اگر شما هم در اوایل میانسالی دچار دردهای مزمن در گردن شده‌اید، بهتر است به توصیه‌های متخصصان طب فیزیکی و توانبخشی درباره دردتان گوش کنید. دکترسید احمد رئیس السادات در این باره می‌گوید: آرتروز گردن از جمله بیماری‌های شایع سیستم عضلانی ـ اسکلتی است. این بیماری در سالمندان و سپس در میان افراد میانسال شایع‌تر است.
متاسفانه امروز با توجه به تغییر شیوه زندگی، شاهد بروز آرتروز در سنین پایین‌تر هستیم، آرتروز گردن نیز همانند آرتروز در سایر نواحی بدن، دارای یک روند فرسایشی است که با افزایش سن شدت پیدا می‌کند و طی آن مفاصل، دیسک‌های بین مهره‌ای و رباط‌های اطراف ستون فقرات درگیر می‌شوند.
آرتروز گردن می‌تواند سبب ایجاد درد ومحدودیت حرکتی شود. البته این عارضه در موارد خفیف‌تر با استراحت، استفاده از وسایل گرمایشی و سرمایشی مناسب، مسکن‌های معمولی، رعایت اصول صحیح خوابیدن و فعالیت کاری بهبود پیدا می‌کند. قوز بیش از حد پشت، جلو بودن شانه‌ها، سر و همچنین انحراف ستون فقرات ممکن است فرد را مستعد ابتلا به آرتروز گردن کند.
متاسفانه آرتروز گردن در مراحل پیشرفته‌تر ممکن است از طریق فشار بر ریشه اعصاب نخاع گردنی موجب انتشار درد در دست‌ها، خواب رفتگی و گزگز انگشتان شوددر این حالت بر حسب مورد و بر اساس نظر پزشکان، استراحت چند روزه، استفاده از گردن بندهای طبی، داروهای ضد التهابی غیرکورتونی و کورتونی، شل کننده‌های عضلانی، گاه فیزیوتراپی و کشش گردن می‌توانند در کاهش درد موثر واقع شوند.
لازم است بدانید ناخوشایندترین عارضه در آرتروزهای شدید گردنی، تنگی کانال نخاعی و گاه آسیب به طناب نخاع است. این مسئله سبب ایجاد اختلال در راه رفتن و حرکات اندام‌های تحتانی شده و در ردیف اورژانس‌های پزشکی و جراحی اعصاب قرار می‌گیرد.
متاسفانه تاکنون هیچ درمان قطعی برای آرتروز مفاصل مختلف بدن شناخته نشده است اما به کارگیری درمان‌های فیزیکی و توانبخشی به کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی و عملکرد روزانه بیمار در محیط کار و زندگی کمک کرده و ممکن است بتواند تا حدودی جلوی پیشرفت بیماری را بگیرد.
اصلاح وضعیت قرارگرفتن گردن و سایر بخش‌های بدن در حالت استراحت، نشسته و هنگام کار مهم‌ترین راه پیشگیری و کاهش علائم ناشی از آرتروز گردن و سایر دردهای گردنی است. به منظور اصلاح وضعیت صحیح بدن در هنگام فعالیت، می‌توان از ورزش‌های ویژه تقویتی و کششی، بیوفیدبک و گاه بریس‌های خاص بهره برد.
یادتان باشد شرایط روحی و روانی شما مانند علائم اضطراب، افسردگی و اختلالات خواب در تشدید و عود دردهای گردنی نقش ویژه‌ای دارد که پیش از هر درمان دیگری لازم است تشخیص و توسط پزشک متخصص مربوطه تحت درمان قرار بگیرد.
علت
برخی از علل این بیماری عبارتند از:
افزایش سن
آرتروز گردن غالباً پیامد تغییر در مفصل‌های گردن است که نتیجه گریزناپذیر بالا رفتن سن به شمار می‌رود. دیسک‌های ستون مهره‌ها در حدود ۴۰ سالگی خشک می‌شوند و به تدریج تحلیل می‌روند؛ و به این ترتیب نمی‌توانند نقش حفاظتی بین استخوان‌های گردن را به خوبی ایفا کنند. همچنین همگام با گذر عمر دیسک‌ها ترک برمی‌دارند و در نتیجه برجستگی یا فتق دیسک رخ می‌دهد. به علاوه خارهای استخوانی یا زائده‌های استخوانی نیز به وجود می‌آیند. فتق دیسک و خارهای استخوانی با وارد کردن فشار مضاعف بر نخاع و ریشه‌های عصبی به بروز درد مفصل دامن می‌زنند. رباط‌ها (لیگامان‌های) ستون مهره‌ها، یعنی رشته‌های بافتی اتصال دهنده‌ی استخوان‌ها، نیز با پا به سن گذاشتن سفت‌تر می‌شوند و در نتیجه حرکت دادن گردن دشوارتر یا دردناک می‌گردد.
