پرنوشی (تشنگی شدید) پلی دیپسی (Polydipsia)، پرادراری (افزایش حجم ادرار) یا پلی اوری (polyuria)، پرخوری (افزایش اشتها) یا پلی فاژی (plyphagia)، کاهش وزن (لاغری) Weight loss، علائمی مانند خستگی و افزایش ابتلا به عفونت ها نیز ممکن است در علائم و نشانه های دیابت نوع ۱ دیده شود. در دیابت نوع ۱ جهت درمان حتماً نیاز به تزریق انسولین وجود دارد و به علت خطر ایجاد کتواسیدوزدیابتی (DKA) تجویزداروهای پایین آورنده قند خون در این بیماران خطر ساز بوده و توصیه نمی شود.
تشخیص دیابت
اگر یکی از موارد زیر وجود داشته باشد، دیابت تشخیص داده می شود.
۱) قند خون ناشتا (FBS) در دو بار اندازه گیری مساوی و یا بیشتر از ۱۲۶ mg/dl باشد.
۲) قند خون اتفاقی مساوی یا بیشتر از ۲۰۰ mg/dl در حضور علائم بالینی دیابت باشد.
۳) آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) دو ساعت بعد از مصرف ۷۵ گرم گلوکز خوراکی مساوی یا بیشتر از ۲۰۰ mg/dl باشد. در دیابت نوع ۱ شروع علائم کلاسیک بیماری (پرنوشی، پرادراری، پرخوری و کاهش وزن) سریع و پرسر و صدا می باشد. معمولاً سن بیماران در دیابت نوع ۱ کمتر از ۳۰ سال است و ممکن است در بعضی کتابها از آن به عنوان دیابت جوانان نیز یاد شود. در بدن افراد سالم انسولین به طور خودکار و متناسب با مقدار قند موجود در غذا، تحرک فرد و میزان استرس شخص ترشح می شود. اما در بدن بیماران دیابتی این تعادل را خود بیمار با برنامه ریزی منظم در تزریق انسولین و رعایت رژیم غذایی و ورزش مناسب برقرار می کند. توجه داشته باشید که رعایت رژیم غذایی در تمام مراحل درمان با انسولین باید ادامه داشته باشد. در واقع رعایت رژیم غذایی مناسب جزئی از درمان دیابت است.
درمان دیابت
در روش مرسوم، معمولاً از تزریق انسولین رگولار (شفاف) و NPH (کدر) استفاده می شود که بسته به نوع و میزان کنترل قند خون تعداد تزریق انسولین از ۱ بار تا ۴ بار در روز متفاوت است.
انسولین درمانی دیابت نوع ۱ مرحله ۱: تزریق یک مرحله ای انسولین در درمان دیابت نوع ۱، در موارد خفیف و در دوره ای به نام ماه عسل بیماری را کنترل می کند.
انسولین درمانی دیابت نوع ۱ مرحله ۲: در تزریق ۲ مرحله ای مقدار دوز انسولین بر اساس وزن بیمار وجود کتون در ادرار محاسبه می شود.
الف) اگر کتون ادرار منفی باشد، ۰٫۵ واحد برای هر کیلوگرم وزن بدن بیمار انسولین استفاده می شود که بعنوان مثال برای یک بیمار با وزن ۶۰ kg مقدار مورد نیاز انسولین ۳۰ واحد است که به شکل زیر استفاده می شود.
|
توزیع انسولین |
صبح دو سوم |
بعد از ظهر یک سوم مقدار |
|
نسبت N/NPH |
یک دوم |
۱٫۱ |
به عبارتی صبح ۲۰ واحد انسولین با نسبت ۷ واحد رگولار و ۱۳ واحد NPH و بعد از ظهر ۱۰ واحد انسولین با نسبت مساوی ۵ واحد رگولار و ۵ واحد NPH تزریق می شود.
ب) اگر قند خون بالا و کتون ادرار مثبت باشد برای هرکیلوگرم وزن بدن بیمار ۰٫۷ واحد انسولین محاسبه و با روش توزیع قبلی تزریق می شود. در صورتی که بیمار علی رغم تزریق انسولین قند صبح ناشتای (FBS) بالایی داشته باشد حتماً باید قند خون ساعت ۳ صبح اندازه گیری شود که در این موقع ۲ حالت اتفاق می افتد:
۱) اگر قند ساعت ۳ صبح بالا باشد نشانه آن است که مقدار انسولین عصر در دیابت نوع ۱ کم بوده و لازم است دوز انسولین افزایش یابد که به این حالت پدیده داون گفته می شود.
۲) اگر قند ساعت ۳ صبح پایین باشد نشانه ی آن است که مقدار انسولین عصر در دیابت نوع ۱ زیاد بوده است و باعث افت قند نیمه شب شده است ولی میزان قند خون ناشتای صبح در اثر ترشح استرس هورمون ها افزایش یافته است که به این حالت پدیده سوموجی می گویند. پس توجه داشته باشید که در صورت بالا بودن قند خون ناشتا ممکن است که مقدار انسولین تزریق شده در روز قبل ناکافی یا بیش از حد بوده باشد و برای افتراق این دو حالت یعنی پدیده داون و پدیده سوموجی اندازه گیری قند خون ساعت ۳ صبح لازم و ضروری است. درمان با انسولین نیازمند ثابت بودن الگوی مصرف مواد غذایی، خواب و ورزش است.
انسولین درمانی دیابت نوع ۱ مرحله ۳: در این روش ۳ بار در روز انسولین تزریق می شود که شامل تزریق قبل از صبحانه- قبل از شام و موقع خواب می باشد.
|
قبل از صبحانه |
قبل از شام |
موقع خواب |
|
R/NPH |
R |
NPH |
توجه شود که بجای انسولین رگولار (R) از انسولین لیسپرو نیز می توان استفاده کرد. برای کنترل دقیق قند خون بهتر است قند خون با دستگاه گلوکومتر قبل از هر وعده غذا و موقع خواب اندازه گیری شود.
انسولین درمانی دیابت نوع ۱ مرحله ۴: در این روش قبل از هر وعده غذایی انسولین رگولار (R) یا لیپسرو (L) و دو ساعت بعد از شام انسولین NPH تزریق می شود.
|
موقع خواب |
قبل از شام |
قبل از ناهار |
قبل از صبحانه |
|
NPH |
L یاR |
L یاR |
L یاR |
توجه شود که در تزریق ۴ مرحله ای انسولین در درمان دیابت نوع ۱ مقدار نیاز به انسولین ۲۰% کمتر از میزان محاسبه شده می باشد و اگر یک وعده غذایی مصرف نشود انسولین R یا L قبل از آن وعده تزریق نمی شود.
خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطلب ” درمان دیابت نوع یک ” را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه دیابت نوع یک مطالعه فرمایید.
منبع: کتاب راهنمای دیابت
