دیابت حاملگی یا بارداری به این معناست که شما پیش از حاملگی به دیابت مبتلا نبوده‌اید و پس از پایان حاملگی نیز، دیابت از بین می‌رود.
دیابت حاملگی (GDM)
در دوران حاملگی یا بارداری (غالباً حدود 22 هفتگی) بسیاری از زنان به دیابت دچار می‌شوند. دیابت حاملگی یا بارداری به این معناست که شما پیش از حاملگی به دیابت مبتلا نبوده‌اید و پس از پایان حاملگی نیز، دیابت از بین می‌رود. آنچه مهم است این است که در طول حاملگی، قند خون خود را به طور منظم آزمایش کنید و آن را در محدوده‌ی توصیه شده توسط پزشک حفظ نمایید.
دیابت حاملگی یا بارداری چیست؟
اگر شما قبل از بارداری و حاملگی به وضعیت سلامتی خوبی داشته‌اید ولی در طول حاملگی سطح قند خون‌تان افزایش می‌یابد، احتمالاً دچار دیابت حاملگی یا دیابت بارداری شده‌اید. طبق آمارهای جدید، حدود 18 درصد از زنان باردار به دیابت حاملگی یا دیابت بارداری مبتلا می‌شوند. علت دقیق دیابت حاملگی و بارداری هنوز مشخص نیست، اما بر اساس شواهد موجود، تغییرات هورمونی در طول دوره حاملگی و بارداری ممکن است دلیل آن باشد. هورمون‌های تولید شده توسط جفت مادر برای حفظ حاملگی و بارداری اثرات مخربی بر انسولین دارند و باعث مقاومت به انسولین می‌شوند. این مقاومت به انسولین باعث کاهش تأثیر انسولین در بدن مادر می‌شود و در نتیجه، سطح قند خون افزایش می‌یابد. نیاز به انسولین در حالت حاملگی تقریباً سه برابر نیاز در شرایط عادی است. اگر بدن نتواند این مقدار انسولین را تأمین کند، قند خون افزایش می‌یابد و دیابت حاملگی تشکیل می‌شود. در صورت نبود انسولین کافی، قند خون در بدن انباشته می‌شود و بدن نمی‌تواند از آن استفاده کند که به هایپرگلیسمی معروف است.
چگونگی تاثیر دیابت بر روی جنین
دیابت حاملگی در زمانی که جنین شما به طور کامل شکل گرفته، اندام‌های آن ساخته شده و در حال رشد سریع است، به وجود می‌آید. در این مرحله، دیابت حاملگی نمی‌تواند به تغییرات مادرزادی، مانند اختلالات مادرزادی قلب و یا اختلالات سیستم عصبی در جنین منجر شود. با این حال، عدم کنترل قند خون در زمان حاملگی می‌تواند به صدمات دیگری در جنین شما منجر شود.
دیابت حاملگی باعث افزایش قند خون مادر می‌شود. این قند اضافی از جفت عبور می‌کند و به جنین می‌رسد. پانکراس جنین در معرض این قند بالا، انسولین بیش‌تری تولید می‌کند و این انسولین اضافی باعث تبدیل قند اضافی خون به چربی می‌شود. این چربی‌ها در جاهای گوناگون بدن جنین شما مانند کبد، محوطه‌ی شکم و بافت زیر جلدی ذخیره می‌شود و به «غول‌پیکری» جنین شما منجر می‌شود.
به منظور جلوگیری از صدمات در جنین، لازم است که دیابت حاملگی درمان شود. درمان شامل رژیم غذایی خاص، افزایش فعالیت و ورزش، و در صورت لزوم تزریق انسولین می‌شود. هدف درمان، حفظ قند خون در محدوده طبیعی مانند زنان سالم باردار است.
در بسیاری از موارد، دیابت حاملگی پس از پایان دوره بارداری بهبود می‌یابد، اما در دو سوم موارد، در بارداری‌های بعدی دوباره پدیدار می‌شود. بسیاری از زنان مبتلا به دیابت حاملگی، در سال‌های بعد به دیابت نوع 2 مبتلا می‌شوند. به نظر می‌رسد که ارتباطی بین دیابت حاملگی و دیابت نوع 2 وجود دارد. در هر دو نوع دیابت (حاملگی و نوع 2) مقاومت به انسولین عامل اصلی بروز دیابت است. تغییر در شیوه‌ی زندگی می‌تواند در بسیاری از موارد از بروز دیابت نوع 2 در آینده جلوگیری کند.
