کبد دومین عضو بزرگ در بدن انسان است و مسئول به اصطلاح رد کردن تمام مواد غذایی و نوشیدنی مصرف شده از صافی است که این بدان معناست که کبد فاکتورهای مضرر مواد غذایی را گرفته و آنها را به صورتی بدون ضرر وارد سیستم های دیگر بدن میکند.
وجود چربی در کبد هر انسانی طبیعی است اما اگر کبدی دارای 5 تا 10 درصد چربی باشد کبد چرب نامیده می شود.
کبد چرب یک موقعیت مخرب را در بدن ایجاد می کند و بدتر اینکه هیچ علامت هشدار دهنده ای در ابتلا ندارد.
40 درصد مردم ایران مبتلا به کبد چرب هستند و این هشدار بزرگی برای مردم ایران محسوب می شود.
علل
عادات و رفتارهای غلط بسیاری ایجاد کننده این بیماری هستند که بارزترین و مهم ترین آنها مصرف الکل و مشروبات الکلی ,مصرف مواد غذایی چرب ، اضافه وزن ، نداشتن فعالیت بدنی سالم یعنی همان ورزش و تحرک مفید، سوء تغذیه ، فشار خون بالا ، بارداری ، مصرف داروهایی همچون آسپرین و تتراسایکلین هستند.
انواع
کبد چرب به چهار دسته کلی، کبد چرب غیرالکلی، کبد چرب الکلی، استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH)
و کبد چرب حاد بارداری تقسیم می‌شود.
کبد چرب غیرالکلی
این بیماری زمانی رخ می‌دهد، که کبد در شکستن چربی ها دچار مشکل می‌شود و با جمع شدن چربی در بافت‌های کبد، فرد دچار کبد چرب می‌گردد. این بیماری با مصرف الکل مرتبط نبوده و زمانی مشخص می‌شود که 10 درصد و یا بیشتر وزن کبد حاوی چربی باشد. این بیماری خود نیز به چند دسته تقسیم شده و در شدیدترین مراحل باعث سیروز کبدی و یا زخم و سپس نارسایی کبدی می‌گردد.
کبد چرب الکلی
این بیماری جزء اولین مرحله‌های بیماری های کبدی مربوط به الکل است. کبد با مصرف زیاد الکل صدمه دیده و قادر به شکستن چربی ها نیست. اگر فرد از مصرف الکل خودداری نماید، این نوع کبدچرب کم کم درمان می‌گردد، اما در صورت ادامه به مصرف الکل فرد ممکن است دچار سیروز کبدی گردد.
استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH)
هنگامی که چربی به اندازه‌ی کافی انباشته شود، باعث متورم شدن کبد خواهد شد. اگر علت اصلی آن الکل نباشد، به آن استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH) می‌گویند. این بیماری عملکرد کبد را مختل میکند.
علائم مربوط به این بیماری به صورت زیر است:
• کاهش اشتها
• تهوع
• استفراغ
• درد شکمی
• زرد شدن پوست (یرقان)
در صورت درمان نشدن، NASH ممکن است به آسیب دائمی کبد و در نهایت نارسایی کبد منجر شود.
کبد چرب بارداری
هرچند این نوع از کبد چرب خیلی نادر بوده، با اینحال جمع شدن چربی در هنگام بارداری می‌تواند خطراتی جدی هم برای مادر و هم برای جنین داشته باشد. این بیماری می‌تواند باعث نارسایی کبدی، نارسایی کلیه، عفونت شدید و یا خونریزی شود. هرچند دلیل این بیماری کاملا شناخته نشده اما دانشمندان معتقدند این بیماری با هورمون های این دوران در ارتباط است. علایم این بیماری در سه ماه سوم رخ داده و شامل حالت تهوع، استفراغ، درد در قسمت بالایی سمت راست شکم، زردی و کسالت عمومی است. زنان باردار باید آزمایش های لازم را برای اطلاع از این بیماری انجام دهند، اکثر زنان پس از زایمان شروع به بهبود می‌نمایند.
