ابتلا به دیابت، موجب بالارفتن غیر طبیعی قند خون (گلوکوز) می‌شود. گلوکوز در بدن ما به کمک هورمونی به نام انسولین که توسط لوزالمعده ترشح می‌شود، به مصرف می‌رسد و جذب می‌شود. ابتلا به دیابت این پروسه را دچار اختلال می‌کند و باعث می‌شود گلوکوزجذب سلول‌های بدن نشده و تبدیل به انرژی نشود.
افرادی که به دیابت مبتلا هستند نیاز به مصرف دارو دارند تا به کمک آن میزان انسولین موجود در بدن خود را کنترل کنند تا جذب گلوکوز در بدن آنها انجام شود. نوع دارویی که شخص باید مصرف کند، بسته به نوع دیابت بسیار متفاوت است. در دیابت نوع 1 بدن به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند، که باعث عدم تعادل سطح قند خون می‌شود. در دیابت نوع دو نحوه‌ی جذب قند توسط سلول‌ها دچار اختلال می‌شود که این مورد نیز موجب عدم تعادل سطح قند خون می‌شود.
داروهای دیابت چه کاری انجام می‌دهند؟
به مرور زمان، بالا بودن میزان گلوکوز در خون یا همان قند، خون منجر به بروز مشکلاتی برای فرد می‌شود. این مشکلات عبارتند از: عارضه‌های قلبی، حمله قلبی، سکته قلبی، نارسایی کلیه، آسیب عصبی، مشکلات گوارشی، اختلالات بینایی و مشکلات دندان و لثه. با کنترل سطح قند خون در بدن می‌توان از این مشکلات جلوگیری کرد.
افرادی که به دیابت مبتلا هستند باید غذای خود را به دقت انتخاب کنند و فعالیت جسمانی بالا داشته باشند. در صورتی که فرد موفق نشود با رعایت رژیم غذایی و ورزش سطح قند خون خود را کنترل کند، نیاز به مصرف دارو خواهد داشت. انتخاب نوع داروی دیابتی به نوع دیابت و شرایط بیمار بستگی دارد.
داروهای دیابت به شما کمک می‌کنند که بتوانید سطح قند خون خود را در محدوده‌ی مورد نظر نگه دارید و آن را کنترل کنید. پزشک شما تعیین می‌کند که سطح قند خون شما باید در چه محدوده ای باشد.
داروهای دیابت نوع 1
دیابت نوع یک که به نام دیابت کودکان یا دیابت وابسته به انسولین نیز شناخته می‌شود، اغلب در کودکان و نوجوانان بروز می‌کند. در صورتی که شخصی به این نوع دیابت مبتلا باشد نیازمند مصرف داروی انسولین است چرا که بدن او انسولین تولید نمی‌کند. علاوه بر این ممکن است شخص نیاز به مصرف سایر داروهایی داشته باشد که همزمان با انسولین باید مصرف شوند.
انسولین
معمول‌ترین و شایع ترین نوع داروی مصرفی در دیابت نوع 1 انسولین می‌باشد که در اغلب موارد از طریق تزریق وارد بدن می‌شود. در دیابت نوع 2 نیز گاهی نیاز به مصرف این دارو می‌باشد. نوع انسولینی که شخص نیاز دارد به شدت کمبود انسولین در بدن او بستگی دارد. انواع داروهای انسولین عبارتند از:
- انسولین‌های کوتاه اثر یا رگولار ( همولین، نوولین و دیگر برند‌ها)
- انسولین‌های سریع اثر یا آسپارت ( نوولوگ، فلکس پن) و انسولین‌های گلولیزین (آپیدرا) و انسولین لیسپرو(هموولوگ)
- انسولین متوسط اثریا انسولین ایزوفان(همولین،نوولین و ایلتین)
- انسولین طولانی اثر یا دتمیر(لومیر) و انسولین گلارگین(لانتوس)
داروهای آمیلینومیمتیک
پراملینیتاید نوعی دارو است که زمان خالی شدن معده را افزایش می‌دهد و در نتیجه میزان قند کمتری وارد جریان خون می‌شود. این دارو همچنین اشتهای شخص را کاهش می‌دهد. این دارو قبل از خوردن وعده‌های غذایی مصرف می‌شود.
