درمان دیابت و بیماری های کلیوی

[sbu_post_image]

دیابت شایعترین علت نارسایی کلیه در دنیا است هر ساله تعداد زیادی از افراد جامعه به نارسایی کلیه مبتلا می شوند درصد قابل توجهی از این بیماران که دیالیز و پیوند کلیه لازم دارند افراد دیابتی می باشند. در ادامه بیشتر در مورد درمان دیابت و بیماری های کلیوی صحبت می کنیم.

کلیه ها دو جسم لوبیایی شکل هستند که در پشت صفاق و در مجاورت جدار خلفی شکم قرار گرفته اند و توسط ستون مهره ای از هم فاصله دارند. هر کلیه به طور متوسط 11 سانتیمتر طول، 6 سانتیمتر عرض و 3 سانتیمتر ضخامت دارد فاصله کلیه ها از هم در بالا حدود 6 سانتیمتر بوده ولی در پایین زیادتر شده و تا دو برابر هم می رسد. کلیه راست کمی پایین تر کلیه چپ واقع شده است. کلیه چپ باریک تر از کلیه راست است. در قسمت فوقانی کلیه ها غدد فوق کلیوی دارند. از ناف کلیه ها مجرای باریکی به طول 30-25 سانتیمتر و قطر 3 سانتیمتر بنام حالب خارج شده و به مثانه وارد می شود. وظیفه کلیه ها دفع مواد زاید حاصل از متابولیسم مواد در بدن و تنظیم ثبات مایعات درونی بدن است که نتیجه این عمل تشکیل ادرار و دفع آن توسط مجرای خروج ادرار است. آب کل بدن انسان حدود 45 لیتر است که حدود 30 لیتر آن داخل سلول ها و 15لیتر بقیه در خارج سلول ها قرار دارد و بعبارتی حدود 70 درصد از وزن بدن انسان را آب تشکیل می دهد و برای ایجاد تعادل در بدن لازم است آب روزانه وارد شده به بدن با آب خارج شده به طرق مختلف تعادل داشته باشد. آب توسط نوشیدن وارد بدن شده و از طریق ادرار، پوست، هوای بازدمی و مدفوع از بدن دفع می شود. یکی از راه های سالم ماندن بدن و دفع مواد زاید از بدن نوشیدن آب به مقدار کافی می باشد و به خصوص در هنگام فعالیت فیزیکی شدید و تعریق و آب و هوای گرم و یا بیماری هایی که همراه اسهال و استفراغ می باشند جبران کم آبی بدن لازم و ضروری است.

تاثیر دیابت بر روی کلیه ها

کلیه‌ها به عنوان تصفیه‌خانه بدن عمل می‌کنند و سموم مختلفی که در آب حل شده‌اند را از خون جمع‌آوری و به شکل ادرار از بدن دفع می‌کنند. داخل کلیه‌ها، عروق خونی کوچک و فراوانی وجود دارند که دارای سوراخ‌های ریزی هستند. وقتی خون از این رگ‌ها عبور می‌کند، مواد زاید موجود در خون از طریق این سوراخ‌های ریز وارد لوله‌های کلیوی می‌شوند و پس از غلیظ شدن، ادرار را تشکیل می‌دهند. مواد مفید موجود در خون مانند پروتئین‌ها و چربی‌ها، و سلول‌های خونی به دلیل اندازه‌شان بزرگ، از این سوراخ‌های ریز رد نمی‌شوند و وارد ادرار نمی‌شوند. اما در بیماری دیابت، به دلیل تخریب جدارهای عروق خونی، این سوراخ‌ها بزرگتر شده و باعث می‌شوند مواد مفید خون مانند پروتئین‌ها وارد ادرار شوند. بنابراین، یکی از روش‌های آگاهی از سلامت کلیه‌ها، آزمایش ادرار است. اگر خون یا پروتئین در ادرار وجود داشته باشد، این نشانه‌ای از آسیب کلیوی است که باید به سرعت درمان شود. پزشک با درخواست انجام آزمایش ادرار، می‌تواند به سلامت یا بیماری کلیه‌ها پی ببرد. آزمایش غربالگری ادرار در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1، بعد از 5 سال از شروع بیماری و در دیابت نوع 2 و دیابت حاملگی در زمان تشخیص دیابت و بیماری‌های کلیوی انجام می‌شود. وجود آلبومین در ادرار نشانه‌ای از آسیب کلیوی است.