عوامل دیگر
آرتروز گردن به جز عامل سن به علت وجود عامل‌های دیگری نیز بروز می‌یابد که در زیر به شماری از آنها اشاره می‌کنیم:
- آسیب‌های گردن
- فعالیت‌هایی شغلی مانند بلند کردن اشیاء سنگین که فشار زیادی به گردن وارد می‌کند و منجر به کشیدگی بیش از حد آن می‌شود.
- نگه داشتن گردن در حالتی نامناسب به مدت طولانی یا تکرار حرکت‌های یکسان گردن در طول روز (فشار مکرر)
- عامل‌های ژنتیکی (سابقه ابتلا به اسپوندیلوز گردنی در خانواده)
- استعمال دخانیات
- داشتن اضافه وزن و عدم فعالیت
علائم آرتروز گردن
علائم آرتروز گردن در اکثر افراد مبتلا به قابل توجه نیست. شدت علائم در صورت بروز یافتن متفاوت است و می‌تواند خفیف تا شدید باشد؛ و به تدریج یا به یکباره بیمار را درگیر کند. یکی از علائم رایج، درد اطراف استخوان کتف است. بیماران از درد در امتداد بازو و انگشتان شکایت دارند. گاهی درد هنگام نشستن و برخاستن، عطسه یا سرفه کردن یا رو به عقب چرخاندن گردن تشدید می‌شود. دیگر علامت آرتروز گردن که رایج می باشد ضعف عضلانی است که باعث می‌شود بالا بردن بازوها یا محکم نگه داشتن اشیاء دشوار گردد.
دیگر علایم آرتروز گردن عبارت‌اند از:
- خشکی و گرفتگی گردن که به مرور زمان تشدید می‌شود
- سردردهایی که اکثر اوقات در پشت سر بروز می‌یابند.
- گزگز کردن یا کرختی که عمدتاً شانه‌ها و بازوها را درگیر می‌کند، البته این حالت در پاها نیز پیش می‌آید.
از دست دادن کنترل مثانه یا روده و عدم تعادل نیز از علائم نه چندان رایج آرتروز گردن به شمار می‌آیند. اگر ناگهان در پاها، بازوها یا شانه‌تان احساس کرختی یا گزگز کردید یا کنترل مثانه یا روده‌تان را از دست دادید، بی‌درنگ به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص
روش های تشخیص آرتروز گردن عبارتند از:
معاینه فیزیکی
پزشک در ابتدا پرسش‌هایی را در زمینه بروز علائم مطرح می‌کند، سپس مجموعه‌ای از آزمایش‌ها را انجام می‌دهد. یک معاینه معمولی شامل بررسی واکنش‌ها، دامنه حرکتی گردن و ضعف عضلانی می‌شود. همچنین احتمالاً پزشک نحوه راه رفتن بیمار را نیز مشاهده می‌کند. در نهایت وی با در نظر گرفتن تمامی این موارد تشخیص می‌دهد که آیا اعصاب و نخاع تحت فشار بیش از اندازه قرار دارند یا خیر. اگر پزشک احتمال دهد که بیمار به آرتروز گردن مبتلا است، آزمایش‌های تصویربرداری و آزمون‌های عملکرد عصبی را برای تأیید تشخیص‌اش تجویز خواهد کرد.
آزمایش‌های تصویربرداری
- پرتونگاری (اشعه ایکس) برای بررسی وجود خارهای استخوانی و دیگر ناهنجاری‌ها انجام می‌شود.
- مقطع‌نگاری رایانه‌ای (سی. تی. اسکن) تصویرهای جامع‌تری را از گردن در اختیار می‌گذارد.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام. آر. آی.)، با بهره‌گیری از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی در تولید تصویر، برای تعیین محل تحت فشار قرار گرفتن عصب مفید است.
