رشد قد یک کودک به عوامل زیادی بستگی دارد. جنسیت و ژنتیک از عمده‌ترین این عوامل هستند. برخی از افراد از شاخص‌های متفاوتی، مانند قد پدر و مادر، برای پیش‌بینی بلندی قد کودک استفاده می‌کنند. به علاوه، ابزارهایی نیز برای محاسبه قد وجود دارند که می‌تواند به طور حدودی قد کودک در سال‌های آینده را پیش‌بینی کنند، البته هیچ یک از این ابزارها نمی‌توانند قد کودک در دوران بزرگسالی را به طور کاملاً دقیق تعیین کنند. اگر پدر یا مادری واقعاً در مورد قد کودکش نگران است، بهترین کار این است که موضوع را با یک متخصص کودکان در میان بگذارد. در ادامه اطلاعات مفیدی در مورد برخی عوامل تأثیرگذار در نرخ رشد و قد کودک خدمتتان ارائه میشود.
عوامل تأثیرگذار در نرخ رشد و قد کودک
جنسیت و افزایش قد
بدون شک، جنسیت نقش مهمی در رشد کودکان و اندازه قد آنها در آینده ایفا می‌کند. به همین دلیل، در اکثر موارد، قد زنان کمتر از مردان رشد می‌کند. با این حال، گاهی اوقات وضعیت به این صورت نیست و در بعضی موارد کودکان دختر ممکن است بلندقدتر از برادران خود باشند. به طور کلی، قد یک کودک بر اساس قد والدینش پیش‌بینی میشود. پس از رشد، قد کودک معمولاً چیزی بین قد پدر و مادرش خواهد بود. در صورتی که قد پدر بسیار بلندتر از مادر باشد، احتمالاً قد دختری از قد مادرش بلندتر خواهد بود. همچنین، اگر کودک ژنتیکی کوتاه قدی را به ارث ببرد، احتمالاً قد او کوتاه‌تر از پدرش خواهد بود. هنگام پیش‌بینی قد یک کودک، لازم است که قد پدربزرگ و مادربزرگ از هر دو طرف خانواده در نظر گرفته شود. در صورتی که کودک دختر باشد، قد پدربزرگ و مادربزرگ هر دو طرف پدری و مادری او نیز نقش مهمی در تعیین قد او در آینده خواهند داشت.
ملاحظات تغذیه‌ای
در بررسی عامل تغذیه، باید در نظر داشت که حتی رعایت یک برنامه غذایی دارای بالاترین ارزش تغذیه‌ای هم نمی‌تواند ژنتیک کودک را تغییر داده و باعث شود قد او از آنچه ژنتیکش برایش تعیین کرده بلندتر شود. البته، یک برنامه غذایی که ارزش تغذیه‌ای چندانی ندارد، به راحتی می‌تواند باعث شود قد کودک از آنچه پتانسیلش را دارد کوتاه‌تر شود. برای همین، باید کودک برنامه غذایی متعادلی شامل غذاهایی با چربی‌های اشباع شده، قند و سدیم پایین و در عین حال غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری داشته باشد. همچنین کلسیم و آهن نیز نقش مهمی در افزایش قد کودک داشته و برای رشد استخوان‌ها و مفاصلی سالم ضروری هستند. امروزه کودکان بسیاری از عارضه کمبود تغذیه رنج می‌برند. کمبود تغذیه یعنی اینکه کودک به اندازه کافی غذا می‌خورد اما غذاها مناسب رشد و سلامت او نیستند؛ این عارضه با سوءتغذیه تفاوت دارد. یک رژیم غذایی پر از «هله‌هوله» به راحتی می‌تواند یک کودک را به کمبود تغذیه دچار کند.
آرایش ژنتیکی
هنگامی که یک نوزاد شکل می‌گیرد، از طرف هر دو والدینش DNA دریافت می‌کند. اگرچه ویژگی‌های خاصی از هر والدین به ارث می‌برد، اما آرایش ژنی او عمدتاً از مخلوطی از ژن‌های هر دو والدینش تشکیل شده است. گاهی اوقات، ویژگی‌های ظاهری مانند قد و ساختار استخوان‌ها از یکی از والدین به ارث می‌رسد، در حالی که ویژگی‌های شخصیتی از دیگری به ارث می‌رسد. همچنین، در برخی موارد، ژن‌های کودک به گونه‌ای ترکیب می‌شوند که نمی‌توان به راحتی تشخیص داد که ویژگی‌ها از کدام والدین به ارث برده شده‌اند. این موضوع به خصوص زمانی رخ میدهد که والدین ویژگی‌های مشابهی داشته باشند.
