تأخیر بلوغ (delayed puberty) یا بلوغ دیررس در پسرها عبارت است از عدم شروع آن تا 14 سالگی. شیوع تأخیر بلوغ در پسرها بیشتر از دخترها است. حدود 60 درصد موارد، تأخیر بلوغ از نوع سرشتی است و حدود 20 درصد موارد، هیپوگنادیسم ناشی از بیماری سیستمیک یا سوءتغذیه، حدود 10 درصد موارد، هیپوگنادیسم ناشی از نقایص ژنتیکی یا اکتسابی محور هیپوتالاموس- هیپوفیز و حدود 15 درصد موارد، هیپوگنادیسم ناشی از نارسایی گنادی اولیه موجب بلوغ دیررس می شوند.
تشخیص و درمان تأخیر بلوغ
جهت تشخیص هر نوع بیماری سیستمیک، اختلالات تغذیه، فعالیت و ورزش مفرط، مشکلات اجتماعی و روانی، الگوی غیر طبیعی رشد باید مشخص شود. در معاینه فیزیکی، باید بر روی قد، اندازه دور بازو، وزن، میدان بینایی و صفات جنسی ثانویه تاکید شود، شامل رشد موها، حجم بیضه‌ها، اندازه آلت تناسلی و وضعیت پوست بیضه. اندازه بیضه بزرگتر از 2/5 سانتیمتر معمولاً نشانه ورود کودک به دوران بلوغ است. اندازه‌گیری مقدار گنادوتروپین پایه یا پاسخ طبیعی برای تشخیص ضرورت دارد. درمان تأخیر بلوغ با تستوسترون انانتات یا تستوسترون سیپیونات و تحت نظر پزشک متخصص غدد صورت می‌گیرد.
تأخیر علائم بلوغ در دختران عبارت است از فقدان خصوصیات جنسی ثانویه تا سن 13 سالگی و 25 تا 40 درصد موارد آن منشاء تخمدانی دارد، که در این میان سندرم ترنر (Turner syndrome) اکثر آنها را تشکل می‌دهد. بیماری‌های سیستمیک (شامل بیماری سلیاک، بیماری مزمن کلیه و بیماری‌های غدد درون‌ریز، مانند دیابت و کم‌کاری تیرویید)، ورزش مفرط، رژیم‌های ضدچاقی و یا اختلالات تغذیه از علل تأخیر بلوغ در دختران هستند. درمان به وسیله پزشک متخصص و بر اساس علل یا بیماری‌های ایجاد کننده بلوغ زودرس صورت می‌گیرد. بررسی در صورت عدم وجود علائم بلوغ در دختران بالای 13 سال و پسران بالای 14 سال و در صورتی که منارک در دختران سن 16 سالگی اتفاق نیافتاده باشد باید انجام شود. گرفتن شرح حال دقیق و معاینه و پیگیری بیمار و انجام آزمایشات کمک کننده است.
در تاریخچه بیماری‌های مزمن و سوء تغذیه، همچنین تاریخچه رشد و تکامل قبلی، مشکلات بویایی و تاریخچه خانوادگی تاخیر بلوغ باید مورد بررسی قرار گیرد. در معاینه پیگیری، اندازه‌گیری سرعت رشد سالانه و نسبت بالا به پایین تنه می‌تواند به تشخیص کمک کند. همچنین، در معاینه باید علایم بیماری‌های مزمن، معاینه تیروئید و ژنیتال به صورت کامل انجام شود. نیز باید به علایم دیس‌مورفیک در سندرم‌هایی مانند پرادر ویلی و لورنس مون بیدل توجه شود. تست‌های اولیه شامل آزمایشات تیروئید، پرولاکتین، گنادوتروپین‌های سرم و آزمایشات برای رد بیماری‌های مزمن و سوء تغذیه می‌باشند.
درمان تاخیر بلوغ در صورت وجود تاخیر در رشد و پیشروی جنسی نرمال (CDGP)، معمولاً به منظور اطمینان از رشد طبیعی، به بیمار و والدین توصیه می‌شود. اگر اعتماد به نفس به دلیل رشد کم کاهش یابد، می‌توان از دوره کوتاه درمان با استروئیدهای جنسی استفاده کرد. درمان در موارد پاتولوژیک بسته به مورد خاص خواهد بود.
منبع: کتاب بیماری های غدد