دیگر داروها
داروهای دیگری که ممکن است پزشک تزریق کند، شامل موارد زیر می‌شود:
- آسپرین برای سلامت قلب
- داروهای کاهش دهنده سطح کلسترول خون
- داروهای کنترل فشار خون
داروهای دیابت نوع2
دیابت نوع دو که به دیابت بزرگسالان یا دیابت غیر وابسته به انسولین نیز شناخته می‌شود، شایع ترین نوع دیابت است. علت این بیماری عدم استفاده بدن از انسولین ترشح شده است که به این حالت مقاومت در برابر انسولین گفته می‌شود. در صورتی که بدن شخص نتواند انسولین را جذب کند نیاز به داروهای دیابت خواهد داشت. این داروها بسیار متنوع هستند. پزشک شما احتمالا ترکیبی از دو یا سه داروی مختلف را تجویز می‌کند.
مهار کننده‌های آلفا گلوکوزیداز (glucosidase inhibitors Alpha)
این داروها جذب گلوکوز موجود در مواد غذایی را به تاخیر می‌اندازد و به بدن کمک می‌کند غذاهای پر از نشاسته را کم کم جذب کند. این داروها قبل از غذا استفاده می‌شود و شامل موارد زیر است:
- آکاربوز(Acarbose)
- میگلیتول(Miglitol)
بی گوانیدها (Biguanides)
این داروها ذخیره‌ی گلوکوز در کبد راکاهش می‌دهند و جذب گوارشی گلوکوز را کاهش و حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهند. این داروها همچنین به جذب گلوکوز توسط عضلات کمک می‌کنند. شایع ترین و پر کاربردترین داروی این دسته متفومین است. داروی متفورمین ممکن است به صورت تنها یا به صورت ترکیب شده با سایر داروهای دیابت نوع 2 تجویز شود. انواع داروهای متفورمین عبارتند از:
- متفورمین-آلوگلیپتین ( metformin-alogliptin)
- متفورمین- کاناگلیفلوزین ( metformin-canagliflozin)
- کتفورمین-گلیپیزاید( metformin-alogliptin)
- …
دوپامین آگونیست
نحوه عملکرد این ماده در افراد دیابتی شناخته شده نیست، اما این ماده می‌تواند ریتم شبانه روزی بدن را تحت تاثیر قرار دهد و بر روند اضافه وزن و مقاومت بدن به انسولین تاثیر گذار باشد.
مهارکننده‌های دی پپتیدیل پپتیداز (Dipeptidylpeptidase inhibitors)
این داروها به کنترل سطح انسولین بدن کمک می‌کنند. این داروها بدون ایجاد هیپوگلاسمی، قند خون را پایین می‌آورند. این داروها همچنین می‌توانند به ترشح بیشتر انسولین توسط لوزالمعده کمک کنند. برخی از نمونه‌های این دارو عبارتند از:
- آلگولیپتین(نسینا)
- پیوگلیتازون(اوسنی)
- ساگزالیپتین(آنگلیزا)
- سیتاگلیپتین(جوناویا)
- …
گلوکاگون پپتید‌ها
این داروها شبیه به هورمون طبیعی بدن به نام انکراتین هستند. این داروها موجب افزایش ترشح انسولین و کاهش ترشح گلوکلگون می‌شوند و همچنین موجب افزایش رشد سلول‌های بتا شده و روند خالی شدن معده را کندتر می‌کنند و اشتهای فرد را کم می‌کنند. انواع این دارو عبارتند از:
- آلبیگلوتاید
- دولاگلوتاید
- اگزناتید
- لیراگلوتاید
مگلیتینایدها (Meglitinides)
این داروها پروسه‌ی ترشح انسولین را شبیه سازی می‌کنند. بر خلاف مهار کننده‌های دی پپتیدیل پپتیدازف این داروها سطح قند خون را پایین می‌آورند و می‌توان آنها زا 3 بار در روز قبل از هر وعده غذایی مصرف کرد. انواع این دارو عبارتند از: ناتگلیناید(استارلیکس) و رپاگلیناید(پراندین)
داروهای مهار کننده SGL2
این داروها از نگهداری گلوکوز در کلیه‌ها جلوگیری می‌کنند و باعث می‌شوند قند اضافی از طریق ادرار دفع شود. انواع قابل دسترس این دارو عبارتند از:
دپاگلیفلوزین( فارگزیا)
کاناگلیفلوزین(اینووکانا)
امپاگلیفوزین(جاردیانس)
سولفونیل اوره‌ها (Sulfonylureas )
سولفونیل اوره‌ها با تحریک آزاد شدن انسولین از سلول‌های بتا پانکراس باعث پایین آمدن قند خون می‌شوند و در کنترل قند خون ناشتا بسیار مؤثرند و از این رو باعث خطر کاهش قند خون می‌شوند.
