راشیتیسم یا نرمی استخوان یا ریکتز یک بیماری مربوط به رشد استخوان‌ها است که در نوزادان و کودکان دیده می‌شود. در راشیتیسم، استخوانهای کودکان به دلایلی نرم باقی می مانند . راشتیسم موجب خمیدگی و رشد ناقص استخوان‌ها و افزایش ریسک شکستن آن‌ها می‌شود. علت اصلی بیماری راشیتیسم و ریکتز کمبود ویتامین دی است، ولی کمبود کلیسم نیز در آن نقش دارد.
ریکتز بیش‌تر در کودکان دچار سو تغذیه شایع است؛ ولی در بزرگسالان نیز دیده می‌شود. خمیدگی استخوان‌ها از علایم «کلاسیک» راشیتیسم است که در استخوان پاها و قفسهٔ سینه به وجود می‌آید. این نقص در جمجمه نیز ممکن است به وجود آید؛ در این صورت جمجمه حالت بیضی شکل خود را از دست می‌دهد. در صورت وخیم بودن راشیتیسم، خمیدگی در استخوانهای بلند و ستون مهره‌ها نیز ظاهر می‌شود. این خمیدگی‌ها با درمان در سنین کوکی معالجه می‌شوند.
علل راشیتیسم و ریکتز
ویتامین D برای جذب کلسیم درروده ضروری است. در صورت کمبود ویتامین دی، کلسیم جذب نمی‌شود و در این صورت استخوان‌ها و دندان‌ها دچار نقص می‌شوند. در صورت وخیم بودن این وضعیت، ماهیچه هانیز دچار ضعف می‌شوند. ویتامین D مانند یک هورمون باعث تنظیم سطوح فسفر و کلسیم در استخوان ها می شود. بدن ما از دو طریق ویتامین D را جذب می کند.
پوست بدن ما نوعی ویتامین D تولید می کند که با قرار گرفتن در معرض نور خورشید به فرم فعال ویتامین D یعنی D3 تبدیل می گردد. نور خورشید شایع ترین راه دستیابی به ویتامین D در نوجوانان و بالغین است.
دستگاه گوارش ویتامین D موجود در مواد غذایی و یا مکمل های غذایی مانند: مولتی ویتامین را جذب می کند. در حال حاضر کمبود ویتامین D رژیم غذایی، شایع ترین علت نرمی استخوان در کشور ما محسوب می گردد که با افزایش مکمل های حاوی ویتامین D جبران می گردد. اخیرا علل مدیکال (طبی) نیز به دو مورد فوق اضافه گردید. مثلا متعاقب جراحی های اختصاصی مانند برداشتن معده (گاستروتومی) و یا بیماری هایی نظیر سلیاک که در آن روده قادر به جذب ویتامین ها از مواد غذایی نمی باشد. سایر علل نادرتر نرمی استخوان عبارت است از:
- هیپوفسفاتمی وابسته به کروموزم X (نرمی استخوان فامیلیال) که یک فرم ارثی نرمی استخوان بوده و به علت ناتوانی کلیه ها در باز جذب فسفر ایجاد می گردد.
- کمبود تماس با نور آفتاب که در اکثر افرادی که از دریافت اشعه کافی نور خورشید به هر نحوی محرومند مثلا زندگی در طبقات زیرین ساختمان ها که فاقد نور طبیعی اند و یا زندگی در مناطق سردسیر به دلیل پوشش زیاد و یا استفاده ی مکرر از کرم های ضد آفتاب.
پیشگیری از راشیتیسم
استفاده از مواد غذایی حاوی مقادیر مناسب فسفر و کلسیم مانند آب پرتقال، ماهی، فرآورده های شیری و مکمل های غذایی بسیار مناسب است. استفاده منظم از نور آفتاب بسیار مؤثر است که بهترین آن نور متوسط آفتاب است. به خاطر داشته باشیم که تماس مستقیم با نور آفتاب در شیرخواران زیر ۶ ماه به هیچ عنوان توصیه نمی گردد. در این رده سنی استفاده منظم از قطره های ویتامین A به اضافه D توصیه می گردد. میزان کلسیم، فسفر و ویتامین D دریافتی براساس سن و وزن تعیین می گردد.
به دلیل عوارض ناشی از مصرف نابجای این مواد توصیه می گردد که حتما با پزشک متخصص قبل از استفاده آن ها برای رفع علت راشیتیسم و ریکتز، هماهنگی صورت گیرد . در مواردی که نرمی استخوان منجر به ناهنجاری های استخوانی و اختلال در انحنای مهره ها و یا فرم اندام ها گردد استفاده از آتل های مخصوص و در صورت عدم پاسخ، درمان جراحی ضروری است.
برای آشنایی با ” درمان نرمی استخوان ” بر روی لینک کلیک کنید.
منبع: پارسی طب. دانشنامه پزشکی
