کوتاه‌تری نسبت به مردان دارند.
برخی از بیماری‌ها و مشکلات سلامتی نیز میتواند در تعیین قد افراد نقش داشته باشد. بیماری‌های زیر میتواند نحوه رشد فرد در دوران کودکی را تغییر دهد:
- غول پیکری
- کوتولگی
- آرتروز
- بیماری سلیاک درمان نشده
- سرطان
- هر بیماری که مستلزم استفاده طولانی مدت از استروئیدها باشد
- سندرم داون
- سندرم ترنر
- سندرم مارفان
تغذیه نیز پتانسیل قد افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. دریافت مواد غذایی مناسب که شامل منابع غذایی غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی باشد به رشد افراد کمک میکند. در مقابل، کسانی که به اندازه کافی مواد مغذی دریافت نمی‌کنند ممکن است کوتاه قد باقی بمانند.
مطالعات نشان داده است که تغذیه در طول زمان باعث بلندتر شدن قد مردم شده است. بنابراین کودکانی که رژیم غذایی غنی از کلسیم، پروتئین و سایر مواد مغذی را دنبال میکنند، می‌توانند پتانسیل رشد خود را به بالاترین میزان ممکن برسانند.
علاوه بر این، فعالیت بدنی نیز در رشد و قد کودک نقش دارد زیرا فعال بودن باعث ترشح هورمون رشد میشود. با آزاد شدن این هورمون، کودکی که صفحات رشد استخوانهای او باز است، ممکن است رشد بیشتری را نسبت کودکی که فعالیت بدنی زیادی ندارد، تجربه کند.
اما زمانی که صفحات رشد استخوانهای فرد بسته شوند، قد او دیگر رشد نخواهد کرد. بیشتر زنان در سنین ۱۴ تا ۱۵ سالگی و اکثر مردان تا سن ۱۶ سالگی به قد کامل خود می‌رسند. رشد قد پس از سن ۱۹ سالگی بسیار غیرمعمول و نادر است.
آیا تمرین پاسچر خوب میتواند بر قد تأثیر بگذارد؟
نه تنها ایستادن و نشستن در وضعیت خوب باعث میشود افراد قد بلندتر به نظر برسند، بلکه به جلوگیری از سردرد و کمردرد که غالباً با حالت خمیده همراه است، نیز کمک میکند.
برای ایستادن در وضعیت خوب، شخص باید از این نکات پیروی کند:
- شانه‌ها را عقب نگه دارید
- شکم را به سمت ستون فقرات بکشید و عضلات خود را به آرامی درگیر کنید
- سر را در راستای بدن نگه دارید
- پاها را به عرض شانه از هم باز کنید
- از قفل شدن زانوها خودداری کنید
- وزن خود را در درجه اول روی جلوی پا نگه دارید
- بگذارید بازوها به طور طبیعی در کنار بدن آویزان شوند
برای تمرین وضعیت خوب در وضعیت نشسته، شخص باید موارد زیر را انجام دهد:
- هنگام نشستن، کف پای خود را صاف نگه دارید
- ارتفاع صندلی را تنظیم کنید، به طوری که کف پا روی زمین و ران‌ها موازی بت سطح زمین قرار بگیرند
- از انداختن یک پا روی پای دیگر خودداری کنید
- پشت خود را با استفاده از یک بالش یا حوله کوچک حمایت کنید
- بگذارید شانه‌ها در حالت راحتی قرار بگیرند
حفظ پاسچر خوب به شما کمک میکند تا فضای مناسب بین مهره‌ها را حفظ کنید و همچنین ممکن است باعث شود شما قدبلندتر به نظر برسید.
آیا ورزش میتواند به افزایش قد کمک کند؟
قوی بودن عضلات میانی بدن میتواند به فرد در حفظ پاسچر خوب و قدبلند دیده شدن او کمک کند. عضلات اصلی بدن در واقع عضلات شکم و در امتداد ستون فقرات است. این عضلات به حمایت از ستون فقرات کمک میکنند. اگر ین عضلات خیلی ضعیف باشند، ستون فقرات به درستی پشتیبانی نمیشود و ممکن است فشرده شود. همچنین ممکن است منجر به خمیدگی بدن شود.
برای داشتن عضلات هسته‌ای قوی‌تر، می‌توانید تمرینات زیر را امتحان کنید:
- پلانک: در حالت پوش – آپ روی زمین قرار بگیرید و عضلات شکمی خود را منقبض کنید.
- سوپرمن: روی شکم دراز بکشید، دست‌ها، پاها و سر را از کف زمین بلند کرده و چند ثانیه در این حالت بمایند.
- کرانچ شکم: به پشت دراز بکشید، زانوهای خود را خم کنید و کف پاها را روی زمین قرار دهید. سعی کنید با استفاده از عضلات هسته‌ای خود، سر و شانه‌ها را از روی زمین بلند کنید.
آیا روش‌هایی برای جلوگیری از کاهش قد ناشی از افزایش سن وجود دارد؟
درست است که بزرگسالان نمی‌توانند کار زیادی برای افزایش قد خود انجام دهند، اما می‌توانند برای جلوگیری از کاهش قد خود که به مرور زمان و با بالا رفتن سن اتفاق می‌افتد، گام‌هایی را بردارند.
بعد از اینکه فرد به ۴۰ سالگی رسید، ممکن است به دلیل پوکی استخوان، فشرده شدن ستون فقرات و دلایل دیگر در هر دهه حدود نیم اینچ از قد خود را از دست بدهد. این مسئله میتواند به مرور زمان افت قابل توجهی از قد را به همراه داشته باشد.
برای مقابله با کاهش قد ناشی از سن، افراد می‌توانند موارد زیر را انجام دهند:
- تغذیه کافی داشته باشید. از جمله مقدار زیادی کلسیم مصرف کنید
- برای مقابله با از دست رفتن عضلات مرتباً تمرینات بدنسازی را انجام دهید
- به اندازه کافی آب مصرف کنید و بدن خود را هیدراته نگه دارید
- از مصرف سیگار خودداری کنید
- استراحت کنید
