راشیتیسم یا نرمی استخوان یک اختلال اسکلتی است که در اثر کمبود ویتامین D، کلسیم یا فسفات رخ می‌‌دهد. این مواد مغذی برای توسعه استخوان‌های قوی و سالم اهمیت زیادی دارند. افراد مبتلا به راشیتیسم یا نرمی استخوان ممکن است دارای استخوان‌های ضعیف و نرم، رشد نامناسب و حتی در موارد شدید، ناهنجاری‌های اسکلتی باشند
علائم
مشکلات کمبود ویتامین D ممکن است ماه‌ها قبل از ظاهر شدن علائم بالینی راشیتیسم یا نرمی استخوان وجود داشته باشد. علائم بالینی راشیتیسم شامل موارد زیر می‌شود:
– تغییر شکل اسکلت بدن: این تغییر شکل شامل پاهای پرانتزی، انحنای غیرطبیعی در مهره‌ها، تغییر شکل لگن و بروز قوس در قفسه سینه است.
– ضعف استخوان‌ها: کودکان مبتلا به راشیتیسم بیشتر از سایر کودکان به شکستگی استخوان دچار می‌شوند.
– تاخیر در رشد: تاخیر در رشد با انحنای رشد طولی و اندام‌ها نتیجه راشیتیسم یا نرمی استخوان است.
– مشکلات بهداشتی دندان: این مشکلات شامل نقص در ساختمان دندان‌ها، افزایش پوسیدگی دندان و تاخیر در فرم‌گیری دندان‌ها می‌شود.
– درد استخوان‌ها: شامل دردهای مبهم استخوانی به همراه دردهای موضعی بر روی استخوان‌های ستون مهره، لگن و پاها می‌شود.
– ضعف عضلات: کاهش قدرت عضلانی که منجر به اختلال در راه رفتن می‌شود.
علت بیماری راشیتیسم
بدن برای جذب کلسیم و فسفر از غذاها به ویتامین D نیاز دارد. راشیتیسم یا نرمی استخوان، زمانی ایجاد می‌شود که بدن کودک مقدار کافی ویتامین D دریافت نمی‌کند یا مشکلاتی در استفاده مناسب از ویتامین D دارد. علت اصلی راشیتیسم فقر ویتامین D است.
گاهی عدم دریافت کلسیم کافی یا فقدان کلسیم و ویتامین D می‌تواند از عوامل ایجاد بیماری راشیتیسم باشد. کودکانی که مقدار کافی ویتامین D را از دو منبع زیر دریافت نکنند، ممکن است به فقر ویتامین D و در نتیجه راشیتیسم دچار شوند:
1. نور خورشید: پوست در معرض تابش نور خورشید، می‌تواند ویتامین D تولید کند. اما کودکان در کشورهای توسعه یافته زمان کمتری را در فضای باز می‌گذرانند و بیشتر از ضدآفتاب استفاده می‌کنند که تابش نور خورشید را مهار می‌کند.
2. غذاها: روغن‌های ماهی و زرده تخم‌مرغ حاوی ویتامین D هستند. ویتامین D همچنین به برخی غذاها مانند شیر یا برخی آب‌میوه‌ها افزوده می‌شود.
مشکلات در جذب ویتامین D: برخی کودکان ممکن است به مشکلاتی دچار باشند که با اختلالات در مسیر جذب ویتامین D در بدن ارتباط دارد و می‌توانند کودک را مستعد ابتلا به بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان کنند. این مشکلات ممکن است به دلیل تولد یا در طول رشد کودکان رخ دهد. برخی مثال ها عبارت است از:
• بیماری سلیاک
• بیماری التهاب روده
• سیستیک فایبروزیس
• مشکلات کلیوی
درمان
هدف اصلی درمان راشیتیسم یا نرمی استخوان، اصلاح اختلالات زمینه‌ای و جلوگیری از عوارض این بیماری است. معمولاً با جایگزینی مناسب ویتامین D فعال، فسفر و کلسیم، بهبودی در عرض چند هفته امکان‌پذیر است، اگر تشخیص به موقع انجام شود. مصرف مواد غذایی حاوی مقادیر مناسب فسفر و کلسیم مانند آب پرتقال، ماهی، فرآورده‌های شیری و مکمل‌های غذایی نیز بسیار مفید است. همچنین، استفاده منظم از نور آفتاب، به ویژه نور متوسط آفتاب، بسیار موثر است. با این حال، باید به خاطر داشت که تماس مستقیم با نور شدید آفتاب برای شیرخواران زیر ۶ ماه هیچ‌گونه توصیه‌ای نیست.
در صورتی که کودکان در این رده سنی باشند، مصرف منظم قطره‌های ویتامین A+D توصیه می‌شود. مقدار مصرفی کلسیم، فسفر و ویتامین D باید براساس سن و وزن تعیین شود. به دلیل عوارض ناشی از مصرف نادرست این مواد، توصیه می‌شود که حتماً قبل از استفاده آن‌ها، با پزشک متخصص هماهنگی شود.
در مواردی که راشیتیسم یا نرمی استخوان منجر به ناهنجاری‌های استخوانی، اختلال در انحنای مهره‌ها و یا تغییر شکل اندام‌ها می‌شود، استفاده از آتل‌های مخصوص و در صورت عدم پاسخ، درمان جراحی ضروری است.
