درمان دیابت و انواع آن

دیابت یا بیماری قند هنگامی بوجود می‌آید که هورمون انسولین – عامل تنظیم‌کننده قند خون – یا به اندازه کافی در بدن تولید نمی‌شود یا بافت‌های بدن به آن به درستی پاسخ نمی‌دهند، در نتیجه سوخت و ساز قند در بدن مختل می‌شود و قند خون از حد طبیعی خود بالاتر می‌رود، و در نهایت علائم شاخص دیابت به صورت پرخوری، پرنوشی و پرادراری ظاهر می‌شود. با پیش دیابت می توان بیماری دیابت را کنترل کرد، که در واقع همان پیش تشخیص دیابت است. 

هورمون انسولین که از سلول‌های جزایر لانگرهانس در غده لوزالمعده به درون خون ترشح می‌شود، کارکردهای مختلفی در بدن دارد، و از جمله ورود قند  را از خون به درون سلول‌ها تسهیل می‌کند تا سلول‌ها بتوانند برای تامین انرژی خود از آن استفاده کنند.

دیابت دو نوع اصلی دارد. در دیابت نوع یک تخریب سلولهای بتا در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین می‌شود و در نوع دو مقاومت پیشرونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلول‌های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود. در دیابت نوع دو مشخص است که عوامل ژنتیکی، چاقی و کم‌تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند.

انواع دیابت

دیابت تیپ یک (IDDM) دیابت اطفال یا وابسته به انسولین

در ديابت نوع يك بدن انسولین تولید نمي‌كند. برخی افراد ممکن است این نوع دیابت را،‌ ديابت وابسته به انسولین، دیابت جواني یا دیابت زودرس اطلاق كنند. افراد معمولا  قبل از 40 سالگي، اغلب در اوایل بزرگسالی و یا سالهای نوجوانی به ديابت نوع 1 مبتلا مي‌شوند.

دیابت نوع 1 به هیچ وجه به اندازه دیابت نوع 2 رايج نيست. حدود 10٪ از تمام موارد دیابت از نوع 1 می‌باشد.

بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 نیاز به تزریق انسولین در بقيه طول عمر خود را دارند. بعلاوه آنها باید با انجام منظم آزمایش خون و داشتن یک رژیم غذایی خاص،‌ از سطح مناسب گلوكز خون خود اطمينان حاصل كنند.

دیابت تیپ دو (NIDDM) یا غیر وابسته به انسولین

در اين نوع ديابت، بدن قادر به توليد انسولين كافي برای عملکرد مناسب خود نمي‌باشد، و یا سلولهای بدن به انسولین واکنش نشان نمی‌دهند (مقاومت به انسولین).

حدود 90٪ از تمام موارد دیابت در سراسر جهان از نوع 2 می‌باشد.

اندازه گیری سطح قند خون

برخی افراد ممکن است با كاهش وزن، داشتن یک رژیم غذایی سالم، انجام ميزان بالايي از تمرينات ورزشي، و بررسي سطح قند خون خود، قادر به کنترل علائم دیابت نوع 2 باشند. با این حال، دیابت نوع 2 معمولا یک بیماری پیشرونده است (به تدریج بدتر می شود ) و در نهايت بیمار احتمالا ملزم به دريافت انسولين، معمولا به شکل قرص مي‌شود.

خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در افراد دارای اضافه وزن و چاق در مقایسه با افراد داراي وزن مناسب بسيار بالاتر است. افراد داراي ميزان زیادی از چربی احشایی، كه به چاقی مرکزی يا چاقی شکمی نيز معروف است، به طور خاص در معرض خطر مي‌باشند. داشتن اضافه وزن  باعث می‌شود که بدن به نوعي از مواد شيميايي را ترشح كند كه می‌تواند موجب بي‌ثباتي سیستم قلبی و عروقی و متابولیسم بدن شود.

داشتن اضافه وزن، بي‌تحرکي و رژيم غذايي غلط همه و همه خطر ابتلا به ديابت نوع 2 را افزايش مي‌دهد. نوشیدن فقط یک قوطی نوشابه (غيررژيمي)‌ در روز می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را تا 22٪  افزايش دهد. دانشمندان بر این باورند که مصرف نوشابه‌های شیرین بيشتر دارای تاثيری مستقيم برخطر ابتلا به دیابت است تا اينكه تنها يك تاثير ساده بر وزن بدن داشته باشد.

خطرات قند خون بالا و دیابت نوع 2 با افزايش سن بيشتر م‌ شود.کارشناسان از علت آن اطمينان كامل ندارند، اما بر اين باورند كه با افزايش سن وزن بدن بيشتر شده و تحرك كمتر مي‌گردد. افرادي كه داراي سابقه ديابت نوع 2 در يكي از بستگان نزدیک خود هستند، مردم خاورمیانه،آفریقا، یا آسیای جنوبی نیز بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
در مردانی که سطح تستوسترون آنها پايين است نيز خطر ابتلا به دیابت نوع 2 بيشتر است. محققان اظهار مي‌دارندکه سطح تستوسترون پایین با مقاومت به انسولین در ارتباط است

• نقص ژنتيكي cell   ß –  نقص ژنتيكي عمل انسولين …
• دیابت مونوژنیک (MODY) باقرص درمان می شود.
• بيماريهاي پانكراس اگزوكرين پانكراتيت ، نئوپلاسم، CFرسوب املاح
• اندوكرينوپاتي ها (اكرومگالي ، كوشينگ ، فئو ……)
• داروها ، سموم  ( پنتامدين ، اينترفرون ß ديازوكسايد ، كورتن ، سم جوندگان … )
• عفونتها روبلا (سرخجه) – V.M.C- S.U.H
• سندوم هاي ژنتيكي + ديابت )  تريزومي 21 ، ترنر 
• ديابت حاملگي
• ديابت گذرای نوزاد:

• ديابت گذران بدون عود
• گذران عود بين 7 تا 20 سال
• ادامه يافتن ديابت ودائمی شدن آن

خصوصيات ديابت نوع یک

• بيماري وابسته به انسولين است .
• درصورت عدم درمان حملات Ketosis (بالارفتن اسید خون ورفتن به سمت کما) ممکن است اتفاق بیافتد.
• درسنين كودكي شايع تر (5 تا 7 سال ، بلوغ ) است.
• ارتباط باسيستم H.L.A   DR3،و  DR4   و BW15و DQB , B8
• وجود آنتي بادي درسطح خون   I.C.A, I.A.A, G.A.D
• همراهي با ساير بيماريهاي اتوايمون ( سلياك و …)

علت ديابت نوع یک

• انهدام سلولهاي ß
• به دنبال عوامل محيطي
• درافراد با زمينه ژنتيكي مساعد
• عوامل محيطي :
  • عفونت ويرال    اوريون ، C.M.V ، سرخچه ، روبلا ، كوكساكي
  • رژيم زودرس
  • عوامل شيميايي
  • تغییر فصل

خصوصيات ديابت نوع دو

• عدم وابستگي به انسولين
• حملات Ketose ناشايع است (کاهش اب بدن،بالارفتن اسیدخون وکمارا کتوزنامند)
• سطح انسولين طبيعي يا كم ودراوايل بيماري حتي افزايش دارد
• اكثرا چاق هستند ( حتي دربچه ها )
• عدم وابستگي به سيستم ايمني
• تشخيص بطور اتفاقي است ( گلوكز اوری + پرادراری+پرنوشی ناشايع است)

كنترل طولاني مدت  (سرپائي ) بيماران ديابتی

1- معاينه باليني بيماران ديابتی

اندازه گيري وزن ، قد ، محل تزريق ، بررسي حركات مفصلي ، معاينه ته چشم

كنترل وزن بيماران ديابتی

*   افزايش وزن نامتناسب و كم شدن سرعت رشد قد

• كنترل بد ديابت
• ظهور كم كاري تيروئيد

*    كاهش وزن يا عدم افزايش قد

• كنترل بد ديابت
• ظهور بيماري Addison (نارسایی غده فوق کلیه)
• ظهور بيماري Celiac(حساسیت به پروتئین گندم)
• عدم مصرف غذا به دليل مسائل روحي و ترس از مصرف

بررسي حركات مفصلي بيماران ديابتی

وجود سفتي مفاصل درانگشتان دست نشان دهنده ظهور زودرس تر عوارض است

معاينه ته چشم ساليانه بيماران ديابتی

2- بررسي آزمايشگاهي بيماران ديابتی

آزمايش خون :  از نظر HbA1C – تست هاي تيروئيد – بررسي سلياك

آزمايش ادرار: از نظر بررسي ظهور پروتئين درادرار سالانه

درمان انواع دیابت

شيوه های درمانی و داروها

بسته به نوع دیابت شما، بررسي قند خون، انسولین و داروهای خوراکی مي‌توانند نقش مهمی در درمان شما ايفا كنند. يك رژیم غذایی سالم، حفظ وزن مناسب و شرکت در فعالیت‌های جسمي منظم نیز از عوامل مهم در مدیریت انواع دیابت است.

یک بخش مهم از مدیریت دیابت – و نيز سلامت کلی شما – حفظ وزن مناسب از طریق یک برنامه رژیم غذایی و تمرينات ورزشي است:‌

تغذیه سالم:بر خلاف تصور رایج، هیچ رژیم غذایی خاصی براي دیابت وجود ندارد. شما بايد رژيم غذایی خود را بر افزايش میوه ها، سبزیجات و غلات کامل و کاهش محصولات حیوانی، کربوهیدرات‌های تصفیه شده و شیرینی متمركز كنيد. در واقع، اين بهترین برنامه غذایی برای تمام اعضای خانواده است.

