[sbu_post_image]
دیابت حاملگی یک وضعیت است که در آن سطح قند خون در زمان بارداری بالا می‌باشد. این وضعیت در حدود 2 تا 14 درصد از بارداری‌ها رخ می‌دهد و معمولاً پس از زایمان بهبود یافت یا از بین می‌رود. دیابت حاملگی قابل درمان است، اما نیاز به نظارت دقیق در طول دوران بارداری دارد. این وضعیت به علت ترشح هورمون‌های جفتی است که باعث ایجاد مقاومت نسبت به انسولین می‌شوند. دیابت حاملگی در صورت عدم درمان می‌تواند به سلامت مادر و جنین آسیب بزند. در ادامه به بررسی بیشتر در مورد تأثیر دیابت حاملگی بر سلامت مادر و جنین می‌پردازیم.
علل دیابت حاملگی
عواملی که احتمال دیابت حاملگی (GDM) را افزایش می دهند عبارتند از:
1) نمایه توده بدن (BMI) بیشتر از 25 کیلوگرم بر متر مربع باشد.
2) شرح حال خانوادگی وجود دیابت نوع 2 در بستگان درجه اول
3) سابقه مثبت دیابت بارداری در حاملگی های قبلی
4) تولد نوزاد با وزن بزرگتر از طبیعی (ماکروزومی)
5) قند خون ناشتا 100-125 mg/dl
6) اختلال در تست تحمل گلوکز (OGTT)
7) وجود قند در ادرار.
نمایه توده بدن (BMI): محاسبات BMI با تقسیم وزن بر حسب کیلوگرم تقسیم بر مجذور قد به دست می آید.
بررسی سلامت جنین در دیابت بارداری
بررسی سلامت مادر و جنین در دیابت حاملگی از سه ماهه سوم بارداری شروع می‌شود و روش‌های مختلفی برای این منظور وجود دارد. یکی از روش‌های بررسی سلامت جنین در دیابت حاملگی، آزمون حرکت جنین و شمارش حرکات جنین توسط مادر است. این روش به دو صورت تعریف شده است. در روش اول، مادر به پهلو دراز کشیده و حرکات جنین را شمارش می‌کند. احساس 10 حرکت در زمان 2 ساعت، نشانه سلامت جنین است. در روش دوم، مادر با دیابت حاملگی، سه بار در هفته به مدت یک ساعت حرکات جنین را شمارش می‌کند. اگر حرکات جنین مساوی یا بیشتر از روزهای قبل باشد، نشانه سلامت جنین است. در غیر این صورت، از تست‌های اختصاصی توسط پزشک برای بررسی سلامت مادر و جنین در دیابت حاملگی استفاده می‌شود. این تست‌ها شامل بررسی سطح قند خون، اندازه گیری فشار خون، آزمایش‌های خون، امواج صوتی قلب جنین و آزمون‌های دیگر می‌شود.
همچنین، نوشته شده است که چندین روز قبل از مرگ جنین در رحم مادر، حرکات آن کاهش می‌یابد. لذا بررسی حرکات جنین به‌منظور پیشگیری از این اتفاق ناگوار از اهمیت بسیاری برخوردار است. در کل، برای حفظ سلامت مادر و جنین در دیابت حاملگی، باید به تغذیه مناسب و مصرف ویتامین‌ها و املاح معدنی مورد نیاز توجه شود و از مصرف دخانیات و الکل خودداری کنید.
روش های درمان دیابت حاملگی
در تمام مراحل بارداری و قبل از آن آموزش بیماران و توجه به رژیم غذایی آنان و داشتن یک برنامه منظم فعالیت فیزیکی بسیار مهم است. افراد دیابتی باید مقدار انرژی مورد نیاز خود را بدانند و به کمک یک مشاور تغذیه، رژیم مناسبی برای خود انتخاب نمایند. جهت تخمین کالری مورد نیاز بدن از فرمول زیر براساس وزن ایده آل بیمار (IBW) استفاده می شود: که دو عدد سمت راست قد بیمار منهای 5 است. بعنوان مثال اگر قد شخصی 155 سانتی متر باشد وزن ایده آل او 50=5-55، پنجاه کیلوگرم خواهد بود.
دیابت بارداری دو روش درمانی دارد:
1) درمان دیابت بارداری با رژیم غذایی دیابت نوع 2 و ورزش
2) تزریق انسولین.
در هر دو روش هدف این است که قند خون مادران در حد مطلوب حفظ شود. ورزش و فعالیت فیزیکی باعث می شود تا مقاومت به انسولین کاهش یابد و نتیجه درمان بسیار مطلوب شود در ضمن باعث تسریع جذب گلوکز به داخل بافت عضلانی می شود. غذا باید در وعده های متعدد و مقادیر کم مصرف شود تا دیابت حاملگی بعد از غذا بوجود نیاید. با توجه به اینکه انسولین از جفت عبور نمی کند فقط برروی قند مادر اثر می گذارد و روی قند خون جنین بی تأثیر است. محدوده قند طبیعی در بارداری 20 درصد پایین تر از افراد غیر باردار است بنابراین قند خون ناشتا 60-90mg/dl مطلوب و قند دو ساعت بعد از غذا کمتر از 120mg/dl ایده آل است. افزایش وزن مادر در دوران بارداری مهم است و باید از الگوی خاصی پیروی نماید این افزایش وزن بستگی به وزن مادر از 18-7 کیلوگرم متغیر خواهد بود که بر اساس نمایه توده بدن BMI و وزن ایده آل تعیین می شود.
تغذیه مناسب، مصرف ویتامین‌ها و املاح معدنی مورد نیاز باید قبل از بارداری شروع شده و در طول دوران بارداری و شیردهی ادامه یابد تا از بروز عوارض عصبی و کم‌خونی در نوزادان جلوگیری شود. یکی از ویتامین‌های اساسی برای مادران باردار با دیابت حاملگی، اسید فولیک است. تحقیقات نشان داده است که مصرف اسید فولیک قبل از شروع بارداری، بسیار مؤثر در کاهش ناهنجاری‌های جنینی و حفظ سلامت مادر و جنین در دیابت حاملگی است.
همچنین، مصرف مواد معدنی مهم دیگری مانند قرص آهن قبل و بعد از بارداری برای حفظ سلامت مادر و جنین در دیابت حاملگی ضروری است، به ویژه برای زنان بارداری که دچار فقر آهن هستند. همچنین، مصرف مواد غذایی گیاهی، سبزیجات تازه، میوه‌ها و غلات برای زنان باردار ضروری است.
نکته مهم دیگر این است که زنان قبل و بعد از بارداری و در دوران شیردهی باید از مصرف دخانیات و الکل خودداری کنند، زیرا این مواد می‌توانند اثرات مخربی بر روی جنین داشته باشند.
خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطلب ” کنترل دیابت حاملگی ” و ” جلوگیری از عوارض دیابت حاملگی بر جنین ” را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه دیابت حاملگی مطالعه فرمایید.
منبع: کتاب راهنمای دیابت
