[sbu_post_image]
مهمترین هورمون جنسی مردانه “تستوسترون” نام دارد که از لحاظ شیمیایی مانند بقیه هورمونهای جنسی مردانه و زنانه نوعی استروئید است و از بیضه ها ترشح می شود و به خون می ریزد . هورمون تستسترون پس از گردش در خون به اندامهای هدف خود می رسد و آثار خود را اعمال میکند یعنی ژنهای خاصی را فعال می کند و خصوصیات مربوط به محصولات آن ژنها ظاهر می شود . مثلا تولید سلولهای جنسی و ایجاد میل جنسی و رشد حنجره و بم شدن صدا افزایش حجم عضلات و استخوانها و ……. در مردان که به علائمی مانند رویش سبیل و ریش و زیر بغل و ناحیه شرمگاهی در صورت صفات ثانویه جنسی در مردان گویند. حال اگر بنابر دلایلی هورمون تستوسترون به میزان کافی ترشح نشود ، سن بلوغ و علائم آن به تاخیر می افتد و پسر علائم مردانه را نشان نخواهد داد و به اصطلاح خواجه مانند خواهد شد . در صورت کمبود هورمون تستوسترون و بلوغ دیررس و عدم تولید سلولهای جنسی در بیضه فرد عقیم خواهد بود و صفات ثانویه جنسی که باعث ایجاد تفاوت ظاهری بین مرد و زن می شوند را نشان نخواهد داد .
علاوه بر این غده های فوق کلیه ما نیز هم هورمون مردانه و هم هورمون زنانه ترشح می کند که اگر غلظت هورمون زنانه در مردان بالا رود خصوصیاتی زنانه خواهند داشت و بالعکس .
علل کمبود هورمون تستوسترون و بلوغ دیررس
بلوغ جنسی دیررسی میتواند دلایل چندگانهای داشته باشد. اغلب این موضوع به عوامل خانوادگی برمیگردد. به عبارت دیگر، افرادی که بلوغ جنسی دیررس دارند، احتمالاً از خانوادهای هستند که اعضای آن نیز در دوران بلوغ به تأخیر افتادهاند. این پدیده به نام “درنگ سرشتی” شناخته میشود و معمولاً به درمان خاصی نیاز ندارد. این افراد در نهایت به طور طبیعی رشد خواهند کرد، اما ممکن است کمی دیرتر از همسالانشان باشند.
همچنین، مشکلات پزشکی میتوانند باعث بلوغ دیررس شوند. افرادی که به بیماریهای مزمنی مانند دیابت، اختلال غدد برونریز (فیبروزیستیک)، بیماری کلیه و یا حتی آسم مبتلا هستند، ممکن است دوران بلوغ را از سنین بالاتری شروع کنند؛ زیرا بیماری آنها، رشد بدنشان را مشکلتر میکند. درمان مناسب و کنترل بهتر این بیماریها میتواند به جلوگیری از بلوغ دیررس کمک کند.
افرادی که دچار سوء تغذیه هستند، ممکن است دیرتر از افرادی که رژیم غذایی سالم و متعادلی دارند، رشد کنند. به عنوان مثال، نوجوانانی که دچار اختلال تغذیه بیاشتهایی عصبی هستند، غالباً وزن زیادی از دست میدهند که بدنشان نمیتواند به نحو مناسب رشد کند.
همچنین، بلوغ جنسی دیررس ممکن است به دلیل مشکلاتی در غده هیپوفیز یا غده تیروئید رخ دهد. این غدهها هورمونهای مهمی را برای رشد بدن تولید میکنند.
بعضی افراد که در زمان معمول وارد دوران بلوغ نمیشوند، ممکن است دچار مشکلات کروموزومی باشند که میتواند با فرایند رشد طبیعی تداخل کند. به عنوان مثال، سندروم ترنر یک نمونه از اختلال کروموزومی است که میتواند باعث مشکلات در رشد دختران و تولید هورمونهای جنسی شود.
مردانی که دچار سندروم کلاینفلتر هستند، با یک کروموزم X اضافی به دنیا آمدهاند (XXY به جای XY). این بیماری نیز میتواند باعث کند کردن رشد جنسی گردد.
درمان بلوغ دیررس
اگر مشکلات ژنتیکی خاصی در کمبود هورمون تستوسترون و بلوغ دیررس فرد وجود نداشته باشد، کنترل موارد زیر در طبیعی شدن روند بلوغ و علائم آن موثر است.
1. کنترل کمبودهای تغذیهای که از مصرف ناکافی مواد غذایی (کمتر از نیاز غذایی روزانه) ناشی میشود و کمبودهای خاص مانند کمخونی فقر آهن و کمبود ویتامین آ و ید.
2. پرخوری (سوء تغذیه ناشی از پرخوری)، مصرف نامتعادل و مقدار بیش از حد مواد غذایی مانند نشاسته، شکر و چربی که در دراز مدت ناشی میشود و از تظاهرات شایع آن چاقی میباشد.
3. پوسیدگی دندان، مشکل بهداشتی در ارتباط با مصرف بیش از حد مواد شیرین مانند آب نبات، شکلات، بستنی، کیک و نوشابههای شیرین به همراه غذا یا میانوعدههای غذایی میباشد. بنابراین باید نیازهای تغذیهای افزایش یافته در نوجوان، شناسایی و عادات غذایی ذکر شده رعایت شود.
برای درمان کمبود هورمون تستوسترون و بلوغ دیررس، میتوان از راهکارهای زیر استفاده کرد:
1. داشتن رژیم غذایی کامل و غنی شامل حبوبات، غلات، شیر، گوشت و سبزیجات.
2. کنترل پرخوری.
3. کاهش دریافت شیرینیجات و میانوعدههای غذایی.
4. انجام ورزش منظم.
5. کنترل بیماریهای انگلی.
6. کنترل کمبود مواد موجود در محیط مانند فلوراید و ید.
خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطلب ” مشکلات بلوغ دیررس و زودرس ” را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه کمبود هورمون تستوسترون و بلوغ دیررس مطالعه فرمایید.
منبع: طب سنتی. زیست شناسی و پزشکی