آرایش ژنتیکی موضوعی پیچیده است و گاهی اوقات برخی ویژگی‌ها تا چند نسل بعد ظاهر می‌شوند. مواردی وجود دارد که مادری نوزادی را به دنیا آورده که به نظر متعلق به یک ریشه نژادی کاملاً متفاوت می‌آمد، اما آزمایش DNA نشان داد که نوزاد به طور بیولوژیکی از هر دو والدینش تعلق دارد. این ممکن است ناشی از وجود ویژگی‌های ژنتیکی طولانی مدت در نسل‌های یک خانواده باشد.
ورزش
داشتن فعالیت فیزیکی کافی، برای رشد و توسعه یک کودک حیاتی است. اگر کودک به انداز کافی فعالیت جسمانی نداشته باشد دچار بسیاری پیامدهای ناخوشایند خواهد شد. برای مثال، ممکن است کودک به عارضه چاقی کودکان مبتلا شود. به علاوه، ورزش نکردن بر قد کودک تأثیر منفی می‌گذارد، زیرا در چنین وضعیتی استخوان‌ها و عضلات ضعیف‌تر از آن خواهند بود که بتوانند به بدن کمک کنند تا به اندازه تمامی ظرفیت بالقوه‌اش رشد کند. ظاهراً دلیل این امر ظهور گسترده سرگرمی‌های الکترونیکی از جمله رایانه‌ها و بازی‌های دیجیتالی است.
عارضه‌های پزشکی تأثیرگذار بر قد
برخی از بیماری‌ها، مانند سندرم ترنر، گیگانتیزم (غول‌پیکری) و کوتولگی، تأثیر منفی بر روی قد کودکان می‌گذارند. اکثر این بیماری‌ها اختلالات ژنتیکی هستند که کودک از طریق DNA والدینش مستعد ابتلا به آنها میشود. نوزادانی که به خاطر نارس بودن یا سایر دلایل به طور کامل رشد نمی‌کنند، معمولاً در دراز مدت نیز از نظر قد دچار مشکل می‌شوند. اگر والدین احساس می‌کنند که کودکشان به درستی رشد نمی‌کند، می‌بایست این مسئله را با پزشک خانوادگی یا یک متخصص کودکان در میان بگذارند.
البته، حقیقت این است که تا کودک بالغ نشود و دوره رشدش به پایان نرسد، هیچکس نمی‌تواند بگوید که قد او چقدر رشد خواهد کرد. در بهترین حالت، میتوان بر مبنای عواملی که پیشتر گفت شد در این مورد حدس زد. بهترین کاری که والدین می‌توانند برای کودکشان انجام دهند این است که مطمئن شوند او از تمامی امکانات و مراقبت‌های لازم برای رشد کافی و تبدیل شدن به یک فرد بالغ سالم برخوردار است.
چگونه میتوان قد کودکان را افزایش داد؟
رشد کودکان، بعد از اولین سال زندگی کُند شده و به چند مرحله جهش رشدی کوچک تقسیم میشود. نزدیک به سن بلوغ، سرعت رشد کودکان بار دیگر افزایش می‌یابد، طوریکه دخترها بین سنین 8 تا 13 سال دچار یک جهش رشدی عمده می‌شوند. پسرها نیز، بین سنین 10 تا 15 چنین جهشی را تجربه می‌کنند. برای آنکه مطمئن شوید کودکتان به یک قد و وزن سالم می‌رسد، می‌بایست با صبر و حوصله برخی عادات سبک زندگی سالم را به او آموزش دهید. هر کودکی با نرخ متفاوتی رشد می‌کند و بعد از سن بلوغ این رشد متوقف میشود.
گام اول-خواب کافی
شب‌ها کودکتان را زود به رختخواب بفرستید. کودکان به 10 تا 12 ساعت خواب شبانه نیاز دارند. بدن کودک، بدون استراحت کافی نمی‌تواند به درستی رشد کند. حتی یک ساعت زودتر فرستادن کودک به رختخواب در هر شب، به تضمین استراحت کافی برای تکمیل چرخه رشد کودکتان کمک می‌کند.
