مرض قند

دیابت (diabetes) از واژه ی یونانی diabainein به معنی دفع کردن و عبور دادن است که بیشتر درباره ی مایعات از قبیل ادرار به کار می رود و به دلیل آن که بیماری دیابت با دفع مقادیر زیاد ادرار همراه است به این نام موسوم شده است. دیابت شیرین اختلال پیچیده متابولیسم کربوهیدرات، چربی و پروتئین است که عمدتاً در اثر کمبود یا فقدان کامل ترشح انسولین و یا مقاومت به انسولین روی می دهد. واژه ی شیرین ترجمه ی لغت یونانی «mellitus» به همین معنی است و در مجموع، نام دیابت شیرین (diabetes mellitus) در مقابل بیماری دیگری موسوم به دیابت بی مزه (diabetes insipidus) بیان می شود. دیابت شیرین از اختلال متابولیسم ناشی از علل ارثی و محیطی است که موجب افزایش غیر طبیعی مقدار قند خون (هیپرگلیسمی hypergluyscemia) می شود. میزان قند خون به وسیله تعادل پیچیده ی مواد شیمیایی و هورمون های متعدد بدن از جمله هورمون انسولین تولید شده به وسیله سلول های بتای لوزالمعده کنترل می شود. مرض قند به گروهی از بیماری ها گفته می شود که در اثر نقص در ترشح انسولین یا عملکرد آن به افزایش مقدار قند خون می انجامد.

نکته: در حال حاضر دیابت شیرین چهارمین عامل مرگ و میر در اکثر کشورهای توسعه یافته است.

انواع دیابت شیرین

اکثر موارد دیابت شیرین در یکی از دو گروه بزرگ، یعنی دیابت نوع ۱ و نوع ۲ قرار می گیرند. علاوه بر این دو نوع، منابع مختلف چند نوع دیگر از دیابت شیرین را معرفی کرده اند.

دیابت نوع ۱ با فقدان سلول های بتای تولید کننده هورمون انسولین همراه می شود. فقدان این سلول ها موجب کمبود انسولین می شود. اکثر موارد دیابت نوع ۱، از نوع «با وساطت سیستم ایمنی» است، یعنی در آن کمبود سلول های بتا در اثر حمله ی خود ایمنی با وساطت سلول T (یکی از دو نوع لنوسیت) ایجاد می شود.

نکته: راه پیشگیری شناخته شده ای برای دیابت نوع ۱ وجود ندارد.

اکثر افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ در شروع بیماری از نظر سایر موارد سالم اند و وزن آنها نیز طبیعی است. دیابت نوع ۱ اغلب به طور ناگهانی در کودکان آغاز می شود. دیابت نوع ۱ می تواند کودکان یا بزرگسالان را مبتلا سازد، ولی به طور مرسوم آن را دیابت جوانان می نامند زیرا اکثراً در کودکان روی می دهد. در بزرگسالان شیوع دیابت شیرین با افزایش سن بیشتر می شود. تمام انواع دیابت، قابل درمان (و نه علاج قطعی) هستند، زیرا با در دسترس گرفتن انسولین از سال ۱۹۲۱ در تزریق آن با استفاده از سرنگ، پمپ یا قلم انسولین می توان این هورمون را که درمان اصلی دیابت نوع ۱ است به بدن بیمار ساند.

دیابت نوع ۲ نیز با ترکیبی از رژیم غذایی، داروهای ضددیابت و انسولین قابل درمان (و نه علاج قطعی ) است. دیابت نوع ۲ اغلب به تدریج و بی سر و صدا آغاز می شود. به طور مشخص سیر بیماری دیابت پیشرونده است و با افزایش ادرار، تشنگی مفرط و مزمن و پرنوشی، کاهش وزن، پرخوری مفرط، ازدیاد قند خون و وجود قند در ادرار مشخص می شود.

عوارض دیابت شیرین

دیابت و و درمان آن می تواند موجب بروز عوارض بسیار شود. اگر بیماری به طور کافی کنترل نشود، عوارض حاد (کاهش قند خون، کتواسیدوز یا اغما) بروز می کند.

عوارض دراز مدت خطرناک دیابت عبارتند از بیماری قلبی عروقی (دو برابر افزایش خطر)، نارسایی مزمن کلیه، آسیب شبکیه چشم ( که می تواند به کوری منجر شود)، آسیب عصبی، آسیب عروق میکروسکوپی که می تواند باعث عقیمی و اختلال در ترمیم در ترمیم زخم شود. عدم ترمیم زخم ها به ویژه در پا می تواند به قانقاریا (گانگرن یا مرگ بافتی که معمولاً ناشی از عدم خونرسانی و به دنبال آن، تهاجم عوامل میکروبی است) و احتمالاً قطع عضو منجر شود. درمان کافی دیابت شیرین و افزایش تأکید بر کنترل فشار خون و شیوه زندگی (مثل نکشیدن سیگار و حفظ وزن در محدوده ی طبیعی) خطر بروز عوارض مزمن دیابت شیرین و مرض قند را کاهش می دهد.

نکته:

در کشورهای پیشرفته دیابت شیرین چشمگیر ترین علت بروز کوری در جوانان و افراد میان سال و نخستین علت قطع عضو در اثر علل غیر ضربه ای در بزرگسالان است.

نشانه های دیابت شیرین

نشانه های دیابت نوع ۱، به ویژه در کودکان ممکن است کاملاً سریع (طی چند هفته یا چند ماه) بروز کند ولی در دیابت نوع ۲، معمولاً نشانه ها آهسته تر ایجاد می شوند و ممکن است مبهم باشند و یا به طور کامل وجود نداشته باشند. دیابت شیرین نوع ۱ ممکن است موجب کاهش وزن چشمگیر و سریع شود و خستگی مفرط ایجاد کند. تمام این نشانه ها به استثنای کاهش وزن، در دیابت نوع ۲ کنترل نشده نیز ممکن است موجود باشند.

سایر علایم دیابت عبارتند از: زخم هایی که دیر بهبود می یابند، خارش و خشکی پوست، کاهش حس یا گزگز پاها و تاری دید. عفونت های مکرر ممکن است به ویژه در دستگاه ادراری و پوست روی دهد. افزایش از دست رفتن مایعات بدن از طریق احتباس آب در سلول ها و سایر بخش های بدن موجب بروز کم آبی (دهیدراسیون) و افزایش تشنگی می شود.

برای آشنایی با ” درمان دیابت با انسولین ” بر روی لینک کلیک کنید.

منبع: بیماری های غدد