- میلوگرام با تزریق مواد رنگی ناحیه‌های خاصی از ستون مهره‌ها را مشخص می‌سازد، سپس سی.تی. اسکن یا پرتونگاری (اشعه ایکس) برای تهیه عکس‌هایی با جزییات بیشتر از آن ناحیه‌ها انجام می‌شود.
آزمون‌های عملکرد عصبی
- در عضله نگاری برقی (EMG) مشخص می‌شود که آیا اعصاب هنگام ارسال سیگنال‌ها به عضله‌ها عملکرد طبیعی دارند یا خیر؛ به بیان دیگر، فعالیت الکتریکی اعصاب اندازه‌گیری می‌شود.
- در آزمایش هدایت عصبی، سرعت و شدت سیگنال‌های ارسالی از سوی اعصاب بررسی می‌شود. این آزمایش با قرار دادن الکترودهایی بر روی پست در محل عصب مورد نظر انجام می‌پذیرد.
درمان
درمان‌های آرتروز گردن بر تسکین گردن درد، کاهش احتمال آسیب دائمی و کمک به بیمار برای گذران یک زندگی طبیعی متمرکز می‌شوند. روش‌های غیرجراحی معمولاً بسیار کارآمد هستند.
فیزیوتراپی
گاهی پزشک بیمار را به یک دکتر فیزیوتراپی معرفی می‌کند. دکتر فیزیوتراپی با انجام روش‌های خاص و نرمش‌های کشش گردن و شانه به بیمار کمک می‌کند تا این عضله‌ها را قوی‌تر سازد و درد گردن خود را تسکین بخشد. همچنین امکان دارد دستگاه کشش گردن نیز به کار رود که از وزنه‌هایی برای افزایش فضای بین مفصل‌های گردنی و کاهش فشار روی دیسک‌های گردنی و ریشه‌های اعصاب استفاده می‌کند.
داروها
پزشک در صورت مؤثر نبودن داروهایی که فروش بدون نسخه‌شان آزاد است، داروهای خاصی را تجویز خواهد کرد که در زیر به چند مورد از آنها اشاره می‌کنیم:
- شل کننده‌های عضلات، مانند سیکلوبنزاپرین، برای درمان اسپاسم‌ها و گرفتگی‌های عضلانی
- مسکن‌هایی مانند هیدروکودون، برای تسکین درد
- داروهای ضد صرع مانند گاباپنتین برای تسکین درد ناشی از آسیب عصبی
درمان‌های مکمل و جایگزین
طب سوزنی، ماساژ یا مکمل‌های گیاهی برای برخی از بیماران نتیجه‌بخش بوده‌اند. اما به خاطر داشته باشید که پیش از روی آوردن به یک روش درمانی دیگر حتماً در این باره با پزشک خود مشورت کنید.
ورزش های آرتروز گردن: ورزش‌های کم برخورد (برای مثال شنا یا دوچرخه سواری) با تقویت عضله‌های حمایت کننده ستون مهره‌ها باعث کاهش درد می‌شوند. ضمناً ورزش کردن انعطاف‌پذیری را نیز افزایش می‌دهد که معمولاً در نتیجه ابتلا به استئوآرتریت (آرتروز گردن) به تدریج رو به کاهش می‌گذارد.
استراحت: استراحت نیز واقعاً یک راهکار درمانی به شمار می‌رود. اگر از حمله ناگهانی درد گردن رنج می‌برید، چند روز به خود استراحت دهید تا درد تسکین یابد. البته عدم فعالیت طولانی مدت نیز منجر به دردناک شدن مفاصل می‌شود.
تزریق در ستون مهره‌ها: گاهی پزشک تزریق مواد استروئیدی در فضای اپیدورال را پیشنهاد می‌کند. در این روش داروهای ضدالتهاب قوی مستقیماً به ناحیه‌ی ملتهب وارد می‌شوند. گاهی اوقات برای درمان آرتروز گردن تزریق در مفصل فاست نیز انجام می‌شود.
جراحی
در صورت وخامت عارضه و مقاوم بودن آن در برابر دیگر گونه‌های درمانی انجام عمل جراحی ضرورت می‌یابد. خارهای استخوانی، بخش‌هایی از گردن یا دیسک برجسته حین انجام عمل برداشته می‌شوند تا فضای بیشتری در اختیار عصب‌ها و نخاع قرار بگیرد. به ندرت برای درمان اسپوندیلوز گردن به جراحی روی آورده می‌شود.
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)