گام دوم-رژیم غذایی حاوی پروتئین
کودک، می‌بایست مقادیر زیادی غذاهای حاوی پروتئین بالا مثل ماهی و گوشت لخم مصرف کند. کودکانی که مقادیر زیادی پروتئین در رژیم غذایی‌شان وجود دارد در مقایسه با کودکانی که رژیم غذایی کم پروتئینی دارند افزایش رشد قابل توجهی دارند.
گام سوم-رژیم غذایی حاوی کلسیم، آهن و ویتامین آ
ترتیبی بدهید که کودکتان به طور روزانه تمرینات و حرکات ورزشی مناسب برای افزایش قد، مثل دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی یا ورزش‌های فضای باز را انجام دهد. با این کار علاوه بر جلوگیری از چاقی، زمینه رشد منظم و پیوسته کودک فراهم میشود. این فعالیت‌ها کودک را تشویق خواهند کرد تا به جای نشستن در مقابل تلویزیون یا انجام بازی‌های رایانه‌ای، به فعالیت‌های فیزیکی بپردازد.
گام چهارم-برنامه ورزشی روزانه
کودک می‌بایست یک برنامه غذایی مناسب برای افزایش قد، که حاوی مقادیری مناسبی از کلسیم، آهن و ویتامین آ است داشته باشد. نتایج تحقیقات در مورد مصرف این عناصر به تنهایی متناقض بوده است، اما ثابت شده که ترکیب آنها با پروتئین‌ها به رشد کودکتان کمک می‌کند.
گام پنجم-چکاپ دورهای
به طور مرتب کودکتان را برای چک کردن قد و وزن نزد پزشک ببرید. شناسایی زودهنگام مشکلات رشدی کودکتان به پزشک او کمک می‌کند وجود هرگونه عارضه پزشکی زمینه‌ای نیازمند درمان فوری را به موقع تشخیص دهد.
گام ششم-درست نشستن و ایستادن
کودکتان را تشویق کنید که همیشه مراقبت وضعیت قرارگیری بدنشان باشند، مثلاً در هنگام نشستن یا ایستادن، قوز نکنند. قرار گرفتن بدن در وضعیتی صحیح و صاف، قد و قامت کودکتان را بلندتر و صاف‌تر خواهد کرد که باعث بالا رفتن اعتمادبه‌نفس در او خواهد شد.
چه غذاهایی منجر به افزایش قد کودکان میشود؟
تخم‌مرغ
یک تخم مرغ دارای چندین ماده مغذی مانند پروتئین برای رشد عضلات سالم و ویتامین D برای داشتن استخوان‌هایی قوی است. تخم مرغ همچنین حاوی ویتامین‌های دیگر و اسیدهای چرب امگا 3 برای عملکردهای سالم بدن است.
شیر
ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در شیر، به رشد استخوان‌ها کمک می‌کنند. شیر کامل دارای مواد مغذی بیشتری نسبت به انواع شیرهای رقیق شده و چربی گرفته دارد.خوردن شیر یک راه مؤثر در افزایش قد کودک است
دانه‌ی سویا
سعی کنید در برنامه‌ی غذایی کودکتان، خوراکی‌هایی را که از دانه‌ی سویا تهیه می‌شوند بی افزایید. چند نمونه از خوراکی‌های تهیه شده از دانه‌ی سویا عبارت‌اند از آرد سویا، پروتئین سویای ریز دانه (برای پخت و پز)، توفو و شیر سویا. دانه‌های سویا حاوی مقدار فراوانی پروتئین هستند که با پروتئین گوشت حیوانی برابری می‌کند. این خوراکی، منبع عالی پروتئین برای گیاه خواران است. مصرف مداوم سویا ممکن است به بهبود سلامت استخوان‌ها کمک کند.
گوشت قرمز
گوشت قرمز سرشار از پروتئین و چندین ریز مغذی از جمله آهن است که برای جلوگیری از کم خونی ضروری است. کم خونی ، به نوبه خود ، می تواند ضعف ایجاد کند و ممکن است بر رشد کودک تأثیر بگذارد. اگرچه، گوشت قرمز همچنین سرشار از چربی اشباع شده است ، بنابراین بهتر است که مصرف آن را به دو بار در هفته محدود کنید.
گوشت کم‌چربی (گوشت سفید)
ماهی و مرغ گزینه‌های ایده آل برای گوشت بدون چربی هستند ، که سرشار از پروتئین اما دارای مقدار کمی چربی اشباع شده می‌باشند و باعث افزایش قد کودکان می‌شوند.
