تحقیقات نشان داده اند که افزایش فعالیت بدنی نه تنها باعث پیشگیری از بروز عوارض دیابت حاملگی می شود بلکه از ابزارهای درمانی کارآمد در افراد مبتلا به شمار می رود. در صورتی که قند خون کمتر از ۱۰۰ یا بیشتر از ۲۵۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد بهتر است ورزش انجام نشود. در مورد بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ که انسولین تزریق نمی کنند مصرف کربوهیدرات اضافی پیش از شروع حرکات ورزشی معمولاً لازم نیست چرا که افت قند خون در طول ورزش کمتر رخ می دهد.
تاثیر دیابت حاملگی بر روی نوزادان
۱) تولد نوزاد با وزن بالا: وزن این نوزادان معمولاً بیش از ۴ کیلوگرم بوده (ماکروزومی) و در زایمان طبیعی ممکن است جراحت ها و شکستگی هایی برای نوزاد ایجاد شود که در بعضی موارد عمل سزارین انجام می شود.
۲) افت قند خون نوزاد بعد از تولد: گاهی موارد به علت کاهش میزان قند خون نوزاد تزریق سرم قندی به نوزاد ضرورت پیدا می کند.
۳) مشکلات تنفسی: در عوارض دیابت حاملگی ممکن است به علت عدم تکامل کافی در ریه نوزادان، دیسترس تنفسی در موقع تولد در نوزاد مشاهده شود.
۴) ایجاد زردی یا یرقان در نوزاد: در بعضی نوزادان موقع تولد پوست نوزاد و سفیدی چشم زرد بوده و نیاز به درمان و مراقبت دارد.
۵) پایین بودن میزان کلسیم و منیزیم نوزاد: گاهی موارد در عوارض دیابت حاملگی، نوزاد دچار اسپاسم عضلات دست و پا می شود، که می تواند ناشی از کمبود کلسیم و منیزیوم خون نوزاد باشد که در این مواقع با مکمل های کلسیم و منیزیم درمان شروع می شود. در درمان دیابت بارداری HbA1c لازم است حدوداً درصد بالای نرمال باشد تا میزان ناهنجاری های مادرزادی و سقط خودبخودی افزایش نیابد.
کنترل دیابت بارداری بعد از زایمان
راهکارهای زیر برای جلوگیری از عوارض دیابت حاملگی به مادران توصیه می شود:
۱) استفاده از برنامه غذایی دیابت نوع ۲.
۲) یادگیری روش استفاده از گلوکومتر جهت اندازه گیری قند خون
۳) آموزش روش تزریق انسولین توسط خود بیمار.
۴) آموزش علائم افت قند خون به بیمار و اعضای خانواده.
۵) تنظیم فعالیت فیزیکی و ورزش مناسب در طول دوران بارداری.
۶) آموزش کاهش استرس مادران و افزایش حمایت خانواده.
اقدامات لازم توسط پزشک در اولین ویزیت برای پیشگیری از عوارض دیابت حاملگی:
- گرفتن شرح حال: مدت زمان بیماری و نوع دیابت، عوارض حاد، عوارض مزمن، استفاده از انسولین یا داروهای خوراکی، وضعیت رژیم غذایی، انجام فعالیت فیزیکی و ورزش.
- توجه به بیماری های همراه: بیماری های متابولیک و غدد، به خصوص بیماری های تیروئید در دیابت نوع ۱.
- توجه به وضعیت قاعدگی و استفاده از قرص های ضد بارداری.
- توجه به سیستم های حمایتی بیمار در خانواده و محیط کار.
- مشاوره قبل از بارداری در مورد میزان خطر حاملگی برای مادر و جنین، عوارض بارداری به ویژه پرفشاری خون.
- معاینه فیزیکی: اندازه گیری فشار خون و توجه به تغییرات ارتوستاتیک (فشار خون وضعیتی)، معاینه قلبی در تمام بیماران دیابت نوع ۲ و بیماران دیابت نوع ۱ که ۵ سال از بیماری آنان گذشته است، معاینه چشم توسط چشم پزشک، معاینه اعصاب از نظر علائم نوروپاتی اتونوم و محیطی.
- بررسی آزمایشگاهی: برای جلوگیری از عوارض دیابت حاملگی، درخواست آزمایشات زیر قبل از بارداری و ثبت در پرونده بیمار لازم است.
۱) کراتینین سرم.
۲) آنالیز و کشش ادرار U/A و U/C.
۳) اندازه گیری HbA1c.
۴) پروتئین ادرار ۲۴ ساعته و یا نسبت آلبومین به کراتینین
۵) اندازه گیری هورمون های تیروئید TSH و FT3 و FT4 در خانم های مبتلا به دیابت نوع ۱٫ در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ در ۱۰-۵ درصد موارد کم کاری یا پرکاری تیروئید مشاهده می شود.
خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطلب ” درمان دیابت بارداری ” و ” عوارض دیابت ” را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه عوارض دیابت حاملگی مطالعه فرمایید.
منبع: کتاب راهنمای دیابت
