چاقی در کم کاری تیرویید

اغلب به افرادی که دچار اضافه وزن و چاقی می‌شوند، گفته می‌شود کم کاری تیرویید دارند اما این یک باور تقریبا غلط است. درست است که کم‌کاری تیرویید می‌تواند افزایش وزن ایجاد کند ولی این افزایش وزن خیلی قابل‌ملاحظه نیست. در کم‌کاری پیشرفته تیرویید ۳ تا ۴ کیلوگرم و حداکثر ۵ کیلوگرم افزایش وزن ایجاد شود و افزایش وزن قابل‌ملاحظه به دلیل ابتلا به این بیماری بسیار به‌ندرت اتفاق می‌افتد. افزایش وزن زیاد مثلا ۲۰ یا ۲۵ کیلوگرم نمی‌تواند با کم کاری تیروئید ارتباط داشته باشد. البته بیشتر بیماران مبتلا به کم‌کاری تیرویید پف و ورم دارند و ممکن است به علت ورم و تجمع آب در بدن، دچار کندی حرکت شوند، فعالیتشان کاهش پیدا کند و چاق شوند اما این افزایش وزن طی چند هفته تا چند ماه پس از شروع درمان و مصرف هورمون‌های تیرویید برطرف می‌شود.

بیماران مبتلا به کم کاری تیرویید ملایم که اغلب با آزمایش خون مشخص می‌شود، علامت خاصی ندارند؛ هورمون‌های تیروییدشان در حد طبیعی هستند و فقط هورمون tsh در خون آنها بالاست. فقط برخی از افراد مبتلا به این نوع کم‌کاری (خانم‌هایی که قصد باردارشدن دارند، افرادی که تیروییدشان بزرگ است یا کسانی که چربی خونشان بالاست) نیاز به درمان دارند اما کم کاری تیروئید پیشرفته حتما باید درمان شود زیرا در غیر این صورت ممکن است عوارض کم کاری غده تیروئید افزایش یابد.

افزایش وزن در کم کاری تیروئید

ارتباط استرس با کم‌کاری تیرویید، ثابت نشده ولی بررسی‌های علمی نشان می‌دهد استرس‌های شدید بیشتر منجر به سمی‌شدن و پرکاری تیرویید می‌شوند. به هر حال استرس می‌تواند روی سیستم ایمنی افراد اثر بگذارد و با مختل‌شدن سیستم ایمنی، ممکن است در برخی افراد کم‌کاری تیروئید ایجاد شود.

افرادی که چاق هستند و فقط این چاقی به تنه آنها ختم می شود و دست و پاهای لاغری دارند از پر کاری غده فوق کلیوی است.  چاقی می تواند دلایلی مانند کم کاری تیروئید پر کاری غده فوق کلیه ژنتیکی و تغییرات فعالیت فیزیکی و افزایش مصرف مواد کالری زا باشد. گاهی چاقی می تواند به همراه بیماری های دیگر همراه شود و چاقی مربوط به غدد و سوخت و ساز هم می شوند که چاقی شکمی در این افراد بیشتر دیده می شود. همچنین علاوه بر چاقی شکمی در پشت گردن و جمع شدن چربی ناحیه با دست و پاهای لاغر و مربوط به بیماری غدد فوق کلیوی است که از نوع چاقی مرکزی به شمار می رود.

علائمی مانند ضعف عضلانی فشار خون بالا افزایش قند خون چاقی ناشی از اختلال ارگان غده تیروئید و غده فوق کلیوی است.

چاقی همراه با کم کاری تیروئید معمولا سی کیلو اضافه وزن همراه است و با مصرف قرص های تیروئید وزن افراد کم نمی شود در نهایت کاهش میزان کالری دریافتی و ورزش از درگیری فرد چاق با بسیاری از بیماری های پیشرو جلوگیری می کند.

تغذیه درمانی کم کاری تیروئید

۱- برخلاف مبتلایان به پرکاری تیروئید، بیماران چاق با کم کاری تیروئید باید از مصرف زیاد مواد غذایی گواتروژن پرهیز کنند و سبزی جات را به صورت پخته مصرف نمایند. مواد غذایی گواتروژن شامل انواع کلم، شلغم، روغن گلزا ( کانولا ) ، بادام زمینی، ارزن و سویا است.

۲- سویا می تواند مانع جذب کافی داروهای تیروئید شود. بنابراین باید در مصرف آن احتیاط گردد.

