چه تغییراتی در قاعدگی بعد از زایمان رخ می‌دهد؟

تغییرات در دوره قاعدگی پس از زایمان امری طبیعی است. برخی از زنان ممکن است تجربه درد بیشتر یا خونریزی فراوان‌تر را داشته باشند، در حالی که برای دیگران تحمل دوره قاعدگی آسان‌تر می‌شود. احتمال وجود نامنظمی در دوره قاعدگی در ماه‌های بعد از زایمان وجود دارد، اما بسیاری از زنان با گذشت زمان به حالت عادی باز می‌گردند. هیچ روش قطعی برای پیش‌بینی تأثیر زایمان بر دوره قاعدگی وجود ندارد، اما زنانی که شیر می‌دهند، معمولاً دوره قاعدگی آن‌ها بیشتر مدت می‌شود. زمان شروع دوره قاعدگی پس از زایمان بیشتر به این بستگی دارد که آیا زن شیر می‌دهد یا خیر. به طور کلی، با زایمان، دوره قاعدگی زنان نیز به همان اندازه که زندگی‌شان تغییر می‌کند.

زمان شروع قاعدگی بعد از زایمان

در صورتی که مادر به نوزاد خود شیر ندهد، معمولاً در شش تا هشت هفته بعد از زایمان قاعدگی خود را دوباره تجربه می‌کند. اما اگر نوزاد از سینۀ مادر تغذیه بگیرد، زمان شروع دوره قاعدگی دوباره متغیر خواهد بود. برای مادرانی که تمام مدت به فرزندشان شیر می‌دهند و نوزاد فقط از شیر سینۀ مادر تغذیه می‌کند، ممکن است در طول دوره شیردهی خود تجربه ماهانه نشوند. اما برای سایر مادران، بدون توجه به اینکه آیا به فرزندشان شیر می‌دهند یا نه، ممکن است دوره قاعدگی بعد از حدود دو ماه شروع شود.

قاعدگی نامنظم درچند ماه نخست بعد از زایمان طبیعی است. مادرانی که به فرزندشان شیر می‌دهند، بیشتر با عادت ماهانه نامنظم مواجه می‌شوند، چون هورمون‌های حمایت کننده از شیردهی مادر باعث می‌شوند که بدن تخمک‌گذاری را به تاخیر بیاندازد یا کمتر تخمک‌گذاری کند.

پریود نامنظم حتی در مادرانی هم که به فرزندشان شیر نمی‌دهند، مشاهده می‌شود، چون مدتی طول می‌کشد تا بدن بعد از بارداری و زایمان بهبود یابد. درهر حال قاعدگی به مرور زمان به الگوی معمول خود برمی‌گردد. بااین حال ممکن است قاعدگی برخی خانم‌ها از قبل از دوران بارداری، به دلایلی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یا اندومتریوز نامنظم بوده باشد.

چنانچه نامنظم بودن قاعدگی بعد از زایمان باعث نگرانی مادر شود، بهترین کار این است که برای تعیین علت این اختلال به پزشک مراجعه کند.

چرا شیردهی زمان اولین پریود بعد از زایمان را به تاخیر می‌اندازد؟

مادرانی که به فرزندشان شیر می‌دهند، اولین عادت ماهانه بعد از زایمان را به دلیل هورمون‌های بدن معمولاً دیرتر تجربه می‌کنند. پرولاکتین، هورمون مورد نیاز برای تولید شیر سینه می‌تواند هورمون‌های تولیدمثل سرکوب کند. در نتیجه بدن تخمک‌گذاری نمی‌کند یا تخمک را برای بارور شدن آزاد نمی‌کند. قاعدگی در غیاب فرآیند تخمک‌گذاری رخ نمی‌دهد.

تاثیر پریود بر شیر سینه مادر

وقتی مادر بعد از زایمان پریود می‌شود، متوجه تغییر واکنش فرزندش به شیر سینه یا میزان تولید شیر در بدنش می‌شد. تغییرات هورمونی که باعث شروع پریود می‌شود، می‌تواند بر شیر سینه نیز تاثیر بگذارد.

برای مثال ممکن است مادر متوجه کم شدن شیر سینه‌اش بشود یا تعداد دفعات شیر خوردن نوزاد تغییر کند. تغییرات هورمونی مرتبط با قاعدگی بر ترکیب شیر سینه و طعم آن اثر می‌گذارد. البته این تغییرات معمولاً بسیار جزئی است و نباید توانایی شیردهی مادر را مختل کند.

تغییرات عادت ماهانه بعد از زایمان

هنگامی که عادت ماهانه بعد از زایمان شروع می‌شود، ممکن است نخستین دوره قاعدگی پس از زایمان متفاوت از دوره‌های قبل از بارداری باشد. این امر به دلیل تطبیق مجدد بدن با دوره قاعدگی است و می‌تواند به تفاوت‌های زیر منجر شود:

• شدت درد کمتر یا بیشتر نسبت به قبل
• لخته‌های خون کوچک‌تر
• خونریزی شدیدتر
• وقفه در خونریزی
• افزایش درد
• نامنظم بودن دوره قاعدگی

نخستین دوره قاعدگی پس از زایمان ممکن است شدیدتر از معمول باشد یا به دلیل افزایش لایه داخلی رحم و نیاز به جدا شدن آن از رحم، همراه با درد بیشتری باشد. این تغییرات در سیکل‌های بعدی کاهش می‌یابد. در موارد نادر، عوارضی مانند مشکلات تیروئید یا آدنومیوز (ضخیم شدن دیواره رحم) می‌تواند باعث خونریزی شدید پس از زایمان شود.