فعالیت بدنی: هر فرد نیاز به ورزش هوازی منظم دارد، و افراد مبتلا به ديابت نيز از این قاعده مستثنی نيستند.  ورزش با حركت دادن قند به داخل سلولها و مصرف آن براي توليد انرژي ،‌سطح قند خون شما را كاهش مي‌دهد. ورزش همچنین حساسیت شما را نسبت به انسولین افزايش مي‌دهدکه اين به معنای كاهش نياز بدن به انسولين براي انتقال قند به سلولها مي‌باشد.

 درمان دیابت نوع 1 و 2

درمان دیابت نوع 1 شامل تزریق انسولین و یا استفاده از یک پمپ انسولین، بررسي مكرر قند خون، و شمارش کربوهیدرات است. درمان دیابت نوع 2 در درجه اول شامل بررسي قند خون ، همراه با مصرف داروهای دیابت، انسولین یا هر دو است.

بررسي قند خون: بسته به برنامه درمانی،‌ بررسي و ثبت قند خون مي تواند از چند بار در هفته تا چهار تا هشت بار در روز متغير باشد. بررسي دقیق تنها راه اطمينان از باقي ماندن سطح قند خون در محدوده هدف است.

انسولين: افراد مبتلا به دیابت نوع 1 براي ادامه بقا نياز به درمان انسولين دارند. بسیاری ازافراد مبتلا به دیابت نوع 2 یا دیابت بارداری نیز نيازمند درمان انسولين هستند.

انواع متعددی از انسولین در بازار موجود است، از جمله انسولین سریع الاثر، انسولين طولاني اثر و گزینه‌های متوسط. بسته به نیاز بدن، پزشك ممکن است تركيبي از انواع انسولین را براي استفاده در طول روز و شب براي شما تجويز كند.

داروهاي خوراكي يا ساير داروها: گاهی اوقات داروهای خوراکی یا تزریقي نيز تجویز می‌شوند. برخی از داروهای دیابت پانکراس را به تولید و ترشح انسولین بیشتر تحريك مي‌كنند. دیگر داروها مانع از تولید و ترشح گلوکز از کبد مي‌شود،‌ به اين معنا كه شما نیاز به انسولین کمتر براي انتقال قند به سلول ها داريد. در عين حال،‌ داروهاي ديگر از فعالیت معده یا آنزيمهاي روده که موجب شکستن کربوهیدراتها و یا حساس‌تر ساختن بافتها به انسولين مي‌شوند، ‌ممانعت مي‌كنند. متفورمین (گلوکوفاژ، گلومتزا و ديگر داروها)  به طور کلی از نخستين داروهايی هستند كه براي دیابت نوع 2 تجويز مي‌شوند.

پیوند: در برخی از افرادی که به دیابت نوع 1 مبتلا هستند، پیوند پانکراس مي تواند یک گزینه درماني باشد.  پیوند جزایر لانگرهانس نيز مورد بررسي قرار گرفته‌اند. با یک پیوند پانکراس موفق، شما دیگر نیاز به انسولین درمانی نخواهيد داشت.  اما پیوندها همیشه موفقيت‌آميز نيستند – و این روشها خطرات جدی در برخواهند داشت.

جراحی چاقی: اگر چه اين شيوه  به طور خاص به عنوان يك درمان برای دیابت نوع 2 تلقي نمي‌شود،‌ افراد مبتلا به دیابت نوع 2 که داراي شاخص توده بدني بالاتر از 35 هستند،‌ مي‌توانند از این نوع عمل جراحی بهره مند شوند. افرادی که تحت جراحی بای پس معده قرار گرفته‌اند،‌ شاهد بهبود قابل توجهي در سطح قند خون خود بوده اند. با این حال، خطرات طولانی مدت این روش و مزایای آن براي دیابت نوع 2 هنوز ناشناخته است.

هیچ‌ کس دوست ندارد به زخم پا دچار شود اما متأسفانه افراد مبتلا به دیابت ۱۵ درصد احتمال این را دارند که در طول عمر خود یک‌بار در برخی از نقاط به زخم پا دچار شوند. زخم‌ها و یا سایر جراحت‌ها اغلب محصول جانبی نوروپاتی حسی، یکی از عوارض دیابت که موجب می‌شود افراد حس کف پای خود را از دست دهند، می‌باشد. بدون این حس محافظتی، پا در برابر فشارهای مکرر و ضرباتی که می‌تواند موجب ایجاد زخم دیابت شود آسیب‌پذیر می‌گردد. بیماری عروقی محیطی که در آن رگ‌های خونی فعال در اندام‌های تحتانی بدن تنگ شود، یکی دیگر از عوارض بالقوه دیابت است که به ایجاد زخم پا کمک می‌کند. با کاهش جریان خون در پا، بیماری عروقی محیطی با کاهش ذخیره اکسیژن و مواد مغذی، التیام زخم‌ها را دشوارتر می‌کند.