تاثیر اضافه وزن و چاقی بر باروری مردان

امروزه با توجه به شیوع چاقی در جوامع بویژه در مردان مقوله چگونگی تاثیر اضافه وزن و چاقی بر باروری مردان اهمیت پیدا کرده است. یکی از شایعترین عواملی که در ایجاد ناباروری در مردان و زنان نقش دارد چاقی است. افزایش توده بدنی یا BMI در مردان، با افزایش احتمال ناباروری ارتباط دارد و احتمال ناباروری در مردانی که اضافه‌وزن دارند و یا چاق هستند، در مقایسه با مردانی که وزن طبیعی دارند، بیشتر است.  اهمیت این موضوع در آن است که اگر علت ناباروری در مردان چاقی باشد، آن قابل درمان است. چاقی از طریق مکانیسمهای مختلف باروری در مردان را تحت تاثیر قرار می دهد. بهترین روش برای مشخص کردن اینکه یک نفر دارای چاقی یا اضافه وزن است محاسبه Body Mass Index یا BMI می باشد. از نظر پزشکی اضافه وزن با چاقی متفاوت است، در حقیقت چاقی یک بیماری است. اگر BMI زیر ۲۵ باشد وزن بدن طبیعی است، BMI مابین ۳۰-۲۶ اضافه وزن محسوب می شود و اگر BMI بیش از ۳۰ باشد فرد دارای چاقی هورمونی است. هر قدر وزن بالاتر باشد احتمال ناباروری در مرد زیاد می شود. BMI را به روش زیر محاسبه می کنند. در حقیقت میزان تاثیر چاقی بر سلامتی انسان آنقدر مهم است که امروزه اپلیکیشنهائی برای تلفنهای هوشمند جهت محاسبه BMI طراحی شده است.

برای عملکرد طبیعی بیضه ها، عملکرد طبیعی دو غده مهم دیگر لازم است. یک محوری از بالا به پائین هم در مرد و هم در زن وجود دارد که به آن در مرد محور هیپوتالاموس – هیپوفیز – بیضه گفته می شود. با شروع بلوغ غده هیپوتالاموس  هورمونی بنام GnRH ترشح می کند که این هورمون از طریق جریان خون به غده هیپوفیز رفته و سبب ترشح دو نوع هورمون توسط غده هیپوفیز به نامهای LH و FSH می شود. این دو هورمون باز از طریق خون به بیضه ها برده شده و هورمون LH سبب ترشح هورمون تستوسترون توسط بیضه ها و هورمون FSH سبب تولید اسپرم توسط بیضه ها می شود. اثر مهم دیگر چاقی بر باروری، کم کاری غدد جنسی و کاهش عملکرد بیضه ها است. ده درصد هورمون تستوسترون که همان هورمون مردانه است در بافت چربی تبدیل به استرادیول می شود که یک هورمون زنانه است. هورمون استرادیول اثر مهاری قوی بر روی غده هیپوفیز دارد و چون بیضه ها تحت تاثیر هورمونهای مترشحه از هیپوفیز فعالیت می کنند در نتیجه عملکرد طبیعی بیضه ها کاهش می یابد و کمتر هورمون تستوسترون ترشح می کنند. علاوه از آن هورمون استرادیول اضافی در مردان سبب رشد سینه ها می شود و مردان چاق معمولا دارای سینه های بزرگ شده می باشند. همین مشکل در جوانانیکه جهت بدن سازی از هورمون تستوسترون استفاده می کنند، اتفاق می افتد.  میزان هورمون تستوسترون در مردان چاق ۲۴ درصد کمتر از مردان با وزن طبیعی است. علاوه از آن، چاقی سبب می شود که غده هیپوتالاموس میزان هورمون GnRH کمتری تولید کرده و بدنبال آن عملکرد غده هیپوفیز و بیضه ها بیشتر کاهش می یابد.

چاقی و کاهش هورمون تستوسترون

شاخص توده‌ی بدنی یا BMI بالا در مردان با کاهش سطح هورمون تستوسترون ارتباط دارد. در مردانی که اضافه وزن دارند سطح تستوسترون ۲۴% و در مردانی که چاق هستند ۲۶% کمتر از افرادی است که وزن طبیعی دارند. به علاوه در مقایسه با افرادی که وزن طبیعی دارند، یافته‌های غیر طبیعی بیشتری در آزمایش ترشحات جنسی مردانی که چاق هستند، یافت می‌شود. چربی زیادی، تولید هورمون آزاد کننده‌ی گنادوتروپین (GNRH) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. وجود این هورمون برای تنظیم تخمک‌گذاری در زنان و نیز برای تولید اسپرم در مردان ضروری است. به علاوه هورمون آزاد کننده‌ی گنادوتروپین (GNRH) با واسطه دو هورمون دیگر، موجب تکامل تخمک و همچنین اسپرم می‌شود. چربی اضافی بر روی هورمونها تاثیر می‌کند و موجب اختلالات هورمونی می شود.

مطالعات متعدد نشان داده‌اند که زنانی که اضافه وزن دارند و یا چاق هستند در مقایسه با زنانی که وزن طبیعی دارند مدت زمان بیشتر و دشوارتری را برای باردار شدن سپری می‌کنند. به علاوه پس از باردار شدن نیز احتمال ناموفق بودن بارداری در زنان چاق بیشتر است. اضافه وزن در مردان و زنان منجر به افزایش میزان هورمونها در بدن می‌شود و هورمونها نیز فرایند باروری در مردان و زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهند. ترشح غیر طبیعی هورمونها می‌تواند منجر به تاثیر اضافه وزن و چاقی بر باروری مردان و تاثیرات منفی بر روی تولید سلولهای جنسی در مردان و زنان گردد. در زنان، وزن زیاد موجب افزایش تولید انسولین می‌شود که ممکن است منجر به نامنظم شدن تخمک گذاری شود. همچنین بین چاقی، افزایش تولید انسولین و ناباروری ارتباطی وجود دارد که به این همراهی سندرم تخمدان پلی کیستیک گفته می‌شود. این وضعیت با دوره‌های نامنظم قاعدگی، نبود تخمک‌گذاری، چاقی و افزایش سطوح هورمون های مردانه در بدن ارتباط دارد.

خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطلب ” درمان ناباروری ” را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه تاثیر اضافه وزن و چاقی بر باروری مردان مطالعه فرمایید.

منبع: دکتر. هایپر کلابز