علائم و نشانه های کبدچرب
علایم بیماری کبد چرب بروز نمی کنند و بیماری با هیچ علامتی، به ویژه در ابتدای بیماری، همراه نیست. در صورت پیشرفت بیماری، معمولاً پس از سپری شدن چند سال یا حتی چند دهه، مشکلات مبهمی نظیر موارد زیر تجربه می‌شوند:
• خستگی مزمن
• کاهش وزن یا کم‌اشتهایی
• ضعف
• حالت تهوع
• گیجی، ضعف قوه تشخیص یا مشکل در تمرکز کردن
بیمار علاوه بر موارد فوق گاهی با علایم زیر نیز مواجه می‌شود:
• درد مرکز یا قسمت راست بالای شکم
• کبد بزرگ شده
• تیره شدن رنگ پوست یا لک صورت، جوش صورت که معممولاً روی گردن یا زیربغل رخ می‌دهد.
• سفید شدن زبان
• بوی بد دهان
• کهیر و حساسیت‌های پوستی
• خارش پوست
• تعرق بیش از اندازه
• بوی نامطبوع و زننده بدن
• حلقه‌های تیره زیر چشم
• زرد شدن چشم
• قرمزی، تورم و خارش چشم (حساسیت چشم)
• آکنه دوران بزرگسالی (آکنه روزاسه) ـ (جوش‌های قرمز اطراف بینی، گونه‌ها و چانه)
• ظاهر شدن خال‌ها و نقطه‌های مایل به قهوه‌ای روی پوست مانند لک صورت (خال‌های کبدی)
• قرمز شدن کف پا و دست که گاهی با خارش و التهاب نیز همراه است.
• سرخ شدن صورت یا افزایش تعداد رگ‌های خونی صورت (مویرگ‌ها/ رگ‌ها)
• سردرد، سرگیجه و در مواردی تنگی نفس
درمان
درحال حاضر درمان خاصی برای کبدچرب وجود ندارد. برای درمان کبد چرب می‌بایست سایر مشکلات از جمله دیابت و یا کلسترول درمان گردد. درمان های معمول این بیماری شامل:
• ترک مصرف الکل
• مدیریت کلسترول
• کاهش وزن
• کنترل قندخون
می‌باشد. برای دریافت دارو و توصیه در مورد کنترل و مدیریت سایر بیماری ها و مشکلات که منجر به کبد چرب می‌شوند، باید به پزشک مراجعه نمود.
درمان خانگی و تغییرات سبک زندگی در کبد چرب
با رعایت موارد زیر، شما می‌توانید کبد چرب را کنترل و درمان کرده، این موارد شامل:
• کاهش وزن: در صورتیکه شما اضافه وزن داشته و یا چاق هستید، میزان کالری مصرفی در روز و افزایش فعالیت بدنی، اقدام به کاهش وزن نمایید. همچنین با اتخاذ یک رژیم غذایی سالم نیز بخود کمک نمایید. برای دریافت راهنمایی در این مورد به پزشک و یا متخصص تغذیه مراجعه کنید.
• ورزش کرده و فعالیت بدنیتان را افزایش دهید. هدفتان را حداقل 30 دقیقه ورزش در طول روز قرار داده و اگر نیاز به کاهش وزن هم دارید، این میزان را افزایش دهید.
• دیابت و کلسترول خون خود را کنترل کرده و به توصیه های پزشکتان عمل نمایید.
• از کبد خود محافظت نمایید. از کارهایی که فشارزادی بر کبد می‌آورند همچون مصرف الکل و یا مصرف خودسرانه دارو خودداری نمایید.
پیشگیری
برای کاهش خطر ابتلا به کبد چرب رعایت موارد زیر موثر می‌باشند.
• رژیم غذایی سالم – یک رژیم غذایی سالم حاوی میوه، سبزیجات، غلات کامل و چربی های سالم می‌تواند خطر ابتلا به کبد چرب را کاهش دهد.
• حفظ وزن سالم و تناسب اندام – اگر شما چاق هستید و یا اضافه وزن دارید کاهش وزن به ما کمک می‌نماید. اگر وزن مناسبی دارید برای حفظ وزن و تناسب اندام خود و جلوگیری از چاقی اقدام نمایید.
• ورزش و تمرین – ورزش در بیشتر روز های هفته کمک کننده است، البته اگر مدتهاست ورزش نکرده‌اید، پیش از ورزش با پزشک مشورت نمایید.
• ترک الکل – در صورتیکه شما مشروبات الکلی مصرف می‌کنید، ترک مصرف الکل می‌تواند از ابتلا به کبد چرب الکلی جلوگیری نماید.
از سری مطالب پزشکی ، عمومی وغیر تخصصی سایت( اطلاعات عمومی و غیرتخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان
