دیابت(بیماری خاموش)

دیابت بیماریی است که در آن بدن قادر نیست انسولین کافی بسازد. انسولین هورمونی است که قند را برای تأمین انرژی روزانه بدن به سلولها می رساند. علت دیابت هنوز از اسرار است اما ارث و عوامل محیطی همچون چاقی و کم تحرکی می تواند در بروز آن نقش داشته باشد.

انواع دیابت

۱- دیابت نوع اول: در این نوع دیابت، بدن قادر به تولید انسولین نیست و فرد مبتلا به این نوع دیابت نیاز به تزریق انسولین دارد.

۲- دیابت حاملگی: گاهی دیابت در طول دوره بارداری تشخیص داده می‌شود و کنترل قند خون مادر بسیار حائز اهمیت است برای سلامت مادر و جنین. زنان مبتلا به دیابت حاملگی معمولاً پس از زایمان قند خون طبیعی دارند، اما در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع دو، به‌ویژه اگر اضافه وزن داشته باشند.

۳- دیابت نوع دوم: این نوع دیابت، که شایع‌ترین نوع آن است، به این دلیل ایجاد می‌شود که بدن قادر به تولید انسولین به مقدار کافی نیست. انسولین برای استفاده از قند به‌منظور تأمین انرژی ضروری است و قند را از خون به سلول‌های بدن منتقل می‌کند. کمبود انسولین ممکن است منجر به دو اتفاق شود: اولاً، سلول‌های بدن قادر به دریافت انرژی لازم نیستند (به دلیل کمبود انسولین، قند کمتری وارد سلول‌ها می‌شود) و دوماً، سطح بالای قند خون ممکن است بر روی چشم‌ها، کلیه‌ها، قلب و سیستم عصبی تأثیر بگذارد.

۴- دیابت‌های ناشی از نقایص ژنتیکی خاص

عوامل افزایش دیابت

1-   کسانی که سن بالای 45 سال دارند خصوصاً اگر اضافه وزن یا چاقی شکمی دارند.

2-   کسانی که سابقه فامیلی دیابت نوع دوم دارند.

3-   کسانی که دخالت فیزیکی کمی دارند.

4-   کسانی که در مرحله آمادگی ابتلاء به دیابت هستند یعنی قندخون ناشتای آنهابین mg/dL 125 -100  است.

5-   کسانی که دیابت حاملگی داشته و یا نوزادان با وزن بالای kg 4 به دنیا آورده اند.

راه های کنترل دیابت

کاهش وزن یکی از روش‌هایی است که می‌تواند در بهبود کنترل دیابت نقش داشته باشد. این کاهش وزن از طریق افزایش فعالیت جسمانی و رعایت رژیم غذایی مناسب قابل دستیابی است. رعایت یک رژیم غذایی سالم، علاوه بر کاهش وزن، به کنترل بهتر انسولین ورودی به سلول‌ها کمک می‌کند. این رژیم غذایی صحیح همچنین به سلامت قلب و عروق کمک می‌کند و از چاقی جلوگیری می‌کند. بهترین راه برای بررسی رژیم غذایی و داشتن برنامه غذایی مناسب، مشاوره با یک کارشناس تغذیه است. اما به طور کلی، در رژیم غذایی خود از سبزیجات تازه، میوه‌ها و حبوبات بیشتر استفاده کنید.

مصرف فیبرها خصوصاً قبل از وعده های اصلی غذا می تواند منجر به نتایج زیر شود:

1.    کاهش اشتها

2.    کاهش جذب چربی

3.    کاهش جذب قند غذا و جلوگیری از افزایش ناگهانی قند بعد از غذا خوردن

 ورزش: ورزش یکی از بهترین راههای برای کنترل قند خون است، ورزش کردن کمک می کند تا:

1.    انسولین راحت تر قند را وارد سلولها کند.

2.    چربی خون را کاهش می کند.

3.    به کاهش وزن کمک می کند.

4.    مقاومت بدن را در مقابل بیماریها افزایش می دهد.

در صورتی که از نظر پزشکتان مانعی برای ورزش کردن ندارید، پیاده روی، آغازی مناسب برای ورزش کردن است. بهتر است بیماران چاق 6 روز در هفته و بیماران لاغر 3 روز در هفته ورزش کنند. معمولاً مدت زمان ورزش با توجه به شرایط بیمار تعیین می شود و به آهستگی شروع شده و بر اساس توانایی فرد بر شدت و دفعات آن در هفته افزوده می شود.زمان شروع ورزش از هر وعده غذایی باید حدود 3-1 ساعت فاصله داشته باشد و بیماران دیابتی باید آموزش های لازم برای جلوگیری از پایین افتادن قند خون را پیش از ورزش، حین ورزش و پس از ورزش به کار ببندید. بهتر است ورزش کردن در زمان اوج اثر داروهای قند نباشد.

هدف در ورزش

هدف ورزش، نه تنها میزان تعریق بدن شما نیست بلکه شدت ورزش با میزان ضربان قلب سنجیده می‌شود. شدت ورزش زمانی مناسب است که تعداد ضربان قلب حین ورزش به ۵۰-۷۰ درصد از ضربان قلب حداکثر شما برسد. برای محاسبه حداکثر ضربان قلب، از عدد ۲۲۰ کم سن شما را کم کنید. به عنوان مثال، برای یک فرد ۴۰ ساله، حداکثر ضربان قلب حدوداً ۱۸۰ (۲۲۰-۴۰) است. لذا در زمان ورزش با شدت متوسط، ضربان قلب این فرد باید بین ۹۰ تا ۱۲۶ ضربه در دقیقه باشد. اگر شما به بیماری دیگری مبتلا شدید (مانند سرماخوردگی شدید)، لازم است تا زمانی که تحت درمان هستید، ورزش کردن را متوقف کنید.