۳- توجه داشته باشید که از نمک در پایان پخت غذا استفاده کنید، زیرا در غیر این صورت ید موجود در نمک هنگام برداشتن درب ظرف غذا، همراه با بخار خارج می شود. در این صورت شما میزان ید کمتری از آن چه که انتظار می رود دریافت خواهید کرد. در ضمن نمک یددار را نباید در شیشه های شفاف و در معرض نور نگهداری کرد.

۴- توجه کنید که زیاده روی در مصرف ید باعث کم کاری تیروئید خواهد شد.

۵- تنظیم کالری دریافتی برای جلوگیری از افزایش وزن ضروری است. برای این منظور مشاوره با کارشناس تغذیه، همراه با استفاده از درمان دارویی توصیه می شود.

۶- اطمینان نسبت به تأمین مقادیرکافی ویتامین های C ، A، E و ویتامین های گروه B به ویژه B2 ، B3 ، B6 که برای تولید هورمون تیروئید ضروری هستند لازم است. لذا مصرف منظم مواد غذایی زیر در برنامه ی غذایی روزانه توصیه می شود:

• منابع مناسب ویتامین C: توت فرنگی، آناناس، هندوانه، موز ، سیب زمینی و هلو .
• منابع مناسب ویتامین A: جگر، تخم مرغ ، ماهی های روغنی، سبزی های سبز رنگ ( به جز گیاهان خانواده ای کلم )، سبزی ها و میوه های زرد و نارنجی رنگ. هر چه این میوه ها و سبزی ها پررنگ تر باشند غلظت ویتامین در آنها بیشتر است.
• منابع مناسب ویتامین E: روغن های گیاهی،مغز دانه ها ( به جز بادام زمینی ) وغلات.
• منابع مناسب ویتامین B: غلات سبوس دار، گوشت گاو، گوشت ماکیان و ماهی .

استفاده از منابع مناسب غنی از روی، نظیر غذاهای دریایی، گوشت قرمز، گوشت ماکیان و غلات سبوس دار.
استفاده از مکمل مولتی ویتامین و املاح در کنار منابع غذایی بالا.

مصرف منظم منابع غنی از فیبر، نظیر سبزی ها، میوه هایی مانند انجیر، آلو، سیب ، مرکبات، همچنین حبوبات و غلات سبوس دار، برای برطرف شدن یبوست.
نوشیدن آب به مقدارکافی (حداقل ۷ لیوان) بسیار ضروری است.
پرهیز از مصرف قند های ساده مانند قند و شکر، شیرینی جات و …
پرهیز از مصرف زیاد نوشیدنی های کافئین دار، میانه روی در مصرف فرآورده های شیری و گندم.
استفاده از منابع غنی از آهن مانند جگر، گوشت قرمز و غلات غنی شده با آهن، به ویژه در افرادی که دارای کم خونی ناشی از فقر آهن نیز می باشند.
استفاده از منابع غنی B12 مانند جگر گاو، جگر مرغ، گوشت گاو، ماهی قزل آلا به ویژه در افرادی که دارای کم خونی ناشی از کمبود این ویتامین هستند. عدم توجه به کم خونی با هر منشائی که باشد، در تشدید ضعف و خستگی و بسیاری از علایم دیگر مؤثر خواهد بود.
استفاده از اسیدهای چرب ضروری به ویژه مکمل امگا – ۳ که منبع غنی آن ماهی های روغنی آب های سرد هستند، می تواند در تخفیف برخی علایم چاقی تیروئید مفید باشد. کمبود اسیدهای چرب ضروری می تواند باعث بر هم خوردن تعادل در عملکرد غده ی تیروئید شود.
با توجه به آن چه که ذکر شد، اصلاح رژیم غذایی با توجه به نوع بیماری تیروئید بسیار مهم است. در ضمن باید در نظر داشته باشید که در پرکاری و کم کاری تیروئید، رژیم غذایی هرگز نمی توان جایگزین درمان دارویی چاقی در کم کاری تیرویید باشد؛ بلکه باید به عنوان یک اقدام تکمیلی بسیار مفید همراه با درمان دارویی در طول زندگی مورد توجه قرار گیرد.

برای آشنایی با ” درمان کم کاری تیروئید ” بر روی لینک کلیک کنید.

منبع: تبیان. شفاف. زیباتن