جنین غول پیکر در معرض صدمات زیادی است؛ یکی از این صدمات، صدمات زایمانی مانند صدمه به شانه‌ها و یا شکستگی استخوان ترقوه در زمان زایمان است. یکی دیگر از خطرات این نوزادان، افزایش ریسک افت قند خون (هیپوگلیسمی) پس از تولد است. علت این پدیده، افزایش بیش از حد انسولین توسط پانکراس است که حتی پس از تولد نیز ادامه می‌یابد و به هیپوگلیسمی نوزاد منجر می‌شود. یکی دیگر از خطرات، افزایش احتمالی اختلالات تنفسی نوزاد در روزهای پس از زایمان است. همچنین شانس افزایش زردی خون در این نوازدان، نسبت به نوزادان سالم بالاتر است. از این گذشته این نوزادان در بزرگسالی، در معرض افزایش وزن، چاقی و دیابت نوع 2 هستند.
راه ها و روش های درمان
به دلیل اثرات ضررآور دیابت حاملگی برای شما و جنینتان، لازم است که به سرعت درمان را آغاز کنید.
هدف درمان، حفظ قند خون در محدوده طبیعی مانند زنان سالم باردار است. این درمان شامل رژیم غذایی خاص، افزایش فعالیت و ورزش، و در صورت لزوم تزریق انسولین می‌شود.
دیابت حاملگی پس از پایان دوره بارداری بهبود می‌یابد، اما در دو سوم موارد، در بارداری‌های بعدی دوباره پدیدار می‌شود.
در تعداد کمی از زنان، این‌که در ابتدا به آن دیابت حاملگی گفته شده است، در واقع نشانه‌ی بروز اولیه دیابت نوع یک یا دو است. در این حالت، دیابت پس از بارداری بهبود نمی‌یابد و درمان پس از بارداری نیز لازم است. در برخی موارد، ممکن است بسیار دشوار باشد تا قضاوت کنیم که آیا آنچه در دوران بارداری رخ داده، دیابت حاملگی است یا دیابت نوع 1 یا 2.
بسیاری از زنان مبتلا به دیابت حاملگی، در سال‌های بعد به دیابت نوع 2 مبتلا می‌شوند. به نظر می‌رسد که ارتباطی بین دیابت حاملگی و دیابت نوع 2 وجود دارد. در هر دو نوع دیابت (حاملگی و نوع 2) مقاومت به انسولین عامل اصلی بروز دیابت است. تغییر در شیوه‌ی زندگی می‌تواند در بسیاری از موارد از بروز دیابت نوع 2 در آینده جلوگیری کند.
کاهش وزن
اگر وزن شما 20 درصد بالاتر از وزن ایده‌آل برای قدتان است کاهش وزن می‌تواند از بروز دیابت نوع 2 جلوگیری کند.
تنوع غذایی داشته باشید. از میوه‌های تازه و سبزیجات استفاده کنید. مصرف چربی‌ها را به حداقل برسانید و مصرف کالری روزانه را کاهش دهید و به مقدار آنچه می‌خورید دقت کنید.
افزایش فعالیت بدنی و ورزش سبب می‌شود بدون نیاز به انسولین اضافی، قند بیش‌تری بسوزانید و بر مقاومت به انسولین غلبه کنید.
قند خون مناسب برای مبتلایان به دیابت حاملگی و یا دیابتی‌های باردار چقدر است؟
| ناشتا | قبل غذا | 1 ساعت پس غذا | ساعت 2 صبح تا 6 صبح | |
| قند خون کامل (با استفاده از گلوکومتر) | Mg/dL 60-90 | Mg/dL 60-105 | Mg/dL 100-120 | Mg/dL 60-120 |
| پلاسما (آزمایشگاه) | mg/dL 69-104 | mg/dL 69-121 | mg/dL 115-138 | mg/dL 69-138 |
