علت یائسگی زودرس

یائسگی زودهنگام به از کار افتادگی زود‌رس تخمدان ها و از دست رفتن کارکرد تخمدان ها پیش از سن یائسگی یا بطور خاص ۴۰ سالگی گفته می‌شود. در یائسگی زودهنگام، دوره‌ی ماهانه متوقف می‌شود و مقدار هورمون استروژن کاهش و مقدار هورمون تحریک‌کننده‌ی فولیکول‌ها(FSH) افزایش می‌یابد. یک تا ۴ درصد از جمعیت زنان به علت یائسگی زودرس، دچار نازایی می شوند که از پیامدهای آن است.
به طور معمول دخترها با تخمدان‌هایی به دنیا می‌آیند که مقدار کافی از تخمک‌ها‌ی نارس را در خود دارند. از زمان بلوغ تا ۵۰ سالگی هر ماه یک تخمک از یکی از تخمدان‌ها آزاد می‌‌شود تا این که اندوخته‌ی تخمک‌ها به پایان می‌رسد و یائسگی رخ می‌دهد. اما در دختران و زنان جوانی که به بیماری از کارافتادگی پیش‌رس تخمدان‌ها دچار شده‌اند، تخمک‌ها به روزگار جوانی از دست می‌روند یا دچار نارسایی‌ می‌شوند. در نتیجه، بیمار جوان دچار یائسگی زودرس می‌شود. یائسگی زودرس، به طور معمول در۴۰ سالگی رخ می‌دهد، اما ممکن است حتی به روزگار نوجوانی نیز خود رانشان دهد.

علایم یائسگی زودرس

زنان مبتلا به یائسگی زودرس دوره‌ی ماهانه خود را از دست می‌دهند. گاهی ممکن است دوره ماهانه آن‌ها برای چند هفته عادی باشد اما چند ماه دیگر از بین برود. این زنان ممکن است دچار گرگرفتگی یائسگی و عرق شبانه شوند. همچنین، ممکن است قاعدگی و گرگرفتگی با هم وجود داشته باشد. نشانه‌های دیگر عبارتند از:

• بی‌خوابی،
• بی‌حوصلگی،
• خشکی مهبل،
• خستگی،
• میل جنسی پایین،
• نزدیکی دردناک و نارسایی درمهار ادرار.

علل یائسگی زودرس

در بسیاری از موارد علت یائسگی زودرس روشن نیست اما در برخی از زنان می‌توان به علت یائسگی زودرس پی برد. برخی از آن‌ها عبارتند از:
۱٫ کروموزومی/ژنتیکی( نشانگان ترنر، نشانگان سوایر، نشانگان ایکس شکننده، نشانگان عدم حساسیت به آندروژن، وراثت خانوادگی)
۲٫ آنزیمی/متابولیک(گالاکتوزومی، تالاسمی، هماکروماتوزومی)
۳٫ شیمی‌درمانی/پرتوردرمانی
۴٫ برداشتن تخمدان‌ها با جراحی
۵٫ عفونت ویروسی
۶٫ ترشح غیرعادی یا کارکرد نادرست گنادوتروپین‌ها(FSH و LH)
۷٫ بیماری‌های خودایمنی(نارسایی تیرویید، کم‌کاری پاراتیرویید، آرتریت رماتیسمی، دیابت، کم‌خونی کشنده، نارسایی غده‌های فوق‌کلیه، کاهش بیش از اندازه‌ی ترومبوسیت‌ها، برص، لوپوس)

عوارض یائسگی زودرس

• یائسگی زودرس و پوکی استخوان

یائسگی زودرس و از کارافتادن تخمدان ها خطر پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. یائسگی زودرس گاهی با نارسایی‌های خودایمنی( مانند نارسایی تیرویید، دیابت یا نارسایی غده‌های فوق‌ کلیه) نیز مرتبط می‌شود و ممکن است بیمار به درمان های دیگری هم نیاز داشته باشد. چون در یائسگی زودرس تخمک‌ها از دست می‌روند، نازایی پی‌آمد اصلی یائسگی زودرس است و برخی از زنان حتی پیش از آن که برای بچه‌دار شدن تصمیم بگیرند، ممکن است برای همیشه این توانایی را از دست بدهند. فقط ۶ تا ۸ درصد زنان مبتلا به یائسگی زودهنگام، باردار می‌شوند. هیچ راهی برای تشخیص این دسته از زنان وجود ندارد.

اگر یائسگی در سنین پایین یعنی ۲۰ تا ۳۰ سال رخ دهد، عوارض یائسگی زودرس شدیدتر خواهد بود؛ اما در هر صورت یائسگی زودرس موجب پوکی استخوان خواهد شد. طی چند سال اول پس از یائسگی تراکم استخوان ها با سرعت بیش تری کاهش می یابد که این کاهش می تواند منجر به کاهش توده استخوانی و نهایتاً پوکی استخوان شود.

• افزایش چربی خون و اختلالات قلبی و عروقی در یائسگی زودرس

در واقع به دلیل قطع قاعدگی، افراد از استروژن بی بهره شده و همین مسئله موجب می شود که چربی خون افراد افزایش پیدا کند و به تبع آن مشکلات قلبی و عروقی نیز به وجود آید. به همین خاطر توصیه می شود این افراد تحت نظر پزشک، معاینات مربوطه را انجام دهند و چربی خون شان کنترل شود. در هر حال به اینگونه افراد توصیه می شود تغذیه سالم به خصوص مصرف موادغذایی حاوی کلسیم، ویتامین D و همچنین رژیم غذایی سالم که شامل میوه جات، سبزیجات، و غلات است و همچنین محدود کردن چربی های اشباع و قندها را در برنامه غذایی خود بگنجانند. البته گاهی نیز برای کاهش علائم یائسگی زودرس و حفظ سلامتی فرد، پزشک هورمون استروژن و پروژسترون را به صورت دوره ای تجویز می کند، اما این زنان حتماً باید تحت نظر پزشک باشند و تا زمانی که وی تشخیص دهد به هورمون درمانی ادامه دهند.

درمان یائسگی زودرس

به طور کلی یائسگی زودرس را به هورمون درمان می‌کنند. هورمون درمانی برای درمان یائسگی زودرس با مقداری بیش از آن چه که برای زنان یائسه تجویز می شود، انجام می‌گیرد. درمان با مقدار پایین آغاز می‌شود و مقدار هورمون به تدریج افزایش می یابد. به طور معمول هورمون استروژن و پروژسترون و گاهی تستوسترون به کار می‌رود. گاهی قرص‌های ضدبارداری بر هورمون درمانی ترجیح داده می شود. برنامه‌ی غذایی مناسب، ورزش منظم نیز سودمند است. تا کنون برای درمان نازایی به علت یائسگی زودرس راهی وجود ندارد و فقط می‌توان از تخمک زن‌های دیگر بهره برد.

برای آشنایی با ” یائسگی زودرس و تغییرات هورمونی ” بر روی لینک کلیک کنید.

منبع: مرکز فوق تخصصی ناباروری. مهرخانه