حبوبات
لوبیا و سایر حبوبات همچنین سرشار از پروتئین هستند در حالی که چربی کمی دارد. بیشتر حبوبات حاوی مقدار مناسبی کلسیم هستند که برای رشد کودک لازم و ضروری است.
سبزیجات برگ دار
وقتی به سلامتی استخوان فکر می‌کنید ، شاید به سبزی‌ها برگ‌دار فکر نکنید. اما آیا می‌دانید سبزی‌های برگ دار حاوی کلسیم و ویتامین هایی هستند که برای رشد سالم استخوان ها ضروری هستند؟ سبزیجات برگ دار منبع خوبی برای کلسیم برای کودکانی هستند که به دلیل عدم تحمل لاکتوز یا نوع رژیم غذایی شان ، شیر مصرف نمی کنند. سبزیجات برگ نیز منبع خوبی از ویتامین K است که برای سلامتی استخوان ها ضروری است.
آجیل ها
آجیلها حاوی ترکیبی از پروتئین و کلسیم می باشند. می توانید دسته ای از آجیل را به رژیم غذایی کودک اضافه کنید. چند نمونه از آجیلهایی که حاوی مقدار مناسب پروتئین هستند شامل بادام ، پسته و گردو می باشند.
دانه ها
بیشتر دانه ها حاوی پروتئین هستند و برخی از آنها حتی حاوی مواد معدنی هستند. به عنوان مثال ، دانه های چیا حاوی کلسیم هستند. دانه های دیگر را می توان بو داد یا در سالادها استفاده کرد. همچنین می توانید برای افزایش مناسب قد کودکتان، روغن دانه ها را در رژیم غذایی او بگنجانید.
غلات
غلات ممکن است حاوی کلسیم زیادی نباشند اما می توانند منبع منیزیم باشند؛ منیزیم یک ماده معدنی است که نقش مهمی در ارتقاء سلامت استخوان ها دارد. مجموعه ای از غلات را در رژیم غذایی کودک خود قرار دهید. از غلات سبوس دار که همراه پوسته یا همان سبوس هستند ، استفاده کنید که منبع خوبی از فیبر می باشند.
میوه های سرشار از مواد معدنی
میوه ها اغلب دارای مواد معدنی نیستند ، اما بعضی از میوه ها حاوی مقدار کافی کلسیم و سایر مواد معدنی مورد نیاز برای بدن و افراد قد کودکان هستند. نمونه های میوه هایی که دارای کلسیم هستند پرتقال ، زردآلو ، کیوی و آناناس می باشند.
کدام حرکات ورزشی قد کودکان را افزایش میدهد؟
تمرینات کششی
افزایش قد کودکان یکی از مسائلی است که برای والدین اهمیت دارد. یکی از روش‌های موثر برای این منظور، انجام تمرینات کششی است. این تمرینات ساده می‌توانند به طور قابل توجهی به افزایش قد کودک کمک کنند. یکی از تمرینات ساده که میتوانید به کودک خود آموزش دهید، این است که او را در مقابل یک دیوار قرار داده و از او بخواهید دست‌های خود را بالا ببرد و تا حداکثر ممکن به بالا کشش دهد. سپس از او بخواهید که پشت به دیوار نشسته و انگشتان پای خود را به سمت بالا بکشد و عضلات پاها را تنش دهد. این تمرین را میتوان روزانه تکرار کرد و هر بار ده بار انجام داد.
تمرین دیگری که می‌تواند به کشش بدن کودک کمک کند، این است که از او بخواهید که در حالی که نشسته، پاهای خود را با کندی به سمت جلو بکشد و سعی کند تا به حداکثر انعطاف پذیری برسد. او می‌تواند کمر خود را خم کرده و تا حدی بکشد تا بتواند انگشتان پای خود را لمس کند، تقریباً چهار بار برای هر پا. این تمرین می‌تواند به کشیده‌تر شدن ستون فقرات کودک کمک کرده و وضعیت بدنی او را بهبود بخشد.
تمرینات آویزان شدن
آیا کودک شما عاشق آویزان شدن از میله های بازی در خانه و زمین بازی است؟ خوب ، این عالی است .تمرینات آویزان شدن ، در کشیدگی و صاف کردن ستون فقرات فرزند شما مؤثر است. بارفیکس رفتن یك روش خارق العاده برای افزایش رشد قد كودك است ، بنابراین كودك خود را تشویق كنید كه مرتباً این عمل را انجام دهد.
تمرینات بارفیکس با بالا کشیدن بدن (Chin-ups) همچنین تمرین های تقویت کننده رشد است که کودک شما دوست دارد. مطمئن شوید که او هر روز حدود 10 دقیقه تمرین می کند.
یوگا
یوگا برای کمک به قد بلند شدن کودکان ورزشی ایده آل است. پوز یا همان حرکت یوگا به بدن اجازه می دهد تا به طور کامل کشیده شود و رشد قد را ترغیب می کند. مراقب باشید که حتما کودک شما قبل از شروع، تمرینات ساده تنفس را انجام می دهد.
از کودک خود بخواهید که زانوهایش را خم کند ، تا جایی که به باسن برخورد کنند، آرنج را خم کند به طوری که انگشتان به شانه هایش برسند. قدم بعدی این است که نفس خود را به داخل بکشد و بدن خود را به سمت بالا فشار دهد تا یک شکل U ایجاد شود ، تا جایی که می تواند در این موقعیت بماند.
پرش
جست و خیز و پرش فعالیتی است که بسیاری از بچه ها دوست دارند و می تواند به عنوان یک تمرین برای تقویت رشد فرزند شما بکار رود. وقتی که کودکتان جست و خیز می کند ، بدنش کشیده می شود و از این رو ، هر بار که این تمرین را انجام می دهد ، چند سانتی متر رشد می کند.
شنا
این ورزش یکی دیگر از تمرینات عالی برای بلندتر شدن فرزندتان است. همچنین به او کمک می کند که تمام بدن خود را ورزش دهد و به او قدرت و سلامتی می بخشد.
وزنه ی مچ پا
این یک روش مؤثر دیگر برای افزایش قد فرزند شما است. تنها هدف این تمرین کشش قسمت پایینی بدن است. غضروف بین زانوهای فرزند شما کشیده می شود و او را بلندتر می کند. حتما از وزنه های کوچک استفاده شود و با بزرگتر شدن کودک آنها را افزایش دهید.
آهسته دویدن
مزایای پیاده روی و دویدن آهسته، حتی برای بزرگسالان نیز، بی نهایت است. برای اینکه کودک شما قد بلندتری داشته باشد ، او را تشویق کنید که هر روز بدود و او را همراهی کنید تا یک تجربه ی لذت بخش تری برای او باشد.
با این هشت تمرین ، می توانید به فرزندتان کمک کنید قد بلندتری داشته باشد و به او کمک کنید تا با فعال بودن و داشتن فعالیت جسمی کافی ، چشم انداز سالم تری به زندگی داشته باشد!
سؤالات متداول
آیا میتوان میزان رشد قدی فرزندان را تخمین زد؟
با این روش میتوانید قد فرزندتان را پیش بینی:
- 1. قد ژنتیکی مادر را ثبت کنید.
- قد ژنتیکی پدر را ثبت کنید.
- میانگین این دو قد را حساب کنید.
4- در صورت پیش بینی قد یک پسر ، 2 یا 3 سانتی متر به آن میانگین اضافه کنید. اگر قد دختر را پیش بینی می کنید ، 2 3 سانتی متر از آن کم کنید.
آیا ممکن است والدین کوتاه قد فرزندانی قد بلند داشته باشند؟
رشد قد ارتباط زیادی با ژنتیک دارد. معمولا والدینی که قد کوتاهی دارند فرزندان کوتاه و آنهایی که بلند قد هستند فرزندان قد بلندتری دارند.
قد یک پسر باید در سن 16 سالگی چقدر باید باشد؟
متوسط وزن برای پسران 16 ساله از 46 کیلوگرم تا 88 کیلوگرم و متوسط قد نیز از 153 سانتی متر تا 182 سانتی متر ، است. عددهای (شاخص) BMI برای یک پسر 16 ساله از 17 تا 27.25 سال است. پسران به طور متوسط 20.5 BMI را در صدک پنجاه به دست می آورند که بر اساس BMI وزن طبیعی در نظر گرفته می شود.
آیا یک کودک کوتاه می تواند در آینده قد بلند باشد؟
مردان معمولاً در طی دوره ی بلوغ و جهش رشدی، سالانه 7 سانتی متر افزایش قد دارند و در سن 18 سالگی رشدشان متوقف می شود. اگر کودکی قد کوتاهی داشته باشد ولی دوره ی بلوغ در او دیرتر شروع شده ، پس احتمال دارد که در بزرگسالی قدی متوسط یا حتی بلند داشته باشد.بعضی اوقات کودک دچار کمبود هورمون رشد می باشد که باعث کوتاهی قد می شود.