داروهایی که در این دسته قرار می‌گیرد شامل موارد زیر می‌شود:
- کلروپروپامید
- گلی مپیراید
- گلی پی زاید
- گلی براید
- …
دیابت بارداری
دیابت بارداری، نوع خاصی از دیابت است که اولین بار با باردار شدن شخص بروز می‌کند. هورمون‌های بارداری و کم شدن ترشح انسولین در بدن می‌تواند موجب بروز این بیماری شود. بسیاری از زنان مبتلا به دیابت بارداری می‌توانند با رعایت رژیم غذایی و ورزش بیماری خود را کنترل کنند اما برخی نیز برای کنترل قند خون به تزریق انسولین نیاز دارند.
داروهای مخصوص انواع دیگر دیابت
در صورتی که به انواع دیگر دیابت که بسیار کمتر شایع هستند، مانند دیابت ناشی از مصرف دارو و دیابت مونوژنیک، مبتلا هستید لازم است در مورد نوع داروهایی که باید مصرف کنید با پزشک خود مشورت کنید.
انواع داروهای دیابت
داروهای دیابت در اشکال مختلفی عرضه می‌شوند:
انسولین
در صورتی که بدن شما دیگر به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند، ناچارید که انسولین مصرف کنید. انسولین در همه‌ی انواع دیابت مصرف می‌شود. نحوه‌ی مصرف انسولین می‌تواند متفاوت باشد و پزشک با توجه به شرایط شما تصمیم می‌گیرد که کدام شیوه را انتخاب کند.
تزریق انسولین: در این روش شما با کمک یک سرنگ و سوزن به خود انسولین تزریق می‌کنید. در ابتدا دوز تعیین شده از انسولین را در سرنگ میریزید و سپس آن را تزریق می‌کنید. برخی افراد از قلم انسولین استفاده می‌کنند این وسیله مانند یک قلم است اما در واقع سر آن یک سوزن باریک قرار دارد و از طریق آن انسولین تزریق می‌شود.
پمپ انسولین: پمپ انسولین یک دستگاه کوچک به اندازه گوشی تلفن همراه است که به بدن بیمار متصل می‌شود. این دستگاه را می‌توان دور کمر بست یا در جیب قرار داد. پمپ انسولین به یک لوله‌ی ظزیف پلاستیکی متصل است که سر آن سوزن باریکی قرار دارد و این سوزن در زیر پوست بیمار قرار داده می‌شود و برای چند روز در همان جا می‌ماند و چسبانده می‌شود. دستگاه پمپ انسولین در زمان‌های معین، دوز معینی از انسولین را به صورت خودکار به بدن تزریق می‌کند.
تزریق کننده سریع(jet injector) : تزریق کننده‌های سریع مانند یک قلم هستند. این قلم‌ها دوز مورد نیاز انسولین را با فشار و بدون نیاز به سوزن به زیر پوست اسپری می‌کنند.
