غدد فوق کلیوی یا غده های آدرنال (Adrenal) یک جفت غده درون‌ریز هستند که هر کدام بر روی کلیه‌ها قرار دارند و وزن هر غده حدود ۵ گرم است. غدد فوق کلیوی دارای دو بخش قشری و مرکزی می باشند. بخش مرکزی غده فوق کلیوی، هورمون هایی مانند آدرنالین و نورآدرنالین را به جریان خون ترشح می کند. به کم کاری غده ی آدرنال (غده فوق کلیوی) بیماری آدیسون گفته می شود. کمبود هورمون های بخش قشری غده فوق کلیوی (هیپوکورتیکوئیدی) باعث بروز “بیماری آدیسون” و افزایش غیرطبیعی آن ها (هیپرکورتیکوئیدی) موجب بیماری “کوشینگ” می شود.
کاهش هورمون های بخش قشری غدد فوق کلیوی
در بیماری آدیسون که در اثر تحلیل و کوچک شدن بخش قشری غده فوق کلیوی ایجاد می شود، حجم و فشار خون و بازده قلبی کاهش می یابد و ضعف و رخوت عمومی همراه با پیگمانتاسیون (ایجاد لکه‌های قهوه‌ای و سیاه) در نواحی نازک پوست به ویژه در لب ها و نوک پستان ها دیده می شود. اگر این بیمار درمان نشود، طی مدت چند روز تا چند هفته، به علت ضعف شدید و شوک گردش خونی فوت خواهد کرد.
افزایش غیرطبیعی هورمون های بخش قشری غدد فوق کلیوی
در بیماری کوشینگ که از رشد بیش از حد بخش قشری غده فوق کلیوی وجود می آید، بافت چربی در نواحی گردن و پشت افزایش می یابد، ولی دست ها و پاها لاغر می شوند، ضعف عضلانی عارض می شود، و پوست نازک و استخوان ها شکننده می گردند، و افسردگی و اضطراب و اختلال در حافظه نیز ایجاد می شود. به علاوه صورت این بیماران به حالت پف کرده و دارای جوش های فراوان و موی زیاد دیده می شود.
درد و ناراحتی های عصبی و روانی باعث افزایش ترشح این هورمون ها می شوند. همچنین ترشح این هورمون ها در ساعات اولیه صبح زیاد و در هنگام غروب کم است.
منبع: تبیان