 داروها

دارو نیز یکی از ابزار موجود برای کنترل دیابت هستند.داروهای خوراکی که جهت کنترل قند خون در افراد دیابتی استفاده می شود برای همه مناسب نستند. این قرصها تنها برای افرادی مؤثر هستند که پانکراس آنها  هنوز قادر است انسولین بسازد. آنهایی که دیابت نوع اول دارند و یا در دیابتی نوع دو که بدن آنها توانایی کمی در ساختن  انسولین دارد نمی توانند از این داروهای خوراکی استفاده کنند.مهم است که شما داروهای مصرفی، چگونگی مصرف، نتایج مورد انتظار وعوارض جانبی آنها را بدانید.

چند نکته برای پیشگیری از ایجاد دیابت نوع دو:

تغییر سبک زندگی می‌تواند یک قدم بزرگ به سمت پیشگیری از دیابت باشد و هیچوقت برای شروع دیر نیست. این نکات را در نظر داشته باشید.

وقتی صحبت از دیابت نوع ۲می‌شود (که متداول‌ترین نوع دیابت است) پیشگیری بهترین راهکار است. همچنین اگر در معرض خطر بالایی از ابتلا به دیابت هستید، مثلاً اگر اضافه وزن زیادی دارید یا سابقه خانوادگی دیابت دارید، خیلی مهم است که پیشگیری از دیابت را به اولویت زندگیتان تبدیل کنید.

پیشگیری از دیابت درست مثل سالم غذا خوردن، بالا بردن فعالیت بدنی و کم کردن اضافه وزن، جزء اصول اولیه است و هیچوقت برای شروع دیر نیست. با ایجاد چند تغییر کوچک در سبک زندگی‌تان می‌توانید از بروز مشکلات جدی دیابت مثل تخریب اعصاب، کلیه‌ها و قلب، جلوگیری کنید.

نکته ۱: فعالیت بدنی‌ بیشتری داشته باشید.

فعالیت بدنی روزمره فواید بسیار زیادی دارد. ورزش کمکتان می‌کند تا:

– وزنتان را پایین بیاورید.

– قندخونتان را پایین بیاورید.

– حساسیت شما به انسولین را بالا می‌برد–که کمک می‌کند قندخونتان در یک محدوده نرمال بماند.

تحقیقات نشان می‌دهد که هم ورزش‌های هوازی و هم قدرتی می‌تواند به کنترل دیابت کمک کند اما بهترین نتیجه از برنامه تناسب‌اندامی حاصل می‌شود که از هر دوی این تمرینات استفاده می‌کند.

نکته ۲: فیبر فراوان بخورید.

فیبر کمک‌های زیادی به شما می‌کند:

– با بالا بردن  کنترل قندخونتان، احتمال بروز دیابت را کاهش می‌دهد.

– احتمال بروز بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.

– با کمک به احساس سیری، به کاهش وزن کمک می‌کند.

موادغذایی سرشار از فیبر شامل میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، غلات کامل، آجیل و دانه‌ها می‌شود.

نکته ۳: تا می‌توانید غلات کامل مصرف کنید.

بااینکه دلیل آن چندان مشخص نیست اما غلات کامل می‌توانند احتمال بروز دیابت را پایین آورده و به حفظ سطح قندخون کمک کنند. سعی کنید حداقل نیمی از غلات مصرفی‌تان کامل باشد.

نکته ۴: اضافه‌وزنتان را کم کنید.

اگر شما اضافه وزن دارید، پیشگیری از دیابت ممکن است به کاهش وزن شما مرتبط باشد. هر کیلوگرمی که از وزن خود کاهش دهید، بهبود سلامت شما را تسریع می‌بخشد. یک تحقیق نشان داد که افرادی که اضافه وزن دارند، با کاهش هر کیلوگرم از وزن خود، خطر ابتلا به دیابت را ۱۶ درصد کاهش دادند. همچنین افرادی که وزن خود را به مقدار کمی کاهش دادند (حداقل ۵ تا ۱۰ درصد از وزن اولیه خود) و به طور منظم ورزش کردند، تا ۶۰ درصد احتمال ابتلا به دیابت را کاهش دادند.

نکته ۵: از رژیم‌های غذایی جدید پرهیز کرده و انتخاب‌های سالمتری داشته باشید.

رژیم‌های کم‌کربوهیدرات، رژیم شاخص گلیسمی و سایر رژیم‌های جدید شاید در ابتدا به شما کمک کند وزنتان را پایین بیاورید اما تاثیر آنها در پیشگیری از دیابت شناخته شده نیست و اثر طولانی‌مدتی نیز نخواهند داشت. و با خارج کردن یا محدود کردن یک گروه غذایی خاص از برنامه روزانه، رسیدن موادمغذی لازم را به بدنتان محدود می‌کنید. بجای این کار، برای داشتن یک برنامه‌غذایی سالم که به کاهش‌وزنتان کمک کند، بیشتر بر حجم وعده‌های غذایی و سالم بودن موادی که می‌خورید تمرکز کنید.