[sbu_post_image]
فرایند بلوغ در افراد می‌تواند در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۹ سالگی رخ دهد، اما متوسط سن بلوغ در دختران ۱۱ سالگی و در پسران یک یا دو سال بعد از آن است. این تفاوت‌ها در سن بلوغ به همان اندازه که به خود فرد مربوط است، به مسایل اجتماعی هم در هر دو جنس ارتباط دارد. وقتی فرایند بلوغ زودتر از زمان معمول شروع می‌شود، بلوغ زودرس نامیده می‌شود. بلوغ زودرس در دختران ۵ برابر بیشتر از پسران رخ می‌دهد و در سه چهارم موارد، علت آن مشخص نیست. این روزها، بلوغ زودرس شایع است. در مورد سن بلوغ زودرس، کمی اختلاف نظر وجود دارد که به علت متفاوت بودن شرایط جغرافیایی، ژنتیک، تغذیه و عوامل دیگر است. بیشترین توافق درباره سن بلوغ زودرس، سن کمتر از ۸ سال است.
دخترانی که بلوغ زودرس دارند، از نظر اخلاقی تهاجمی‌تر از دختران با بلوغ طبیعی هستند. مفاسد اجتماعی از جمله اعتیاد، رفتارهای ضد اجتماعی و آزار دادن والدین در این افراد بیشتر است. آرزوها و امیدهای متفاوتی دارند و افسردگی و مشکلات در مدرسه، از جمله گرفتن نمرات کم، در این افراد بیشتر است. به دلیل تغییرات و مشکلاتی که در سن بلوغ دختران (قبل از بلوغ، بلوغ جنسی، و بعد از بلوغ) رخ می‌دهد، والدین و یا افرادی که به نوجوان نزدیک هستند، باید با توضیحات کافی و آرامش برای او، او را در جریان این تغییرات قرار دهند.
بروز ویژگی‌های جنسی ثانویه در مرحله پیش از بلوغ، اولین انزال (احتلام) یعنی خروج منی در پسران در زمان بلوغ، و آشنا کردن نوجوانان با مسائلی که در دوره بعد از بلوغ ممکن است برای آنان پیش بیاید مانند استفاده از مواد مخدر، مشروبات الکلی، مفاسد اجتماعی، معاشرت و هم نشینی با دوستان ناپسند و منحرف، مشاهده فیلم‌های ویدئویی غیرمجاز و جنسی و غیره، از مواردی است که باید در سن بلوغ به آن توجه کافی داشته شود.
بلوغ دیررس مشکل دیگری است که ممکن است برای برخی دختران و پسران ایجاد شود. بلوغ دیررس در پسران و دختران (تاخیر در بلوغ) هنگامی رخ می‌دهد که زمان بندی بدن برای بلوغ جنسی، دیرتر از حد معمول باشد. این موضوع می‌تواند به دلیل نگرانی باشد که ممکن است فرایند بلوغ آغاز نشود یا پس از آغاز آن، متوقف گردد.
علائم بلوغ
هورمون‌ها باعث بروز بلوغ می‌شوند. از حدود ۵ سال قبل از بلوغ جنسی، میزان کمی از هورمونهای جنسی تولید و ترشح می‌شوند. این میزان به تدریج در سن بلوغ افزایش می‌یابد و سبب تکامل ساختمانی دستگاه تناسلی و عمل غدد جنسی در سن بلوغ می‌شود. هورمونهای بلوغ از غده‌ای به نام هیپوفیز که در قاعده مغز قرار دارد و نیز از غدد جنسی (بیضه‌ها در پسران و تخمدان‌ها در دختران) ترشح می‌شوند و با تأثیرگذاری بر سایر غدد و اثر متقابل بر یکدیگر، سبب رشد و تکامل بیضه و سایر اعضاء تناسلی و بروز صفات ثانویه جنسی می‌شوند. این اثرات متقابل در تمام طول حیات باروری افراد ادامه دارد و بتدریج کاهش می‌یابد.
بنابراین، پیدایش بلوغ بر اثر ترشح هورمونهای جنسی است که در سن بلوغ ترشح می‌شوند و فعالیت‌های هورمونی سبب بروز تظاهرات بلوغ می‌شود که صفات اولیه و ثانویه جنسی نامیده می‌شوند. صفات اولیه جنسی مربوط به مقاربت جنسی و تولید مثل در سن بلوغ است که در ارتباط با اعضای دستگاه تناسلی است و صفات ثانویه جنسی شامل رویش موی صورت و ناحیه تناسلی و بم شدن و تغییر آهنگ صدا در پسران و رویش موی ناحیه تناسلی و تغییرات اندام‌ها در دختران است.
در سن بلوغ هورمونهای جنسی به تدریج افزایش می یابند و تغییرات بدنی را سبب می شوند . بنظر می رسد در سن ۱۶ تا ۱۷ سالگی سطح هورمون مردانه (تستوسترون) در خون خیلی زیاد می شود و سپس به آهستگی کاهش می یابد تا در افراد بزرگسال به میزان ثابتی برسد .
در معاینة فیزیکی فرد، علائم بلوغ (رشد سینه ها، رویش موهای عانه و …) در سن بلوغ دیده می شود. لازم به ذکر است که ممکن است نشانه های بلوغ با هم و به ترتیب اتفاق نیفتد و مثلاً ممکن است رشد موهای عانه اولین علامت سن بلوغ باشد در صورتیکه هنوز رشد سینه ها وجود ندارد. در مرحلة بعدی کارهای پاراکلینیک شامل رادیوگرافی از مچ دست برای تعیین سن استخوانی و آزمایشات هورمون های تیروئید و تخمدان و فوق کلیه و غیره می باشد. MRI و CT برای بررسی مغز جهت رد کردن تومورهای مغزی انجام می شود. در صورتیکه توموری تشخیص داده شود، عمل جراحی ضرورت دارد. در غیر این صورت با درمان دارویی، هورمون های جنسی را کاهش داده که به دنبال آن علائم بلوغ به تاخیر می افتد. در بلوغ زودرس چون رشد استخوانی به سرعت صورت می گیرد، ممکن است باعث کوتاهی قد شود که می تواند با درمان دارویی این رشد استخوانی را متعادل کرد. اطمینان دادن به بیمار و داشتن صداقت بهترین روش است. باید والدین حمایت کافی از دختر خود بنمایند و اعتماد به نفس او را زیادتر کنند و توجه او را به رشد سریع جنسی کم کنند.
خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطلب ” درمان بلوغ زودرس ” را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بلوغ زودرس مطالعه فرمایید.
منبع: مطهر. نوجوان