استفاده از اینفوژر تزریق انسولین: در این روش یک لوله‌ی بسیار باریک در زیر پوست قرار داده می‌شود و برای چند روز در همان محل می ماند و طی این مدت بیمار می‌تواند از طریق آن به بدن خود انسولین تزریق کند و دیگر نیازی به فرو کردن سوزن در پوست خود ندارد.
عوارض احتمالی انسولین
عوارض احتمالی تزریق انسولین عبارتند از:
- پایین آمدن قند خون
- اضافه وزن
انواع انسولین
هر کدام از انواع انسولین با سرعت متفاوتی در بدن اثر می‌کنند. به طور مثال نوع سریع اثر انسولین بلافاصله بعد از تزریق در بدن اثر می‌گذارد. در نوع طولانی اثر، انسولین طی چند ساعت در بدن اثر می‌کند. بسیاری از افراد برای کنترل موثر قند خون خود نیاز به تزریق دو یا تعداد بیشتری از انواع انسولین دارند.
قرص‌های دیابت
در افراد مبتلا به دیابت نوع دوم، علاوه بر رژیم غذایی و ورزش می‌توان با مصرف داروهایی میزان قند خون بیمار را کنترل کرد.
انواع مختلفی از قرص‌های دیابت وجود دارند که هر یک به روش متفاوتی بر بدن اثر می‌گذارند. بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نیاز دارند که دو یا سه نوع قرص دیابت را همزمان مصرف کنند. برخی از قرص‌های ترکیبی نیز وجود دارند که حاوی دو نوع مختلف از داروی دیابت هستند. برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع دو، علاوه بر مصرف دارو به تزریق انسولین نیز نیاز دارند.
در صورتی که یک نوع از دارو برای کنترل قند خون شما موثر نباشد، پزشک نحوه مصرف دارو را تغییر می‌دهد در این حالت ممکن است:
- تعداد بیشتری از همان داروها باید مصرف شوند.
- نوع دیگری از دارو به داروهای مصرفی اضافه شوند.
- یکی از داروها عوض شود.
- شروع به تزریق انسولین تجویز شود.
- شروع به تزریق سایر داروها تجویز شود.
در صورتی که پزشک از شما بخواهد که شروع به تزریق انسولین یا داروی دیگری کنید، به این معنا نیست که بیماری شما بدتر شده است. این موضوع تنها به این معناست که داروهای قبلی برای کنترل دیابت شما موثر نبوده است و بنابراین نیاز به تزریق انسولین یا داروهای دیگر دارید. بدن هر شخص متفاوت است و ممکن است برخی داروها برای یک نفر موثر نباشند. این که چه دارویی برای شما موثر است به نحوه‌ی فعالیت شما، عادات غذایی و وضعیت سلامتی شما بستگی دارد.
سایر داروهای تزریقی به غیر از انسولین
برای درمان دیابت، دو نوع داروی تزریقی دیگر به غیر از انسولین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد . هر دو این داروها در کنار انسولین (چه انسولین طبیعی بدن و چه انسولین تزریقی) عمل می‌کنند و در کنترل میزان قند خون به بیمار کمک می‌کنند. این داروها باعث می‌شوند بعد از خوردن وعده‌ی غذایی میزان قند حون شما به طور ناگهانی بالا نرود.
عوارض داروهای دیابت
یکی از عوارض داروهای دیابت، مشکلات ناخواسته‌ای است که ممکن است ایجاد کنند. برای مثال این داروها می‌تواند در اوایل دوره‌ی مصرف موجب حالت تهوع یا ناراحتی معده شود. قبل از این که هر داروی جدیدی را مصرف کنید از پزشک خود بخواهید در مورد عوارض جانبی آن دارو و نحوه کنترل آن به شما توضیح دهد. در صورتی که عوارض دارویی که در حال حاضر مصرف می‌کنید شما را آزار می‌دهد، حتما این موضوع را به پزشک خود بگویید.
