علل و عوامل موثر در بلوغ دیررس
بلوغ دیررس دلایل متفاوتی ممکن است داشته باشد.
بلوغ دیررس سرشتی
معمولاً بلوغ دیررس در خانواده ارثی است. ممکن است والدین، عمو، خاله، خواهرها یا برادرهای فرد نیز به این مسئله دچار باشند. این مسئله تاخیر سرشتی (دیر شکوفا) نامیده می شود و معمولاً نیاز به هیچ درمانی نیز ندارد. این نوجوانان با گذشت زمان به طور طبیعی رشد میکنند، اما این مسئله در آنها دیرتر از همسالانشان اتفاق می افتد.
بیماری های مزمن و بلوغ دیررس
مشکلات پزشکی نیز ممکن است گاهی باعث تاخیر بلوغ شود. برخی افراد مبتلا به بیماری های مزمن مانند دیابت، فیبروز مثانه، مشکلات کلیه، و حتی آسم ممکن است در سنین بالاتری به بلوغ برسند، چون این بیماری ها رشد بدن را دشوارتر می سازند. درمان و کنترل صحیح این بیماری ها می تواند به جلوگیری از بلوغ دیررس کمک کند.
بلوغ دیررس به علت سوء تغذیه
افرادی که دچار سوء تغذیه هستند نیز دیرتر از همسالان خود به بلوغ می رسند. برای مثال، نوجوانانی که دچار کم اشتهایی و بی اشتهایی عصبی هستند، معمولاً میزان زیادی وزن کم می کنند و بدنشان قادر نخواهد بود به میزان کافی رشد کند. دخترانی که بیش از اندازه به فعالیت های ورزشی سرگرم هستند معمولاً دیرتر به بلوغ میرسند چون ورزش باعث از بین رفتن چربی بدن آنها می شود و میزان معین از چربی برای رسیدن به بلوغ دختران لازم است.
مشکلات غده هیپوفیز و بلوغ دیررس
بلوغ دیررس ممکن است به خاطر مشکلات غدد هیپوفیز نیز باشد. چون این غدد هورمون های مهمی برای رشد بدن تولید می کنند.
بلوغ دیررس ناشی از اختلالات کروموزومی
برخی افرادی که در سنین طبیعی به بلوغ نمی رسند، مشکلات مربوط به کروموزوم دارند که از DNA ساخته شده است که شامل برنامه های سازندگی بدن است. مشکل کروموزوم ها ممکن است در رشد طبیعی بدن اختلال ایجاد کند.
سندرم ترنر نمونه ای از اختلال کروموزوم است. این مسئله زمانی اتفاق می افتد که دو کروموزوم X در زنها غیرطبیعی بوده یا وجود نداشته باشد. این مسئله در رشد دختران و همچنین در رشد تخمدانها و تولید هورمون های جنسی تاثیر می گذارد. زنانی که این مشکل خود را مورد درمان قرار نداده باشند، قدی کوتاه تر از حد معمول دارند، نازا هستند و ممکن است به سایر مشکلات و اختلالات پزشکی نیز مبتلا باشند.
مردان مبتلا به سندرم کلاین فلتر، یک کروموزوم X اضافه دارند (به جای XY، XXY) و این مسئله می تواند بر نحوه ی رشد آنها تاثیر منفی بگذارد.
علل بلوغ دیررس را می توان به شرح زیر خلاصه کرد:
علل مرکزی بلوغ دیررس (یعنی بیماری هایی که در مغز سبب اختلال در بلوغ می شوند)
- تاخیر بلوغ سرشتی که سرانجام کودک به بلوغ طبیعی خواهد رسید.
- بیماری های مزمن مثل نارسایی کلیه
- سوتغذیه
- ورزش حرفه ای
- محرومیت های روحی و روانی
- مصرف کورتون
- کم کاری تیروئید
- تومورهای مجاور محور فوق
- بیماریهای مادرزادی مثل کم کاری مادرزادی غده هیپوفیز
- جراحی مغز و آسیب به جمجمه مثل تصادف
- بیماری های که در آن غده هیپوتالاموس هورمون GnRH ترشح نمی کند.
علل محیطی بلوغ دیررس (یعنی بیماری هایی که خود نسج بیضه را گرفتار می کنند)
- آسیب دو طرفه به بیضه ها مثل عدم نزول دو طرفه بیضه، فقدان دو طرفه بیضه، عفونت بیضه ها مثل عفونت اریونی بیضه
- اختلالات کروموزومی
- شیمی درمانی و پرتودرمانی
- مصرف بعضی از داروها
منبع: هفت سیب ، شکیل