کنترل قند خون با انسولین

رعایت رژیم غذایی مناسب در درمان دیابت نقش بسیار مهمی دارد. در رژیم غذایی برای کنترل قند خون، موارد مهمی وجود دارد که شامل مقدار غذای مصرفی، زمان صرف غذا و نوع مواد غذایی مورد استفاده می‌شود. همیشه باید تعادلی بین میزان فعالیت، زمان و مقدار مصرف غذا و انسولین برای کنترل قند خون حفظ شود. این تعادل برقرار کردن قند خون در محدوده مورد نظر، به عهده خود شخص با کمک پزشک معالج می‌باشد. خوردن غذا به دفعات بیشتر در افراد دیابتی، از جمله ۳ وعده غذای اصلی و ۳ میان‌وعده بین آن‌ها، موجب می‌شود که کربوهیدرات‌ها به تدریج و پیوسته وارد بدن شوند و باعث افزایش ناگهانی قند خون نشوند. این موضوع باعث می‌شود که کنترل قند خون با استفاده از انسولین، راحت‌تر صورت بگیرد.

انواع انسولین

۱) انسولین انسانی: برای کنترل قند خون، انسولین انسانی به صورت مصنوعی تولید می‌شود که شبیه به انسولین موجود در بدن انسان است.

۲) انسولین حیوانی: این نوع انسولین از عصاره لوزالمعده حیوانات پستاندار مانند خوک و گاو به دست می‌آید که انسولین آنها به انسولین انسانی شبیه است و برای کنترل قند خون استفاده می‌شود.

بر روی ویال‌های انسولین، منبع تهیه انسولین ذکر می‌شود. هر دو نوع انسولین حیوانی و انسانی تقریباً به یک اندازه در کاهش قند خون موثر هستند، اما اختلافات جزئی در عملکرد و پاسخ بدن به آنها وجود دارد. در برخی موارد، بدن ممکن است نسبت به انسولین حیوانی حساسیت نشان دهد. هرگز نباید انسولین انسانی و حیوانی با یکدیگر مخلوط شوند.

در شروع درمان دیابت با انسولین، در دوران بارداری و در صورت حساسیت به انسولین حیوانی، باید از انسولین انسانی استفاده کرد. پزشک تأکید دارد که از انسولین انسانی استفاده شود. ویال‌های انسولین رگولار (کریستال) باید سالم، کاملاً شفاف و بدون رسوب یا یخ باشند. ویال‌های انسولین NPH باید کدر و شیرین رنگ باشند و پس از تکان دادن ملایم و غلتاندن، کاملاً یکدست و بدون رسوب باشند.

روش نگهداری صحیح انسولین

ویال های انسولین برای کنترل قند خون در معرض سرما یا گرمای شدید قرار نگیرند. هرگز ویال انسولین در جا یخی یخچال یا فریزر قرار نگیرد چون که انسولین یخ زده قابل استفاده نیست و انسولین در قسمت درب یخچال نگهداری شود. ویال انسولین دور از نور مستقیم خورشید و شوفاژ و بخاری قرار گیرد. در هوای سرد یا گرم موقع حمل ویال های انسولین از کیف های مخصوص حمل انسولین استفاده نمایید. انسولین مصرفی که درپوش آن برداشته شده در دمای اتاق دور از رطوبت، گرما و سرما تا ۲۸ روز قابل استفاده می باشد. تزریق انسولین سرد در کنترل قند خون، دردناک است و زمانی که انسولین در یخچال نگهداری می شود قبل از تزریق نیم ساعت در درمای اتاق نگهداری شود.

رعایت نکات زیر قبل از تزریق انسولین برای کنترل قند خون ضروری است:

• از سالم بودن ویال انسولین و داشتن تاریخ مصرف مطمئن شوید. انسولین رگولار شفاف و بیرنگ است و در صورت کدر شدن غیر قابل استفاده است. انسولین NPH شیری رنگ است و قبل از تزریق با تکان ملایم یک دست و شیری رنگ می شود در صورت داشتن رسوب غیر قابل استفاده است. توجه شود که ویال انسولین را نباید تکان شدید داد، غلتاندن آرام در کف دست کافی است.
• در صورت استفاده از پنبه الکل، برای تزریق باید چند لحظه صبر کرد تا محل الکل زدن خشک شود.
• در صورت استفاده از دو نوع انسولین ابتدا رگولار و سپس NPH در سرنگ کشیده شود.
• محل تزریق انسولین باید مناسب انتخاب شود و فاصله محل تزریق با تزریق قبلی ۱/۵ سانتی متر باشد.
• سرنگ مناسب را جهت تزریق استفاده نمایید. ۳ نوع سرنگ انسولین وجود دارد. سرنگ های ۱۰۰ واحدی و ۵۰ و ۳۰ واحدی که با توجه به مقدار انسولین مورد نیاز سرنگ مناسب انتخاب می شود. متداولترین نوع سرنگ ۱۰۰ واحدی می باشد که روی آن از عدد ۱۰ تا ۱۰۰ شماره گذاری شده است و عدد ۱۰ معادل ۱۰ واحد انسولین است. گنجایش این نوع سرنگ ۱ میلی لیتر انسولین است که معادل ۱۰۰ واحد می باشد. هر ویال انسولین محتوی ۱۰ میلی لیتر انسولین است که معادل ۱۰۰۰ واحد انسولین می باشد که اگر بیماری روزی ۲۰ واحد تزریق نماید برای مدت ۵۰ روز کافی است.

برنامه غذایی کنترل قند خون با انسولین

تأمین مقدار مناسب کربوهیدرات‌های مرکب یا غذاهای نشاسته‌ای در هر وعده غذایی برای کنترل قند خون بسیار حائز اهمیت است و باید توسط متخصص تغذیه توصیه شود. مصرف بیش از حد مواد قندی باعث افزایش سریع قند خون می‌شود، در حالی که عدم مصرف مواد نشاسته‌ای و قندی باعث کاهش آن می‌شود.

منابعی از مواد قندی شامل نان گندم، میوه‌ها، سیب‌زمینی، ماکارونی، برنج و حبوبات هستند که برای کنترل قند خون با انسولین ضروری هستند. مصرف سبزیجات، سالاد بدون سس و برخی از میوه‌ها تأثیر چندانی بر روی سطح قند خون ندارد، اما ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن را تأمین می‌کنند. همچنین، مصرف مقدار کمی از غذاهای پروتئینی کم چرب مانند گوشت خالص، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و پنیر کم چرب در برنامه غذایی دیابتی توصیه می‌شود.

خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطلب ” انسولین درمانی با پمپ انسولین ” را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه کنترل قند خون مطالعه فرمایید.

منبع: کتاب راهنمای دیابت