تشخیص بیماری های کلیوی به علت دیابت

معیار طلایی برای ارزیابی عملکرد کلیه، وجود آلبومین در ادرار است. این معیار با جمع‌آوری ادرار در طول 24 ساعت اندازه‌گیری می‌شود. اگر مقدار آلبومین بین 30 تا 300 میلی‌گرم در 24 ساعت باشد، این وضعیت به عنوان میکروآلبومینوری شناخته می‌شود. اما اگر مقدار آلبومین بیشتر از 300 میلی‌گرم در 24 ساعت باشد، به آن ماکروآلبومینوری گفته می‌شود. لازم به ذکر است که عواملی مانند عفونت ادراری، فشار خون بالا، نارسایی قلبی، تب، ورزش شدید، حاملگی، خونریزی ماهانه در زنان و افزایش شدید قند خون ممکن است باعث ایجاد نتایج مثبت کاذب در آزمون آلبومینوری شود.

برای ارزیابی عملکرد کلیه، آزمون‌های اختصاصی وجود دارد که عبارتند از:

1) اندازه‌گیری فیلتراسیون گلومرولی (GFR).

2) کلیرانس کراتینین: این آزمایش توسط آزمایشگاه و پزشک محاسبه می‌شود و می‌توان از اندازه‌گیری سطح کراتینین سرم نیز برای ارزیابی عملکرد کلیه استفاده کرد که مقدار طبیعی آن بین 0.8 تا 1.5 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

روش درمان دیابت و بیماری های کلیوی

1) کنترل قند خون: میزان قند خون ناشتا کمتر از 120 mg/dl و دو ساعت پس از وعده غذایی کمتر از 160 mg/dl مورد توصیه قرار دارد. همچنین، مقدار HbA1c کمتر از 7 درصد نشانه‌ای از موفقیت در درمان دیابت و بیماری‌های کلیوی است.
2) کنترل فشار خون: از جمله عوامل مهم در پیشگیری از مشکلات کلیوی، کنترل فشار خون است. مقادیر مطلوب فشار خون کمتر از 130/80 mmHg است. محدودیت مصرف نمک، کاهش وزن، رژیم غذایی مناسب و انجام ورزش تأثیر بسزایی در کنترل فشار خون، پیشگیری از دیابت و بیماری‌های کلیوی دارند.
3) کنترل عفونت ادراری: افراد دیابتی بیشتر از عفونت‌های ادراری رنج می‌برند، به ویژه خانم‌ها. علائمی همچون سوزش در ادرار، تکرار ادرار، ادرار کدر و پررنگ، درد شکم و کمر نباید نادیده گرفته شوند و در صورت وقوع این علائم، حتماً به پزشک مراجعه شود.
4) کاهش مصرف پروتئین: مصرف گوشت قرمز و غذاهای پر پروتئین باید توسط کارشناس تغذیه محدود شود، زیرا این موضوع برای درمان دیابت و بیماری‌های کلیوی حائز اهمیت است.
5) ترک سیگار و الکل: اجتناب از مصرف تنباکو و الکل یکی از مراحل مؤثر در درمان دیابت، بیماری‌های کلیوی و فشار خون می‌باشد.

خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطلب ” درمان دیابت و مرض قند ” را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بیماری های کلیه به علت دیابت مطالعه فرمایید.

منبع: کتاب راهنمای دیابت