علل درد خفیف قاعدگی‌های بعد از زایمان

ترکیبی از عامل‌های متعدد موجب می‌شود که پریود مادران بعد از زایمان با درد خفیفی همراه باشد:

• بیشتر شدن انقباض‌های رحمی
• هورمون‌های شیردهی
• بزرگتر شدن حفره رحم بعد از بارداری به این معنا است که لایه پوشش دهندۀ بیشتری وجود دارد که در زمان قاعدگی باید از رحم جدا شود.

اولین عادت ماهانه بعد از زایمان چگونه است؟

زایمان چه به روش طبیعی انجام شود، چه از طریق عمل سزارین، در هر حال مقداری خونریزی و ترشحات واژینال بعد از زایمان عادی است. بدن به خارج کردن خون و بافتی که در زمان بارداری رحم را پوشانده بود، ادامه می‌دهد.

خونریزی در چند هفتۀ نخست شدیدتر است و خون به صورت لخته لخته خارج می‌شود. خون به مرور زمان جای خود را به ترشحات واژینالی موسوم به لوچیا یا نفاس (lochia) می‌دهد. لوچیا مایعی است که ممکن است شفاف تا شیری یا حتی قرمز رنگ باشد.

خروج این ترشحات تا شش هفته، یعنی زمان تقریبی شروع پریود در مادران غیرشیرده ادامه دارد. اگر ترشحات شبیه به لوچیا باشد، مدتی متوقف شود و خونریزی دوباره شروع شود، احتمالاً مادر پریود شده است. راه‌های زیر به مادر کمک می‌کند تا خونریزی مرتبط با بارداری را از قاعدگی تشخیص بدهد:

• لوچیا معمولاً بعد از گذشت یک هفته از زایمان به رنگ قرمز روشن نیست، کمتر و آبکی می‌شود و به رنگ سفید درمی‌آید. خونریزی قرمز روشنی که حداقل شش هفته بعد از زایمان رخ می‌دهد، به احتمال زیاد خونریزی عادت ماهانه است.
• خونریزی مربوط به قاعدگی در اثر افزایش فعالیت جسمی یا تقلاهای شدید بیشتر می‌شود. چنانچه ترشحات در اثر فعالیت بدنی بیشتر شود و استراحت کردن شدت خونریزی را کاهش دهد، احتمالاً این ترشحات لوچیا است.
• لوچیا معمولاً رنگ مشخصی دارد و چون با بافت‌های باقیمانده از بارداری مخلوط است، بوی شیرینی نیز می‌دهد. چنانچه ترشحات بدبو باشد، باید به پزشک مراجعه کرد.

همچنین منظم شدن سیکل قاعدگی بعد از زایمان مدتی طول می‌کشد. ممکن است مادر اولین پریود را تجربه کند، سپس یک ماه عادت ماهانه نشود و بعد زودتر از تاریخ مقرر پریود شود.

نوسان داشتن عادت ماهانه از نظر مدت، زمان بین سیکل‌ها و شدت خونریزی در یک سال نخست بعد از زایمان عادی است. نامنظم بودن پریود به ویژه در صورت شیرده بودن مادر مشاهده می‌شود.

اکثر خانم‌ها سیکل قاعدگی “نرمال” 21 ـ 35 روزه با خونریزی 2 ـ 7 روزه را بعد از زایمان تجربه می‌کنند. سیکل‌های قاعدگی ممکن است نسبت به دوران قبل از بارداری تغییر کند.

علائم هشدار دهنده بعد از زایمان

در صورت مواجهه با علائم زیر با پزشک تماس بگیرید:

• چنانچه زودتر از یک ساعت مجبور به تعویض نوار بهداشتی شدید.
• چنانچه خونریزی همراه با درد شدید و ناگهانی باشد.
• تب ناگهانی
• ادامه داشتن خونریزی بعد از گذشت هفت روز
• خروج لخته‌های خونی که بزرگتر از توپ سافت‌بال باشد.
• بدبو بودن ترشحات
• سردرد شدید
• تنفس دشوار
• احساس درد هنگام ادرار کردن

چنانچه با علائم فوق یا هرگونه مشکل نگران کننده مرتبط با عادت ماهانه مواجه شدید، حتماً با پزشک معالجتان تماس بگیرید. بعضی از این علائم می‌تواند نشان دهنده عفونت باشد.

جمع‌بندی

بازگشت به دوره قاعدگی یکی از جنبه‌های بازیابی بدن و بازگشت به حالت عادی پس از بارداری است. برخی از مادران به دلیل افزایش هورمون‌های مربوط به شیردهی، دوره قاعدگی خود را با تأخیر تجربه می‌کنند.

شیردهی تنها روش قطعی برای جلوگیری از بارداری نیست. بنابراین، مهم است که همسران از روش‌های دیگری مانند استفاده از کاندوم یا قرص ضدبارداری استفاده کنند تا بهترین محافظت را داشته باشند.

اگر با مسئله غیرعادی و نگران‌کننده‌ای درباره دوره قاعدگی پس از زایمان روبرو شده‌اید، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید. خونریزی شدید یا علائم عفونت برای مادران جوان بسیار نگران‌کننده است. به صدای بدن خود گوش دهید تا ایمنی و سلامتی خود را تأیید کنید.